DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.13740#0321
Hinweis: Dies ist eine zusätzlich gescannte Seite, um Farbkeil und Maßstab abbilden zu können.
0.5
1 cm
Stan badań nad nagrobkami książąt piastowskich i innymi średniowiecznymi pomnikami Śląska 153
mywał zdanie, że dzieło pochodzi z pierwszej poło- kość jego górnej części, a wypukłość dolnej (co spo-
wy w. XIV. Utrzymuje się też pogląd (G. Chmarzyń- tyka się także w Nadrenii), dalej — falistość dol-
ski), że nagrobek powstał naprzód w w. XII, nego brzegu tuniki, co ma zapowiadać styl mistycz-
a został tylko uzupełniony posągami około r. 1280. ny (?) i linearny. Ponieważ więc badana figura
Jest to koncepcja dość sztuczna, bo nagrodek ma powstała u progu fazy mistycznej (do 1320), nale-
charakter jednorodny, a potrójne łuki arkadek bocz- żałoby przyjąć dla niej lata około r. 1321 jako czas
nych były motywem powszechnym w 2. połowie powstania. W tym też czasie powstał marburski
w. XIII. Zdaniem St. Bieńka za dwunastowieczną nagrobek Henryka I heskiego, raczej niewłaściwie
proweniencją tumby przemawia monogram Piotra przypisany Pepinowi de Huy, bo zdecydowanie od-
Włostowica, znany już w w. XII (kolumny w Strzel- mienny do posągu Roberta d'Artois. Pozę statycz-
nie). Ale — dodać trzeba — znak ten był używany' ną zastąpiła tu poza ruchliwa, pełna dworskiej gracji,
także przez potomków Piotra, Łabędziów, jeszcze wygięta w kształt litery S, nieco nawet manieryczna,
w XIII w., przy czym znał go nawet Długosz. Toteż godząc się na dokonane przez Autora rozluź-
Można więc było opatrzyć nim tumbę Piotrową nienie związku posągu Probusa z figurą Roberta
i w w. XIII. d'Artois, trudno aprobować zacieśnienie takiegoż
związku z postacią Henryka I heskiego. Klasyczny
Ad 14. T. Cieński w obszernej pracy o nagrobku styl śląskiej rzeźby nie ma bowiem nic wspólnego
Henryka IV wrocławskiego (Probusa) (ryc. 1 i 5) z kruchym i efektownym kształtem rzeźby marbur-
opublikowanej w trzech częściach, tj. w trzech skiej. Pogratulować natomiast wypadnie spostrzeże-
,,Rocznikach Sztuki Śląskiej" postawił sobie pytanie: nia, że płyta śląska w porównaniu z marburską ule-
Kto wykonał ów nagrobek, gdzie i kiedy? Przypo- gła heraldyczno-dynastycznej laicyzacji, co jest tym
mina, że początki gotyckiej rzeźby nagrobkowej ważniejsze, że i późniejsze pomniki śląskie wysuwają
tkwią we Francji, która była źródłem inspiracji dla na czoło cele dynastyczne kosztem treści sakralnych,
całej Europy. W latach 1260 — 1264 pojawiła się W ostatniej części swej rozprawy T. Cieński zaj-
fundowana przez Ludwika IX (świętego) pierwsza muje się motywem pleurants, ale wraca jeszcze do
grupa nagrobków w kościele Saint-Denis, o charak- posągu księcia, do problemu jego cech „dekoracyj-
terze idealistycznym. Zmarli ułożeni nieruchomo nych", rodem, jak sądzi, z Moguncji, która wywarła
i symetrycznie noszą długie szaty (godowe?), ich pewien wpływ także na rzeźbę marburską, z tym
dłonie są albo modlitewnie złożone, albo (bardziej jednak że postać Prob =■
świeckie w ujęciu) piastują symbole władzy lub ba- cyjne" w stosunku dcl
wią się paskiem. Druga seria została wykonana na stykę tę wyprzedza. 2E_r
zamówienie Karola IV, z tym że wzorowała się na po raz trzeci swe poglt E.
starszej, wobec czego przejawy realizmu należały na- sekwentnie, że posąg
wet w tym zespole do wyjątkowych. Około r. 1300 żenię dzieła zachowaw
pierwsza fala wpływów francuskich objęła Nadrenię, wyjść ze środowiska i = £
A właśnie w latach 1290—1330 szuka Autor wzo- niem Autora w Marb
rów dla posągu śląskiego, spośród których wysuwa płaczków na bokach w
na czoło nagrobek Roberta d'Artois z Saint-Denis, heskiego. (T. Cieński
zmarłego w r. 1317, dłuta Pepina de Huy. Czy tego twórcę nazwą M
w tym roku pomnik ten został już wzniesiony, jak nieważ na ośmiu plei
sądzi Autor, należy wątpić. Zdaniem T. Cieńskie- trzyma miecz rycerski. =-
go obydwa zabytki, francuski i polski, wykazują graficznym rodowodzu E_£? ^
sporo analogii, reprezentując prąd idealistyczny, kon- wika francuskiego z pi =_
serwatywny, typu wallońskiego. Zdając sobie sprawę mają być wzorem dla E n q J
także z różnic dzielących oba dzieła, stwierdza jed- dodać warto, że pogląd E_ t s £
nak fakt inspiracji przez tumbę Roberta z Saint-Denis, naniu opublikowanego E m ^
a wychodząc z założenia, że powstała ona około ego, o czym potem 0 E
r. 1317, datuje pomnik śląski na rok 1318. innych badaczy T. CkS"^ (d c
W części II swej pracy Autor szuka przesłanek nia płaczków śląskich
stylistycznych dla nagrobka śląskiego także w rzeź- a płyty na czas okołoj
bie niemieckiej. Przyjmując systematykę Wiegerta jednorazowego wykoi E-^ qQ
(Die Stilstufen..., Marburger Jahrbuch", t. III, 1927) W poszukiwaniu zaś
03
jz
O
dostrzega znaczną masę posągu wrocławskiego, płas- ną sytuacją Śląska p EJ? ^ |
Roczniki Sztuki Śląskiej, X.
o
o
O
mywał zdanie, że dzieło pochodzi z pierwszej poło- kość jego górnej części, a wypukłość dolnej (co spo-
wy w. XIV. Utrzymuje się też pogląd (G. Chmarzyń- tyka się także w Nadrenii), dalej — falistość dol-
ski), że nagrobek powstał naprzód w w. XII, nego brzegu tuniki, co ma zapowiadać styl mistycz-
a został tylko uzupełniony posągami około r. 1280. ny (?) i linearny. Ponieważ więc badana figura
Jest to koncepcja dość sztuczna, bo nagrodek ma powstała u progu fazy mistycznej (do 1320), nale-
charakter jednorodny, a potrójne łuki arkadek bocz- żałoby przyjąć dla niej lata około r. 1321 jako czas
nych były motywem powszechnym w 2. połowie powstania. W tym też czasie powstał marburski
w. XIII. Zdaniem St. Bieńka za dwunastowieczną nagrobek Henryka I heskiego, raczej niewłaściwie
proweniencją tumby przemawia monogram Piotra przypisany Pepinowi de Huy, bo zdecydowanie od-
Włostowica, znany już w w. XII (kolumny w Strzel- mienny do posągu Roberta d'Artois. Pozę statycz-
nie). Ale — dodać trzeba — znak ten był używany' ną zastąpiła tu poza ruchliwa, pełna dworskiej gracji,
także przez potomków Piotra, Łabędziów, jeszcze wygięta w kształt litery S, nieco nawet manieryczna,
w XIII w., przy czym znał go nawet Długosz. Toteż godząc się na dokonane przez Autora rozluź-
Można więc było opatrzyć nim tumbę Piotrową nienie związku posągu Probusa z figurą Roberta
i w w. XIII. d'Artois, trudno aprobować zacieśnienie takiegoż
związku z postacią Henryka I heskiego. Klasyczny
Ad 14. T. Cieński w obszernej pracy o nagrobku styl śląskiej rzeźby nie ma bowiem nic wspólnego
Henryka IV wrocławskiego (Probusa) (ryc. 1 i 5) z kruchym i efektownym kształtem rzeźby marbur-
opublikowanej w trzech częściach, tj. w trzech skiej. Pogratulować natomiast wypadnie spostrzeże-
,,Rocznikach Sztuki Śląskiej" postawił sobie pytanie: nia, że płyta śląska w porównaniu z marburską ule-
Kto wykonał ów nagrobek, gdzie i kiedy? Przypo- gła heraldyczno-dynastycznej laicyzacji, co jest tym
mina, że początki gotyckiej rzeźby nagrobkowej ważniejsze, że i późniejsze pomniki śląskie wysuwają
tkwią we Francji, która była źródłem inspiracji dla na czoło cele dynastyczne kosztem treści sakralnych,
całej Europy. W latach 1260 — 1264 pojawiła się W ostatniej części swej rozprawy T. Cieński zaj-
fundowana przez Ludwika IX (świętego) pierwsza muje się motywem pleurants, ale wraca jeszcze do
grupa nagrobków w kościele Saint-Denis, o charak- posągu księcia, do problemu jego cech „dekoracyj-
terze idealistycznym. Zmarli ułożeni nieruchomo nych", rodem, jak sądzi, z Moguncji, która wywarła
i symetrycznie noszą długie szaty (godowe?), ich pewien wpływ także na rzeźbę marburską, z tym
dłonie są albo modlitewnie złożone, albo (bardziej jednak że postać Prob =■
świeckie w ujęciu) piastują symbole władzy lub ba- cyjne" w stosunku dcl
wią się paskiem. Druga seria została wykonana na stykę tę wyprzedza. 2E_r
zamówienie Karola IV, z tym że wzorowała się na po raz trzeci swe poglt E.
starszej, wobec czego przejawy realizmu należały na- sekwentnie, że posąg
wet w tym zespole do wyjątkowych. Około r. 1300 żenię dzieła zachowaw
pierwsza fala wpływów francuskich objęła Nadrenię, wyjść ze środowiska i = £
A właśnie w latach 1290—1330 szuka Autor wzo- niem Autora w Marb
rów dla posągu śląskiego, spośród których wysuwa płaczków na bokach w
na czoło nagrobek Roberta d'Artois z Saint-Denis, heskiego. (T. Cieński
zmarłego w r. 1317, dłuta Pepina de Huy. Czy tego twórcę nazwą M
w tym roku pomnik ten został już wzniesiony, jak nieważ na ośmiu plei
sądzi Autor, należy wątpić. Zdaniem T. Cieńskie- trzyma miecz rycerski. =-
go obydwa zabytki, francuski i polski, wykazują graficznym rodowodzu E_£? ^
sporo analogii, reprezentując prąd idealistyczny, kon- wika francuskiego z pi =_
serwatywny, typu wallońskiego. Zdając sobie sprawę mają być wzorem dla E n q J
także z różnic dzielących oba dzieła, stwierdza jed- dodać warto, że pogląd E_ t s £
nak fakt inspiracji przez tumbę Roberta z Saint-Denis, naniu opublikowanego E m ^
a wychodząc z założenia, że powstała ona około ego, o czym potem 0 E
r. 1317, datuje pomnik śląski na rok 1318. innych badaczy T. CkS"^ (d c
W części II swej pracy Autor szuka przesłanek nia płaczków śląskich
stylistycznych dla nagrobka śląskiego także w rzeź- a płyty na czas okołoj
bie niemieckiej. Przyjmując systematykę Wiegerta jednorazowego wykoi E-^ qQ
(Die Stilstufen..., Marburger Jahrbuch", t. III, 1927) W poszukiwaniu zaś
03
jz
O
dostrzega znaczną masę posągu wrocławskiego, płas- ną sytuacją Śląska p EJ? ^ |
Roczniki Sztuki Śląskiej, X.
o
o
O