Toutain, Jules: De saturni dei in Africa romana cultu (Paris, 1894)

— 80 —

Ut nunc paucis absolvamus, fere nullus titulus in
Africa Saturno publice dicatus est, fere nullus pro col-
legio quodam vel decurionum decreto consecratus : non
in foro, non in curia magistratus, sed domi privati
deum invocaresolebant. Pratereamonstratum est quam
pauci milites veteranique aut cives romani Saturno vota
solvissent. Nominibus denique, qusc titulis inscripta
sunt, diligenter observatis, probare tentavi cultores dei
Saturni non advenas ab aliis imperii romani provinciis
et prajcipue ab Italia in Africam venisse, indigetes con-
tra pristinis onomasticis moribus nonnimquam usos
esse.

Utrum vero punica an libyca stirpe nati sint discer-
nere magni sit momenti. Quum vero hbycarum gen-
tium sermo et res gesta^ et mores temporibus nostris
fere ornnino lateant, et parum compertum sit quos ad
fines usque et quomodo Carthaginienses imperium suum
extenderint; quum porro traditum sit in Libya fuisse
quondam non solum Pcenos et Libyes, sed etiam Liby-
Plioenices, id est et Phoenicibus colonis etLibycis inco-
lis permixtam gentem, audacia^ nimium indulgeat si
quis uter ex Afris punica, uter libyca natione fuerit
distinguere conetur. Yix affirmari potest Poenos prope
Carthaginem et urbes in littore sitas, Libyes conlra in
interioribus Africse potius sedisse. Vestigiis autem cul-
tus Salurni, sive templorum ruderibus, sive titulis voti-
vis, sive sacerdotum elogiis per omnes provinciarum
partes repertis, constat numcn illud ab omnibus gen-