Studia archeologiczne (1.1981)

- 194 -

zrozumienia i przyswojenia jego komedii w Krakowie położyło Aka-
demickie Koło Miłośników Dramatu Antycznego i jemu chyba zawdzię-
czają w dużej mierze swój sukces przedstawienia .Cbmur^ /1908/ i
/19O9A w przekładzie E.Ż.Cięglewicza.
W Warszawie wystawiono Arystofanesa od razu bez przeróbek
1911 ? Chmurki 915/.
W pierwszym ćwierćwieczu XX w. traktowany był jako orędownik
równouprawnienia wszystkich ludzi w państwie, zwolennik nadania
praw kobietom, patriota, wróg pseudofilozofów i mędrców oraz na-
uczyciel pobożności. Na dalszy plan odsuwano jego walkę o pokój.
W okresie międzywojennym twórczość Arystofanesa na scenach
przedstawia się bardzo skromnie. Obserwuje się powrót do przeró-
bek i modernizowania. Pt.a.ki w transkrypcji J.Tuwima wystawione w
1933 r. w Teatrze Polskim w Warszawie stały się satyryczną roz-
grywką ze współczesnością, nie czyniącą różnicy pomiędzy sprawa-
mi ważnymi i błahymi. Idea adaptacji spotykała się z powszechnym
uznaniem.
Po wojennej i powojennej przerwie wrócił Arystofanes jako pa-
tron pokoju /Częstochowa 1955s GrOToiwoja^, Warszawa 1955/*
Wytworzyły się jak gdyby trzy typy przedstawień Arystofanesa
na scenie? ^archeologizujące", tzn. dążące do wystawiania go moż-
liwie blisko teatru greckiego, przedstawienia zbyt modernizujące,
w których przeróbce ulega także tekst sztuki, wreszcie typ poś-
redni, opierający się na koegzystencji środków teatru nowożytne-
go i antycznego bez specjalnych ingerencji w tekst, na oddaniu
wszystkich składników teatru Arystofanesa nowoczesnymi środkami
teatralnymi. Ten kierunek wydaje się najbardziej obiecujący.
Dla uzupełnienia kilka danych liczbowych. W ciągu dziewięć-
dziesięciu lat wystawiono komedie Arystofanesa na scenach teat-
rów zawodowych szesnaście razy, w tym cztery przeróbki lub para-
frazy. Najczęściej wystawiano I^sistrąt^/7 razy/, potem .Chgy^py
/? razy/, Ptaki. /2 razy przeróbki/, ^Rycerzy,
koło/ i .Żaby po jednym razie. Ponadto za, w pewnym sensie, arys-
tofanejską można uważać komedię pióra A.Neuwerta-Nowaczyńskiego
pt. Warchoł i Mirolubą. stanowiąca komplikację kilku sztuk Arys-
tofanesa. Wśród tłumaczeń największe powodzenie miały przekłady
E.Ż.Cięglewicza /9 razy/. Oprócz nich spotykamy przekłady J.Szujs-
kiego, A.Sandauera oraz parafrazy S.Koźmiana, J.Tuwima, A.Jarec-
kiego, dokonywane zwykle jeszcze za pośrednictwem jakiegoś obcego
tłumacza.