Studia muzealne / Muzeum Narodowe w Poznaniu (23.2018)

Epitafium Hildebrandów ze Skwierzyny - powrót do muzealnych zbiorów


3. Epitafium Hildebrandów
ze Skwierzyny,
ok. 1742 r., olej, drewno,
103 x 73 x 7 cm,
Muzeum Narodowe
w Poznaniu,
fot. S. Obst, czerwiec
2017, stan w trakcie
konserwacji (po zdjęciu
wtórnych przemalowań)

na podstawie decyzji dyrektora i z polecenia
głównego inwentaryzatora MNP epitafium
Hildebrandów ze Skwierzyny zostało wpi-
sane do Inwentarza Zbiorów Muzeum Na-
rodowego w Poznaniu pod numerem MNP
P 1129. Cztery dni później, 30 stycznia
2017 r., w obecności Komendanta Woje-
wódzkiego Policji w Poznaniu, nadinspek-
tora Tomasza Trawińskiego, odbyło się
oficjalne przekazanie zabytku na ręce dyrek-
tora muzeum, prof. Wojciecha Suchockiego,
połączone z konferencją prasową20.
Epitafium upamiętniające członków ro-
dziny Hildebrandów, co już wiemy z lite-
ratury przedmiotu, pierwotnie znajdowa-
ło się w kościele ewangelickim w Skwierzy-

nie (niem. Schweńn an der Warthe21; obec-
nie miasto w województwie lubuskim, w po-
wiecie międzyrzeckim ). Lokowana w XIII w.,
Skwierzyna od XVI stulecia była miastem
królewskim. Wskutek II rozbioru Rzeczy-
pospolitej w 1793 r. miasto włączone zosta-
ło do Prus Południowych, a od 1871 r. nale-
żało do Rzeszy Niemieckiej (do 1919 r. po-
wiat skwierzyński należał do Prowincji Po-
znańskiej) , by w 1945 r. powrócić w grani-
ce Polski22.
Interesujący nas zabytek został zamówiony
po śmierci ostatniego z rodu Hildebrandów
- Paulusa, zmarłego w 1742 r. Ewangelikom
ze Skwierzyny służył wówczas drewniany
zbór, znajdujący się w miejscu obecnego
targowiska miejskiego (między obecnymi
ulicami Piłsudskiego i Jagiełły)23. Budowę
owego barokowego kościoła ukończono
w 1717 r. Stanął on na miejscu wcześniej-
szego24, który w wyniku działań militarnych
spłonął w 1712 r. podczas pożaru miasta25.
Barokowa świątynia służyła wiernym do
połowy XIX w.26 W latach 1846-1854 dla
coraz liczniejszej gminy wybudowano w in-
nej lokalizacji (na parceli pomiędzy ulicami
Pocztową, Ogrodową i Lipową) nową - dużą
i murowaną - świątynię w stylu arkadowym
(niem. Rundhogenstil)27'. Po dwu wielkich
pożarach miasta w 1821 r. władze pruskie
zakazały wznoszenia drewnianych budyn-
ków użyteczności publicznej, propagując sta-
wianie murowanych i przyznając na ten cel
specjalne dotacje28. Epitafium zapomnianej
rodziny Hildebrandów nie zostało zapewne
wykorzystane przy projektowaniu wystroju
XIX-wiecznego zboru, zbudowanego w nowej
stylistyce (jego surowe wnętrze upamiętnio-
no na przedwojennej fotografii29). Fakt ten
przyczynił się niewątpliwie do pozyskania
zabytku w 2. połowie XIX w. do zbiorów
muzealnych.
Niestety, na obecnym etapie badań nie
mamy możliwości odtworzenia sposobu

37