Studia archeologiczne (1.1981)

- 24 -

Przedstawiona powyżej możliwość istnienia w posiadaniu pols-
kiej królowej w XVI wieku zbioru waz starożytnych ma byt duże zna-
czenie dla dziejów polskiego kolekcjonerstwa, by pozostawić tę
sprawę bez dalszych badań i próby ustalenia ostatecznej odpowie-
dzi na pytanie, czy były to istotnie zabytki antyczne.
Próbę wyjaśnienia tej sprawy podjęłam przed kilku laty. W tym
okresie prowadzone przeze mnie poszukiwania nowych materiałów ar-
chiwalnych i przeprowadzone analizy tekstów, znanych już Gąsio-
rów skiemu, wykazały, że jednoznaczna odpowiedź na postawione przez
niego pytanie jest możliwa. Wazy, które posiadała Bona Sforza
były rzeczywiście zabytkami starożytnymi, co więcej ustaliłam, że
pochodziły z wykopalisk na terenie Apulli i należały do dwu grup
ceramiki tego regionu, wcześniejszej i późniejszej. W jednym wy-
padku mogłam nawet ustalić dokładną datę powstania jednego z wy-
zi
eksploatowanych stanowisk, z którego te wazy pochodziły .
Drugą sprawą o niemniejszym znaczeniu, tym razem, dla historii
zainteresowań antykiem w Polsce, której poświęciłam uwagę było,
czy zbiory królowej, opisane po jej śmierci na zamku w Bari, to-
warzyszyły uprzednio królowej w czasie pobytu w Polsce, a w szcze-
gólności, czy można znaleźć argumenty wskazujące na przechowywa-
nie tej kolekcji w zamku królewskim na Wawelu.
Z analizy dokumentów dotyczących inwentaryzacji majątku Bony
wynika, iż znajdująca się w jej posiadaniu kolekcja waz wykorzys-
2
tana była do dekoracji skarbca na zamku w Bari , dokąd przybyła
ona na krótko przed śmiercią wraz z całym swym dobytkiem przywie-
zionym z Polski. Wśród wielu innych przedmiotów, które Bona wy-
wiozła opuszczając Polskę były zatem również interesujące nas wy-
kopaliska starożytne, które najprawdopodobniej po ich odkryciu i
wydobyciu przesyłane były królowej do Polski.
Ważne jest, że całość dekoracji sali skarbca przy pomocy cera-
miki, jak udało się odtworzyć na podstawie kilku rękopisów inwen-
tarza, posiadała wybitnie renesansowy charakter, przy czym naczy-
nia zostały tu użyte w miejsce zwyczajnie stosowanych do dekora-
cji ścian malowideł ”al fresco”. Ten typ ozdobienia wnętrza, zas-
--
Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Metryka koronna, 94,
k.22J,
2 AGAD, k.275.