Universitätsbibliothek HeidelbergUniversitätsbibliothek Heidelberg
Metadaten

Studia muzealne / Muzeum Narodowe w Poznaniu — 23.2018

DOI issue:
Studia
DOI article:
Kowalińska, Justyna: Egzotyczny dar z Holenderskich Indii Wschodnich: historia kolekcji Józefa Zwierzyckiego w zbiorach Muzeum Etnograficznego w Poznaniu
DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.54566#0086
Overview
Facsimile
0.5
1 cm
facsimile
Scroll
OCR fulltext
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64

Justyna Kowalińska

84

Archiwum St. Błaszczyka, teczka 179, Muzeum Etno-
graficzne w Poznaniu. Informacje zapisane pod datą
8 VI962 r. Błaszczyk uzyskał od dr Joanny Eckłiardt
(kustosza działu rzemiosł artystycznych MW i póź-
niej MNP, która zajmowała się m.in. wypożyczaniem
eksponatów etnograficznych).
Nazwisko zapisano błędnie.
Zapis „Nr 3” umieszczony na obiekcie jest zapisem
liczby porządkowej w jakiej zapisano zabytek w Księ-
dze nabytków Muzeum Wielkopolskiego w 1922 r.,
a więc dodatkowym potwierdzeniem przynależności
do kolekcji J. Zwierzyckiego.
B. Stelmachowska z Poznaniem związana była jeszcze
jako studentka, a po II wojnie światowej jako pracownik
naukowy IIP oraz kustosz Muzeum Miejskiego przy
Międzynarodowych Targach Poznańskich (nie było
tożsame z Muzeum Wielkopolskim). Materiały Bożeny
Stelmachowskiej, Archiwum PAN Oddział w Poznaniu,
P.-III23.
Ibidem,]. 153.
Ibidem,]. 151.
Ibidem,]. 158.
Ibidem,]. 184, s. 24.
Depozyt toruńsko-gdański, dokumenty Muzeum Etno-
graficznego w Poznaniu, pismo z dn. 22 X 46 r.
Ibidem, pisma z 15X11946,15 VII1947, 25 III 1948,
15 VII 1948 r.
B. Stelmachowska,). 159.
Ibidem,]. 184: Życiorys prawdziwy B.S., notatka W Brze-
skiej, s. 19.
Fiszki znajdują się dziś w dokumentacji naukowej
Działu Kultur Pozaeuropejskich ME. Przez prawie
50 lat przechowywała je w swoim prywatnym archi-
wum prof. Jadwiga Klimaszewska, która po śmierci
prof. Stelmachowskiej od 1963 r. kierowała Katedrą
Etnografii w Toruniu, a po przeprowadzce w 1972 r.
do Krakowa pracowała na UJ. Prof. Klimaszewska
powierzyła fiszki prof. Janowi Swięchowi (pracownik
Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej UJ),
które w 2001 r. przekazał na moje ręce.
W archiwum Uniwersytetu Gdańskiego nie zachowały
się żadne dokumenty poświadczające istnienie „pod-
ręcznego muzeum” przy Wyższej Szkole Pedagogicznej
w Gdańsku (kwerenda 2O.IV2O12).
M. Frankowska., Regionalne muzea ludoznawcze
w Polsce, „Lud”, t. 36, 1946, s. 340.
A. Grabowska, J. Bartuszek, Historia Muzeum,
w: Zwykłe - Niezwykłe. Fascynujące kolekcje w zbiorach
Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie. Ka-
talog wystawy, red. Adam Czyżewski, 2008, s. 37-53.
Ibidem, s. 45.
B. Kohutnicka, Zbiory pozaeuropejskie w Państwowym
Muzeum Etnograficznym w Warszawie, Warszawa 1982,
s. 3.
W Archiwum Akt Nowych w Warszawie nie zachował
się żaden dokument poświadczający decyzję Naczelnej
Dyrekcji Muzeów i Ochrony Zabytków z 1950 r.
Paradowska, op. cit., s. 117. Do dziś niewyjaśniona
pozostaje ta wyjątkowa „umiejętność” postępowania.
Jednak pracownicy polskich instytucji muzealnych
dobrze pamiętają mroczny czas lat 50. i sporządzanie
„przymusowych” protokołów zdawczo-odbiorczych
ze spisami eksponatów z rozbitych własnych kolekcji
muzealnych.
W 26 pozycjach zapisano tylko sygnaturę M.W/E
nr/46, w 21 pozycjach - tylko M.W nr/22 wraz
z liczbą porządkową kolekcji Zwierzyckiego, 4 pozycje
posiadały obie sygnatury łącznie. Wśród 54 obiektów
z innymi sygnaturami 3 pozycje zapisano: M.W122

dep. (w taki sposób oznaczano w MW obiekty depozy-
towe) ; Pr. Nr 79-6 (sygnatura do dziś nie wyjaśniona)
oraz KFM 03.730 (sygnatura muzealiów pochodzą-
cych z dawnego Kaiser Friedrich Museum). O KFM
czytaj: Minksztym, op.cit., s.24-25.
65 Według wykazu Protokołu. M. Paradowska podaje
liczbę 21 przekazanych obiektów, co nie jest zgodne
z Protokołem. (Paradowska, op. cit., s. 117).
66 „Ponieważ w 1950 r. kolekcja została bezzasadnie
i bezprawnie podzielona przez władze komunistyczne,
a jej duża część znalazła się w warszawskim Muzeum
Etnograficznym, pragnę wyrazić swoje bezapelacyjne
oburzenie i absolutny brak aprobaty na zaistniały stan
rzeczy. Dla dobra nauki oraz zgodnie z wolą Darczyńcy
- mojego Qjca - kolekcja powinna zostać bezwarun-
kowo scalona i znajdować się na terenie jego Małej
Ojczyzny - Wielkopolski, w Muzeum Narodowym
w Poznaniu” (z pisma Jadwigi Jasińskiej, córki Józefa
Zwierzyckiego do dyrektora PME w Warszawie - kopia
pisma z dn. 16 X 2009 r. w dokumentacji ME).
67 Kwerendy przeprowadzono w 2006, 2007 i 2014 r.
(w ostatniej udział wziął także Marek Peda, kon-
serwator MNP, który wykonywał robocze fotografie
eksponatów). Pragnę tu wyrazić serdeczne podzię-
kowanie kustoszom zbiorów pozaeuropejskich PME
pani Teresie Walendziak, panu dr Robertowi Dulowi
oraz pani Jolancie Koziorowskiej za życzliwą pomoc
w prowadzeniu badań.
68 Prot. poz. 7 i 8 (pierwotna sygnatura M.W 430/22,
M.W 429/22).
69 Prot. poz. 9 (pierwotna sygnatura M.W 371/22.)
70 Prot. poz. 65 (pierwotna sygnatura M.W 434/22)
Por. J. Zwierzycki, Nowa Gwinea i jej mieszkańcy,
w: „Przegląd Geograficzny”, t. 5,1925, s. 89. Por. także
F. Tiesler, Die Kurasse Neuguineas. w: Abhandlungen
und Berichte des Staatlichen Museumsfiir Vólkerkunde
Dresden, Forschungsstelle, Band 41, Berlin 1984.
71 Prot. poz. 51 (pierwotna sygnatura M.W 388/22).
72 Nr 41 umieszczony jest na kartonowej tabliczce ekspo-
natu z wystawy w Muzeum Wielkopolskim w 1923 r.
(por. il. 6).
73 Pierwotna sygnatura M.W 431/22.
74 O tym, że oba eksponaty stanowią całość, świadczy ma-
teriał, z którego je wykonano, zastosowana polichro-
mia, ornamentyka oraz miejsce/sposób uszkodzenia.
75 Oprócz broni z kolekcji Zwierzyckiego w PME znaj-
duje się także broń ze zbiorów poznańskich: z Afryki,
Ameryki Południowej oraz innych niż Nowa Gwinea
obszarów Oceanii.
76 MNPA 2387, Inwentarz zbiorów Towarzystwa Ludo-
znawczego w Poznaniu im. Heleny i Wiesławy Cichowicz,
1.1, 1922/1923, karta 31, numery 1474-1507.
77 Wykaz znajduje się w dokumentach Działu Inwentarzy
MNP oraz w Dziale Kultur Pozaeuropejskich ME.
78 Jak dotąd nie udało się powołać wspólnego dla obu
muzeów zespołu kustoszy, który zająłby się badaniem
muzealiów z kolekcji Zwierzyckiego. Nie pomogła rów-
nież sugestia porozumienia się obu muzeów w kwestii
rozwiązania powstałych problemów, którą wysunęła
Rada do Spraw Muzeów przy Ministrze Kultury i Dzie-
dzictwa Narodowego (Uchwałanr 2 z dn. 31VIII2011
oraz Uchwała nr 15 zdn. 17 VI 2014).
79 Przy trzech bębnach znajdujących się w MNP brak
pierścieni naciągowych wokół membran.
80 Fragment modelu czółna (PME 9116) znajdującego
się w PME w Warszawie.
 
Annotationen