DOI Artikel:
Rozprawy
DOI Artikel:Niemczyk, Małgorzata: Kaplice mieszczańskie na Śląsku w okresie późnego gotyku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.13737#0079
Kaplice mieszczańskie na Śląsku
li;")
niern stanowiącym przęsło trójpodporowe dwudzielne, o
profilu żeber gruszkowym. Łuk jarzmowy wsparły od
strony północnej na bogato profilowanym wsporniku
z kielichowatym pękiem roślinności w dolnej części
i umieszczonej na nim tarczy herbowej z gmerkiem.
Pozostałe elementy dekoracji rzeźbiarskiej wnęki nie za-
chowane. W bryle zewnętrznej kaplica stanowi nie-
wielką i odosobnioną przybudówkę, przykrytą dachem
pulpitowym odpowiednio ukształtowanym ponad trój-
bocznym zamknięciem. Ponad obecnym dachem na we-
wnętrznych licach przypór widoczne są ślady pierwot-
nej linii dachu. Na wysokości dolnej części okien w
narożniku pn.-zach. znajduje się tarcza herbowa z gmer-
kiem, nieco uszkodzonym, analogicznym do znajdują-
cego się wewnątrz kaplicy.
III. Filip Dachs, znany kupiec wrocławski, brał udział w
transakcjach międzynarodowych, jako przedstawiciel
Wrocławia wydelegowany wraz z reprezentantami rady
do Pragi w 1465 r. Leonard Dachs, również kupiec,
w 1468 r. dostarcza wrocławskiej radzie szkło we-
neckie.
IV. 1466 — zlecenie Jodokowi Tauchenowi budowy kaplicy
Dachsa w kościele NMP. 1469 — zakończenie budowy.
V. 1466—1569.
VI. Burgemeister, I, s. 221; M. Bukowski, M.
Z1 a t, Ratusz Wrocławski, Wrocław 1958, s. 204;
Eschenloer, s. 89, 98, 115; H e y n e, III, s. 276; M.
Z1 a t, Ratusz wrocławski, Wrocław 1976, s. 204.
WROCŁAW — Kościół św. Bernarda.
79. Kaplica św. Jana Kapistrana. WB I.
I. Rats/capellc, Kapistrankapelte, Kaplica Wniebowzięcia
NMP.
II. Dobudowana do pierwszego od zachodu przęsła nawy
południowej. Od strony południowej zamknięta trój-
bocznie, wzmocniona przyporami. Oświetlona trzema
trójdzielnymi ostrołucznymi oknami. Otwarta do nawy
szeroką arkadą wspartą na bogato profilowanych pól-
kolumnach. Przykryta dachem dwuspadowym o kale-
nicy prostopadłej do osi kościoła, z namiotowo ukształ-
towaną częścią południową, północną zaś zakończoną
prostą ścianą trójkątnego szczytu.
III. Łączona z fundacją Valentina Haunolda z r. 1465.
V. Czwarta ćwierć XV w. Na ten czas wskazują charak-
terystyczne detale rzeźbiarskie, typowe dla -warsztatu
Hansa Bertolda i Piotra Franczke. Burgemeister datu-
je ukończenie kaplicy około 1502 r.
VI. Burgemeister, II, s. 184, 185.
TOWNSMEN CHAPELS IN SILESIA DURING THE LATE GOTHIC
SUMMARY
A characteristic element of many urban parochial
churches during the Gothic were rows of chaples
added to aisles. These modest assumptions, created
as a result of patriciate foundations and Professio-
nal and religious corporations, have been an inte-
resting phenomenon both from the artistic and cul-
tural aspects. They are a link in the development
chain of chapel architecture beginning with court
chapels, through feudal chapels, those at convents,
chapels of feudal lords at rural parochial churches,
up to chapels of church and state dignitaries at ca-
thedrals and collegiate churches. Above all, therefore,
oratorium and mausoleum chapels. Formally, they
are linked with chapels integrally connected with
church architecture, serving in a generał way in Ro-
manesąue architecture liturgical objectives linked
with the cult of relics. This was so because townsmen
chapels in late gothic architecture were solutions
subordinated to church architecture and usually re-
presented uniform groups linked with the generał
architectonic conceptions. A smali group of chapels
recorded in Silesia is distinguished by their greater
architectonic individuality. Their specificity has been
decided, above all, by fine arts, decoration details
and the interior outfit.
The origin of townsmen chapels was linked with
the extension of the burial right of secular indivi-
duals — including patriciate and guild members —
within the church environ. Patronate laws were the
legał basis for this rule. The taking over by the city
council of the patronate over parish churches crea-
ted foundations for the right to bury dead members
of the council — as patrons — in chapels founded
at the church. This phenomenon reflects more gene-
rał cultural tendencies of the late Middle Ages. The
increase in the rank of townsmen, the feeling of
individuality, separateness as a social group of fa-
mily, found their expression in a specific way of life,
to a degree linked with court culture. The owners-
hip of a family chapel was an emphasis of certain
burghers' rights in the past reserved for feudal fa-
milies.
An analysis of chapels and their outfit allows
to define their basie functions — sepulchral, repre-
sentative and, sometimes, as places of assembly. The-
mes represented in architectonic works, chiefly vaul-
ting, were linked with eschatologie, sepulchral and,
sometimes, moralizing issues. The interior outfitting,
above all of altars with rich retables, rendered —
in regard to pictoral images — basie truths of faith
and depicted patrons guarding the family, guild or
brotherhood. Actualizing elements were frequently
displayed and included coat-of-arms, initials, guild
marks or, exceptionally, portraits, but of an exclu-
sively stipulated character.
Presented townsmen chapels, constituting a no-
velty as a cultural phenomenon, in respect to their
artistic form may be included in canons of medieval
aesthetics, in which beauty and art were chiefly
means and not ends of activity. Townsmen chapels
were, therefore, above all, acts of devotion and, so-
metimes, of expiation.
Most of these chapels grew up in Silesia in the
second half of the fourteenth century and the be-
B — Roczniki sztuki śląskiej
li;")
niern stanowiącym przęsło trójpodporowe dwudzielne, o
profilu żeber gruszkowym. Łuk jarzmowy wsparły od
strony północnej na bogato profilowanym wsporniku
z kielichowatym pękiem roślinności w dolnej części
i umieszczonej na nim tarczy herbowej z gmerkiem.
Pozostałe elementy dekoracji rzeźbiarskiej wnęki nie za-
chowane. W bryle zewnętrznej kaplica stanowi nie-
wielką i odosobnioną przybudówkę, przykrytą dachem
pulpitowym odpowiednio ukształtowanym ponad trój-
bocznym zamknięciem. Ponad obecnym dachem na we-
wnętrznych licach przypór widoczne są ślady pierwot-
nej linii dachu. Na wysokości dolnej części okien w
narożniku pn.-zach. znajduje się tarcza herbowa z gmer-
kiem, nieco uszkodzonym, analogicznym do znajdują-
cego się wewnątrz kaplicy.
III. Filip Dachs, znany kupiec wrocławski, brał udział w
transakcjach międzynarodowych, jako przedstawiciel
Wrocławia wydelegowany wraz z reprezentantami rady
do Pragi w 1465 r. Leonard Dachs, również kupiec,
w 1468 r. dostarcza wrocławskiej radzie szkło we-
neckie.
IV. 1466 — zlecenie Jodokowi Tauchenowi budowy kaplicy
Dachsa w kościele NMP. 1469 — zakończenie budowy.
V. 1466—1569.
VI. Burgemeister, I, s. 221; M. Bukowski, M.
Z1 a t, Ratusz Wrocławski, Wrocław 1958, s. 204;
Eschenloer, s. 89, 98, 115; H e y n e, III, s. 276; M.
Z1 a t, Ratusz wrocławski, Wrocław 1976, s. 204.
WROCŁAW — Kościół św. Bernarda.
79. Kaplica św. Jana Kapistrana. WB I.
I. Rats/capellc, Kapistrankapelte, Kaplica Wniebowzięcia
NMP.
II. Dobudowana do pierwszego od zachodu przęsła nawy
południowej. Od strony południowej zamknięta trój-
bocznie, wzmocniona przyporami. Oświetlona trzema
trójdzielnymi ostrołucznymi oknami. Otwarta do nawy
szeroką arkadą wspartą na bogato profilowanych pól-
kolumnach. Przykryta dachem dwuspadowym o kale-
nicy prostopadłej do osi kościoła, z namiotowo ukształ-
towaną częścią południową, północną zaś zakończoną
prostą ścianą trójkątnego szczytu.
III. Łączona z fundacją Valentina Haunolda z r. 1465.
V. Czwarta ćwierć XV w. Na ten czas wskazują charak-
terystyczne detale rzeźbiarskie, typowe dla -warsztatu
Hansa Bertolda i Piotra Franczke. Burgemeister datu-
je ukończenie kaplicy około 1502 r.
VI. Burgemeister, II, s. 184, 185.
TOWNSMEN CHAPELS IN SILESIA DURING THE LATE GOTHIC
SUMMARY
A characteristic element of many urban parochial
churches during the Gothic were rows of chaples
added to aisles. These modest assumptions, created
as a result of patriciate foundations and Professio-
nal and religious corporations, have been an inte-
resting phenomenon both from the artistic and cul-
tural aspects. They are a link in the development
chain of chapel architecture beginning with court
chapels, through feudal chapels, those at convents,
chapels of feudal lords at rural parochial churches,
up to chapels of church and state dignitaries at ca-
thedrals and collegiate churches. Above all, therefore,
oratorium and mausoleum chapels. Formally, they
are linked with chapels integrally connected with
church architecture, serving in a generał way in Ro-
manesąue architecture liturgical objectives linked
with the cult of relics. This was so because townsmen
chapels in late gothic architecture were solutions
subordinated to church architecture and usually re-
presented uniform groups linked with the generał
architectonic conceptions. A smali group of chapels
recorded in Silesia is distinguished by their greater
architectonic individuality. Their specificity has been
decided, above all, by fine arts, decoration details
and the interior outfit.
The origin of townsmen chapels was linked with
the extension of the burial right of secular indivi-
duals — including patriciate and guild members —
within the church environ. Patronate laws were the
legał basis for this rule. The taking over by the city
council of the patronate over parish churches crea-
ted foundations for the right to bury dead members
of the council — as patrons — in chapels founded
at the church. This phenomenon reflects more gene-
rał cultural tendencies of the late Middle Ages. The
increase in the rank of townsmen, the feeling of
individuality, separateness as a social group of fa-
mily, found their expression in a specific way of life,
to a degree linked with court culture. The owners-
hip of a family chapel was an emphasis of certain
burghers' rights in the past reserved for feudal fa-
milies.
An analysis of chapels and their outfit allows
to define their basie functions — sepulchral, repre-
sentative and, sometimes, as places of assembly. The-
mes represented in architectonic works, chiefly vaul-
ting, were linked with eschatologie, sepulchral and,
sometimes, moralizing issues. The interior outfitting,
above all of altars with rich retables, rendered —
in regard to pictoral images — basie truths of faith
and depicted patrons guarding the family, guild or
brotherhood. Actualizing elements were frequently
displayed and included coat-of-arms, initials, guild
marks or, exceptionally, portraits, but of an exclu-
sively stipulated character.
Presented townsmen chapels, constituting a no-
velty as a cultural phenomenon, in respect to their
artistic form may be included in canons of medieval
aesthetics, in which beauty and art were chiefly
means and not ends of activity. Townsmen chapels
were, therefore, above all, acts of devotion and, so-
metimes, of expiation.
Most of these chapels grew up in Silesia in the
second half of the fourteenth century and the be-
B — Roczniki sztuki śląskiej