Studia Wilanowskie (3/4.1978)

7

Z okresem poprzedzającym najazd szwedzki wiąże się początek
kariery, czy też edukacji politycznej Sobieskiego. Oto w 1654 r.
widzimy go w orszaku poselskim posła wielkiego do Turcji, Miko-
łaja Bieganowskiego. Bawiąc /notabene incognito/ w Stambule
przez dwa miesiące, mógł przypatrzeć się z bliska nadwątlonej
wprawdzie wówczas, ale wciąż groźnej potędze osmańskiej, a po-
nieważ był bystrym obserwatorem, z pobytu tego wyciągnął wiele
korzyści. Wtedy to prawdopodobnie zdobył początkową znajomość
języka tureckiego, którym później władał nieźle.
W 1655 r. przeszedł na stronę zwycięskiego Karola Gustawa .
Trudno przypuszczać, by w tej jego decyzji kryły się jakieś głęb-
sze motywacje polityczne. Sobieski zrobił to, co w tym samym
czasie uczyniła większość szlachty polskiej. Oczywisty /natu-
ralnie w naszym dzisiejszym wyobrażeniu/ akt zdrady zrekompen-
sowany został dla Polski w dwójnasób, bowiem przyszły hetman
i król przyswoił sobie w obozie najeźdźcy niejedne arkana nowo-
czesnej, zachodnioeuropejskiej sztuki wojennej, której armia
szwedzka była wówczas czołowym reprezentantem. Jakże doświad-
czenia te, a zwłaszcza należyte docenianie piechoty, miały oka-
zać się korzystne w późniejszej jego praktyce wojennej!
W drugiej połowie marca 1656 r. decyduje się na zerwanie ze
Szwedami, za co Karol Gustaw skazuje go na śmierć i poleca naz-
wisko jego przybić symbolicznie na szubienicy. Natomiast Jan Ka-
zimierz nie tylko puszcza w niepamięć wszystkie jego winy, ale
nadaje marnotrawnemu synowi wysoką godność chorążego koronnego,
która w praktyce tych czasów stanowiła zasadniczy krok na dro-
dze ku buławie hetmańskiej.
Na dworze królewskim znalazł młody Sobieski nie tylko prze-
baczenie i dowody tak wielkiej łaski, ale również wielką miłość
swojego życia - młodziutką pannę z fraucymeru królowej, dość u-
bogą szlachciankę francuską, Marię Kazimierę de la Grange d'Ar-
quien. Nie tu miejsce oczywiście, by zajmować się perypetiami
miłosnymi przyszłego króla, chcemy tylko podkreślić, że panna