DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.9651#0035
M.YROTHECIVM. I.
12
tiae in laetitiam, frigoris in calorem : adeo utlux, &
lumen, caloris, refoci Jlationis, gratiae, lsetitiae, vitae, &
denique totius boni fint notae; inde vetusapud Grae-
cosadagium, refert Rhodiginus lib. i^.cap. i jr.quo
veteres utebantur , cum lumen immittebatur , Qus
dyxSov, ideft, lumenbonum, quodomnium bonorum,
lumen, fons, & origo eflet.
Hoc igitur oleum , quod candelabro Dei defervie-
bat, & a filiis Ifrael fibi offerendum Deus praecipie-
bat, I?v appellatum videtur; quafi oleum gau-
dii, laetitiae, caloris, refocillationis , gratiae, vitae, &
denique bonorum omnium , quae homines a Deo
expetere , ac expectare valent. Erat enim facrum
illud candelabrum, in cujus obfequium praeftabatur B
oleum , feptem diftinctum lucernis : quamobrem
nonnulli in his repraefentationem quamdam fuperio-
rum orbium, eorumque influxuum agnoverunt: ut
quemadmodum planetae fuo circulari motu, ac lumi-
ne in his inferionbus, plantis videlicet, animalibus ,
&omnibus, quae in terra funt, bonacunctainfluunt;
ipii vitam , ipfi fcecunditatem, ipfipropagationem, ipli
pulchntudinem, & fi quaefuntalia, quibus inferiora'
indigeant; fingulis horis ac momentisporrigunt: ita
pariter in candelabro illo prope Sanctum San6torum
collocato, coram Propitiatorio conftituto , bono-
rum omnium fontem ac venam agnofceremus; tam
fcilicetfpiritualium, quae in animis noftris Dei gra-
tia infunduntur; ut fidei, fpei, charitatis , St re-
liquorum donorum Spiritus fancti; quam etiam cor-
poralium, utvitae, fanitatis, plenitudinis annorum,
fcecunditatis , prolis, Ubertatis, reliquorumque ali-
orum; fi quae funt aliabona, quae ad corpus fpectent.
hoc oleo feptem illa lumina alebantur ; ut omnia
illa bona ex Dei munere oleum porrigentibus pro-
mitterentur.
Nec quemquam, in facris exemplaribus diverfitas
lectionum perturbet, aut moveat; quod nimirum in
noftra vulgata tranflatione, facra Oracula de lumine
in plurali loquantur; & oleumhoc, dicatur oleum
ad luminaria; in hebraico vero textu, oleumluminis D
m fingulari appelletur. quam etiam locutionum di-
verfitatem , inter tranflationem Septuag. Sc Chald.
paraphrafim intueri licet. Haec enimparaphrafislegit
arnixS vpajfa hoc eft s oleum ad lumina : graeca vero
translatio in fingulari, eAanov «? tjjv <p#v<nv, ideft,
oleum in lucem, lllud appellat. Illienimtextus, qui
fingulariter loquuntur , cum hebraico codice totius
candelabri rationem, feptem lucernis compofitum ref-
pexerunt. quae quidem feptem lucernae , ac lam-
pades nil aliud, quam unicum candelabrum confti
tuebant; 6v quodammodo unicum efficiebant iumen,
quale lucerna Martialis, de qua ipfe lib. 4. Epigram-
maton dixit:
Jllufirem cum tota meis convivia flammis,
Totque geram myxas, una lucerna vocor.
At vero tranflationes, quae in plurali loquuntur
ad feptem lucernas, fuis diftinctas, ex Deipraefcrip
to, virgulis, liliis, necnon & amygdalis refpexere:
quae feptem habent diftincta lumina, ex quibusjuxta
praefcriptum a Deo ordinem, candelabrum unum,
feptem diftinctum lucernisemergebat. Quamobcau-
fam, oleum hoc, oleum ad luminaria concinnanda ap-
pellarunt.
Myftice ludere in his quodammodo fi velimus,
Candelabro virumperfectum fignificariaffirmabimus:
nec ld a divinis oraculis abhorret. Etenim Chriftus
Servator nofter de joanne Baptiita teftimonium per-
hibens, dixit; Inter natos multerum non furrexitmajor
foanne Bapttfia. Ejufdem fplendidiflimam fanctitatem
iucernaecomparans: Ipfeerat, inquit, lucema ardens,
&• lucens ante Domtnum. Ante Dominum dixit, ad
candelabrum refpiciens, quod erat prope Sanctuarium
13
in tabernaculo: quafi diceret, ipfe eratCandelabrum
ardens ante Dominum, ac lucens. Sed & Spintus
fanctus in eodem fenfu per Joanncmin Apoc.de Elia,
&_Enoch ioquitur. 8c a Zachiria de Zorobabel, &
Jofue Summo'Sacerdote dictum accepimus. Iftifunt
du& oltviz , ejr duo candelabra lucentia ante Domtnum*
Quae tamen candelabra nifi fota fuerint oleo, in nu-
tnmentum luminis nullatenus fplendent: Oleo, in-
quam, mifericordiae. Eft emmihio? mtfiericordia apud
Graecos, Ikouov vero o/eum; ut nullum fit oleum in
fplendorem , & nutrimentum luminis in viro per-
fecto , nifi eAe»jjw.oc-vv»f. Charitas quoque in Deum ,
luminis ad inftar tunc fplendeatj cum hasc proximis
haeierit; oleoque mifericordiae, ac eleemofynae chari-
tatis ignis nutrietur; ut communiter docent Sancti y
& acceperunt a Chrifto. nam omnia opera bona in
ibla charitate fblidantur. lnde Greg. hom. 17. in
Evang. ZJt enim multi arborisrami, inquit, ex unA
radice prodeunt s ftc mult& virtutes ex una charitate ge-
nerantur. Charitatis autem lapidem Lydium , elee-
mofynam, definivit Jacobus infuaCanonica, dicens:
Qui viderit fratrem fuum neceffitatem habere, & clau-
ferit vifcera fua, quomodo charttas Dei efl in tllo ? quafi
dicat, nullo modo. Offeramus & nos oleum ; ut
plendeant, quas profitemur, Evangelicae virtutes.
E
F
C A P. IV.
Arborum genus ad lucernas pro candelabro Do-
mini, & olivandi ritus monftrantur.
Adloca Exod. Zj. Pr&cipe filiis Ifirael, ut offcrant ti-
bi oleum de arboribus olivarum puriffimum. Eevitic.
24. Pr&cipe filiis Ifirael, ut offerant ttbi oleum de oli-
vts purifiimum. Deut. 24. Si firuges collegeris oltva-
rum : ejutcquid remanfiertt in arboribus, non reverte-
ris ut colligas. Et ad alialoca.
Vtritvr ignis , alitur flamma , quocun-
que humido j pinguedine aptius; aptiflime »
defaecata fi fuerit: propterea oleum adlumina
nutrienda accommodatiflimum experientia comproba-
tum eft. Qiiare Deus quoque optimus maximus cul-
tum lucernarum in fuo facro tabernaculo cum fta-
tuhTetj illarum lumen oleo nutriri juflit. Pr&cipe fi~
Uis Ifirael, inquit Exod. 35". cum munera fibi offe-
renda in apparatum facrorum enumeraret, ut offerant
tibi oleum ad luminaria concinnanda , & ad praparan-
dum unguehtum. Cum vero ex quocumque genere
fere fruticum atque plantarum , cum primis vero ex
his, quae baccae producunt , oleum extrahi poflit:
merito nobis fupereft inquirenda natura ejus ole^ ,
quodDeus fibi parari, atque offerri juflerat: eoenim
lucernas in tabernaculo perpetuo accenfas fervari de-
crevit.
Et quidem talis natura olei erit, qualis aplantaei-
dem communicata fuerit. videamus igitur, quibusex
plantis hoc oleum facri candelabri exprimendum fo-
ret. nam ex nucibus juglandibus , ex amygdalis, ex
pino, lauro, lino, ex aliisque pluribusfeminum, ac
fruduum generibus extrahi, indubitata res eft. quin
Plinio, Diofcoride, Theophrafto , Mefue auctori-
bus; ac ipfa experientia probat, etiam ex nonnullis
prasftantiflimis nucum generibus, oleum antiquitus
habitum , auctore Amynta in lib. de manf. Perfic.
Ctefia in Caramania. Theophraft. in lib. de odor. 6c
Amphidei. Omnes apud Athen. lib.a. cap. z^.dicen-
tem : Apvvrx? ov $xQ[a,q7s 7rtt><ri7to~s (pjjff). <pe^« rx
T^p<v9"0V , JQVQV , ^ XlXfVX TX 7t2^!TlKX , «{p
,1
00
uv
■jroiovei t&T fixtriAei ixauav ttoKv. id eft, Amyntas infta-
tiontbus Perficis, hoc eft in libro qui fic mfcribitur,
dicitffert mons termtnthum, <^r lenttfcumy & nuces
verficas ,
12
tiae in laetitiam, frigoris in calorem : adeo utlux, &
lumen, caloris, refoci Jlationis, gratiae, lsetitiae, vitae, &
denique totius boni fint notae; inde vetusapud Grae-
cosadagium, refert Rhodiginus lib. i^.cap. i jr.quo
veteres utebantur , cum lumen immittebatur , Qus
dyxSov, ideft, lumenbonum, quodomnium bonorum,
lumen, fons, & origo eflet.
Hoc igitur oleum , quod candelabro Dei defervie-
bat, & a filiis Ifrael fibi offerendum Deus praecipie-
bat, I?v appellatum videtur; quafi oleum gau-
dii, laetitiae, caloris, refocillationis , gratiae, vitae, &
denique bonorum omnium , quae homines a Deo
expetere , ac expectare valent. Erat enim facrum
illud candelabrum, in cujus obfequium praeftabatur B
oleum , feptem diftinctum lucernis : quamobrem
nonnulli in his repraefentationem quamdam fuperio-
rum orbium, eorumque influxuum agnoverunt: ut
quemadmodum planetae fuo circulari motu, ac lumi-
ne in his inferionbus, plantis videlicet, animalibus ,
&omnibus, quae in terra funt, bonacunctainfluunt;
ipii vitam , ipfi fcecunditatem, ipfipropagationem, ipli
pulchntudinem, & fi quaefuntalia, quibus inferiora'
indigeant; fingulis horis ac momentisporrigunt: ita
pariter in candelabro illo prope Sanctum San6torum
collocato, coram Propitiatorio conftituto , bono-
rum omnium fontem ac venam agnofceremus; tam
fcilicetfpiritualium, quae in animis noftris Dei gra-
tia infunduntur; ut fidei, fpei, charitatis , St re-
liquorum donorum Spiritus fancti; quam etiam cor-
poralium, utvitae, fanitatis, plenitudinis annorum,
fcecunditatis , prolis, Ubertatis, reliquorumque ali-
orum; fi quae funt aliabona, quae ad corpus fpectent.
hoc oleo feptem illa lumina alebantur ; ut omnia
illa bona ex Dei munere oleum porrigentibus pro-
mitterentur.
Nec quemquam, in facris exemplaribus diverfitas
lectionum perturbet, aut moveat; quod nimirum in
noftra vulgata tranflatione, facra Oracula de lumine
in plurali loquantur; & oleumhoc, dicatur oleum
ad luminaria; in hebraico vero textu, oleumluminis D
m fingulari appelletur. quam etiam locutionum di-
verfitatem , inter tranflationem Septuag. Sc Chald.
paraphrafim intueri licet. Haec enimparaphrafislegit
arnixS vpajfa hoc eft s oleum ad lumina : graeca vero
translatio in fingulari, eAanov «? tjjv <p#v<nv, ideft,
oleum in lucem, lllud appellat. Illienimtextus, qui
fingulariter loquuntur , cum hebraico codice totius
candelabri rationem, feptem lucernis compofitum ref-
pexerunt. quae quidem feptem lucernae , ac lam-
pades nil aliud, quam unicum candelabrum confti
tuebant; 6v quodammodo unicum efficiebant iumen,
quale lucerna Martialis, de qua ipfe lib. 4. Epigram-
maton dixit:
Jllufirem cum tota meis convivia flammis,
Totque geram myxas, una lucerna vocor.
At vero tranflationes, quae in plurali loquuntur
ad feptem lucernas, fuis diftinctas, ex Deipraefcrip
to, virgulis, liliis, necnon & amygdalis refpexere:
quae feptem habent diftincta lumina, ex quibusjuxta
praefcriptum a Deo ordinem, candelabrum unum,
feptem diftinctum lucernisemergebat. Quamobcau-
fam, oleum hoc, oleum ad luminaria concinnanda ap-
pellarunt.
Myftice ludere in his quodammodo fi velimus,
Candelabro virumperfectum fignificariaffirmabimus:
nec ld a divinis oraculis abhorret. Etenim Chriftus
Servator nofter de joanne Baptiita teftimonium per-
hibens, dixit; Inter natos multerum non furrexitmajor
foanne Bapttfia. Ejufdem fplendidiflimam fanctitatem
iucernaecomparans: Ipfeerat, inquit, lucema ardens,
&• lucens ante Domtnum. Ante Dominum dixit, ad
candelabrum refpiciens, quod erat prope Sanctuarium
13
in tabernaculo: quafi diceret, ipfe eratCandelabrum
ardens ante Dominum, ac lucens. Sed & Spintus
fanctus in eodem fenfu per Joanncmin Apoc.de Elia,
&_Enoch ioquitur. 8c a Zachiria de Zorobabel, &
Jofue Summo'Sacerdote dictum accepimus. Iftifunt
du& oltviz , ejr duo candelabra lucentia ante Domtnum*
Quae tamen candelabra nifi fota fuerint oleo, in nu-
tnmentum luminis nullatenus fplendent: Oleo, in-
quam, mifericordiae. Eft emmihio? mtfiericordia apud
Graecos, Ikouov vero o/eum; ut nullum fit oleum in
fplendorem , & nutrimentum luminis in viro per-
fecto , nifi eAe»jjw.oc-vv»f. Charitas quoque in Deum ,
luminis ad inftar tunc fplendeatj cum hasc proximis
haeierit; oleoque mifericordiae, ac eleemofynae chari-
tatis ignis nutrietur; ut communiter docent Sancti y
& acceperunt a Chrifto. nam omnia opera bona in
ibla charitate fblidantur. lnde Greg. hom. 17. in
Evang. ZJt enim multi arborisrami, inquit, ex unA
radice prodeunt s ftc mult& virtutes ex una charitate ge-
nerantur. Charitatis autem lapidem Lydium , elee-
mofynam, definivit Jacobus infuaCanonica, dicens:
Qui viderit fratrem fuum neceffitatem habere, & clau-
ferit vifcera fua, quomodo charttas Dei efl in tllo ? quafi
dicat, nullo modo. Offeramus & nos oleum ; ut
plendeant, quas profitemur, Evangelicae virtutes.
E
F
C A P. IV.
Arborum genus ad lucernas pro candelabro Do-
mini, & olivandi ritus monftrantur.
Adloca Exod. Zj. Pr&cipe filiis Ifirael, ut offcrant ti-
bi oleum de arboribus olivarum puriffimum. Eevitic.
24. Pr&cipe filiis Ifirael, ut offerant ttbi oleum de oli-
vts purifiimum. Deut. 24. Si firuges collegeris oltva-
rum : ejutcquid remanfiertt in arboribus, non reverte-
ris ut colligas. Et ad alialoca.
Vtritvr ignis , alitur flamma , quocun-
que humido j pinguedine aptius; aptiflime »
defaecata fi fuerit: propterea oleum adlumina
nutrienda accommodatiflimum experientia comproba-
tum eft. Qiiare Deus quoque optimus maximus cul-
tum lucernarum in fuo facro tabernaculo cum fta-
tuhTetj illarum lumen oleo nutriri juflit. Pr&cipe fi~
Uis Ifirael, inquit Exod. 35". cum munera fibi offe-
renda in apparatum facrorum enumeraret, ut offerant
tibi oleum ad luminaria concinnanda , & ad praparan-
dum unguehtum. Cum vero ex quocumque genere
fere fruticum atque plantarum , cum primis vero ex
his, quae baccae producunt , oleum extrahi poflit:
merito nobis fupereft inquirenda natura ejus ole^ ,
quodDeus fibi parari, atque offerri juflerat: eoenim
lucernas in tabernaculo perpetuo accenfas fervari de-
crevit.
Et quidem talis natura olei erit, qualis aplantaei-
dem communicata fuerit. videamus igitur, quibusex
plantis hoc oleum facri candelabri exprimendum fo-
ret. nam ex nucibus juglandibus , ex amygdalis, ex
pino, lauro, lino, ex aliisque pluribusfeminum, ac
fruduum generibus extrahi, indubitata res eft. quin
Plinio, Diofcoride, Theophrafto , Mefue auctori-
bus; ac ipfa experientia probat, etiam ex nonnullis
prasftantiflimis nucum generibus, oleum antiquitus
habitum , auctore Amynta in lib. de manf. Perfic.
Ctefia in Caramania. Theophraft. in lib. de odor. 6c
Amphidei. Omnes apud Athen. lib.a. cap. z^.dicen-
tem : Apvvrx? ov $xQ[a,q7s 7rtt><ri7to~s (pjjff). <pe^« rx
T^p<v9"0V , JQVQV , ^ XlXfVX TX 7t2^!TlKX , «{p
,1
00
uv
■jroiovei t&T fixtriAei ixauav ttoKv. id eft, Amyntas infta-
tiontbus Perficis, hoc eft in libro qui fic mfcribitur,
dicitffert mons termtnthum, <^r lenttfcumy & nuces
verficas ,