Studia muzealne / Muzeum Narodowe w Poznaniu (23.2018)

Egzotyczny dar z Holenderskich Indii Wschodnich

kontynuowanego przez profesora semina-
rium, wprowadzone zostały ćwiczenia mu-
zeologiczne, którymi zajmowała się dr Maria
Frankowska40. Obiekty dla uniwersyteckiego
muzeum pozyskiwano m.in. poprzez wypo-
życzenia z Muzeum Wielkopolskiego. W do-
kumentach ME w Poznaniu zachowało się
pismo skierowane przez Frankowskiego do
dyrekcji Muzeum Wielkopolskiego z prośbą
„o przekazanie w depozyt Instytutowi Etno-
logii UP do jego Muzeum Etnologicznego
przedmiotów etnograficznych, które są
przechowywane w magazynach Muzeum
[Wielkopolskiego - J.K. ], a nie będą wysta-
wione”41. Wypożyczanie muzealiów poświad-
cza notatka Stanisława Błaszczyka: „Prof.
Frankowski »pożyczał« niektóre eksponaty
dla urządzenia muzeum przy katedrze42.
Brał murzyńskie [sic! - J.K.]43 eksponaty,
gdy przyszły. Z tych eksponatów urządziło
się wystawę w Muzeum”44. W dokumentach
ME znajduje się zeszyt z dawnego Muzeum
Technik Zasadniczych Ludowych Zakładu
Etnografii UP z 1950 r. zatytułowany Depo-
zyty, w którym pod datą 20 czerwca 1948 r.
(poz. 36) odnotowano jeden z zabytków
kolekcji Zwierzyckiego: „Bęben drewniany
ze skórą węża, ze zbiorów prof. Zwierzyniec-
kiego45”. Instrument zpewnością jest jednym
z przekazanych przez geologa bębnów, co
potwierdzają sygnatury zapisane we wnę-
trzu instrumentu (M.W 350/22, Nr 34ć).
Zabytek ten znajduje się obecnie w Muzeum
Etnograficznym w Poznaniu pod aktualną
sygnaturą MNP Ep 1645.
„Depozyt toruńsko-gdański”
(1945-1962)
Wzorując się na działaniach prof. E. Fran-
kowskiego w Poznaniu, podobne muzeum
przy Zakładzie Etnologii i Etnografii na
Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toru-
niu założyła prof. Bożena Stelmachowska47,

która w 1945 r. objęła funkcję kierownika
zakładu i wraz z dr Wandą Brzeską - asy-
stentką i kronikarzem toruńskiej katedry
- przystąpiła do organizacji pracy naukowej
i ćwiczeń seminaryjnych ze studentami.
Oprócz zajęć związanych z jej głównym
polem zainteresowań, czyli polską kultu-
rą ludową, prowadziła również wykłady
i ćwiczenia z tematyki pozaeuropejskiej,
dotyczące m.in. ludów Azji, Afryki, Austra-
lii i Oceanii48. W rok później na toruńskim
uniwersytecie zorganizowano salę ćwiczeń,
w której mieścił się „zbiór podręczny sztuki
i zdobnictwa ludowego [...], a także pewna
ilość eksponatów sztuki egzotycznej”49.
„Z wykładami łączyły się seminaria o na-
stawieniu praktycznym. Każdy uczestnik
seminarium szczegółowo opisywał obiekty
sztuki, które były demonstrowane w Sali
sztuki ludowej [...], mieszczącej kilkaset
okazów polskiej sztuki ludowej i egzotycznej
w obrębie Zakładu”50. Prof. Stelmachowska
„zdobyła dla Zakładu kolekcję egzotyków.
Otrzymała je w depozycie z Muzeum Wiel-
kopolskiego w Poznaniu”51. W dokumen-
tach Muzeum Etnograficznego w Poznaniu
zachowała się teczka pod nazwą Depozyt
toruńsko-gdański, a w niej szereg informacji
istotnych w dalszej identyfikacji zabytków
z kolekcji Zwierzyckiego. Jest tam pismo prof.
Stelmachowskiej zawierające prośbę „©łaska-
we oddanie w depozyt serii przedmiotów et-
nograficznych dla ćwiczeń seminaryjnych”52.
W ślad za pierwszym pismem przysyłano
z Torunia kolejne i sukcesywnie wypoży-
czano z Muzeum Wielkopolskiego zarów-
no zabytki reprezentujące polską kulturę
ludową, jak i muzealia pozaeuropejskie53.
Reguły wypożyczeń, jak już wspomniano,
nie były ustalone, a wypożyczane eksponaty
spisywano na zwykłych kartkach papieru,
tzw „kwitach depozytowych”, odręcznym
i nieczytelnym pismem. W teczce znajduje
się wiele takich kwitów depozytowych ze spi-

75