Studia archeologiczne (1.1981)

- 64 -

które można znaleźć w publikacjach rozmaitego typu, a czasami na-
wet w materiałach archiwalnych® Nie chodzi tu tylko o mechaniczne
zestawienie różnego typu informacji® Muszą być one opracowane kry-
tycznie z wykazaniem wzajemnej zależności pomiędzy sobą.Przy tego
typu badaniach nie jest obojętna osoba znalazcy oraz pierwszych
posiadaczy. Ważne jest też, kto i w jaki sposób opublikował lub
zasygnalizował dany zabytek® Są to wszystko zabiegi badawcze zwią-
zane z krytyką źródła, które wchodzą w zakres historii archeolo-
gii.
Tylko poprzez taką analizę można zrekonstruować okoliczności
odkrycia poszczególnych importów, a w niektórych wypadkach odtwo-
rzyć nawet w pewnym przybliżeniu kontekts archeologiczny,w którym
one wystąpiły. Badania te pozwalają również na mniej lub bar-
dziej dokładną charakterystykę znalezionych importów® Niekiedy na-
wet daje się to osiągnąć w oparciu o relacje pozornie zupełnie
4
bezwartościowe . Krytyczna analiza relacji o odkryciach importów
pozwala także na wyeliminowanie różnego rodzaju rzekomych znale-
zisk. Wielokrotnie bowiem spotykamy się z wypadkami powstawania
błędnych informacji o odkryciach na terenach Europy,leżących poza
granicami Imperium rzymskiego rzekomych importów rzymskich. Różne
są sposoby powstawania tego typu wersjis od świadomego oszustwa
wywołanego chęcią zysku, czy też innymi pobudkami, po zguby kolek-
cjonerów i po traktowanie zabytków z kolekcji znajdujących się w
jakiejś miejscowości jako importów znalezionych w tej miejscowoś-
2
ci . W niektórych wypadkach te rzekome znaleziska są oparte o fal-
syfikaty, w innych zaś - o oryginalne zabytki antyczne pochodzące
z zakupów dokonanych w handlu antykwarycznym, lub też bezpośred-
nio w krajach śródziemnomorskich.
Naszkicowana powyżej problematyka wchodząca w zakres historii
archeologii nabiera specjalnego znaczenia w badaniach nad antycz-

Por. J. Kolendo, _Medalipn . c.e są r zą. WąlPfigja, z oko1 ją. JPrśją 8
Archeologia XIX, idemf^?rzekaz T.Czackie-
go dotyczący skarbu monet Cezara i Augusta z Łysej Góry, Archeo-
logia XVII, 1966 /196?/, s.89-92.
2
Por. J. Kolendo, JNac zynie, _z _Tor> olna. - falsyfjką t ęm. Archeolo-
gia, XVI, 1965 /1966/, s.84-95. 0 nieautentyczności tego całego
zespołu naczyń, do którego należy puchar dwutwarzowy z Topolna,
patrz E.Paul, Ęijąe. jtali.enj.sche Terrakota-FH.ląchęrwerkstątt^JKlio,
XLIX, 1967* s®529“54-7 i rećT^7T7KolsS^~Trcheologia7^X« 1969
/197O/, s.234 n.