Gottesdienst (Zwölfgötteraltar)
435
Er war der allgemeine und geheiligte Mittelpunkt ganz
Ättikas und diente zugleich als Generalmeilenstein, nach
dem die Entfernungen der attischen Deinen und auch die
auswärtiger berühmter Heiligthümer bemessen wurdenr).
Seine Benutzung als Asylst'ätte ist für die Platäer, die um
519 v. Chr. sich dem Schutz Athens übergaben, für die an-
gestifteten Arbeiter des Pheidias, welche für ihre Denun-
tiation Straflosigkeit begehrten, für die Zeit des sicilischen
Feldzugs, später für Kallistratos, kurz für alle Perioden be-
zeugt2): und dass auch bei den Processionen auf dem Markt
diesei Centralpunkt, der das bei allen Griechen zur Geltung
gelangte Zwölfgöttersystem vergegenwärtigte3), besondere
tuj uev ev xfj dyopä TrpocotKoöouricac ucxepov 6 on,uoc 'ASiqvcuuJv uei2ov
uflKOC [tou ßujjuoü] n.cpdvice TOumYpa|uua. Ders. 55, 1 iraTöec auxw ('iTnria)
Liövai qpaivovxai xüjv yvrjduuv doeÄ.qpÜJV Yevöjuevoi, die ö xe ßujfröc ermai-
vei ktX. S. Bd. I S. 498.
1) C. i. Gr. I N. 525 (s. oben S. 185 Anm. 4) und C. i. Gr.l N. 12
(s. Bd. 1 S. 498 Anm. 3; jetzt C. i. Att. I N. 522; vgl. MiMJi. V S. 2Ut).
Herodot. II 7 ecxi öööc ec cHX(ou ttöäiv drrö GaAdccnc dvuu iövxi -rrapa-
tiX^cui xö fifixoc Tfj 'A9i"|veujv öbüj xrj dttö xüjv öuwoeKa Geüäv
xoö ßujuoü qpepoücn. ec xe TTicav Kai exri xöv vnöv xoö Aiöc xou 'OAuu-
rriou. . . . r\ uev ydp ec TTicav e£ 'AGnveuuv Kaxabei TrevxeKaioeKa exa-
cuujv ujc lufi eivai irevxaKociujv Kai xdviujv.
2) Herodot. VI 108 'AGnvaiujv ipä Troieövxujv xoici öuu'jbeKa Geoia
iKerai e£ö|uevoi (oi TTAaxaieec) exri xöv ßuuuöv eoiöocav cqpeac auxoöc.
(Das Jahr 519, von Herodot deutlich bezeichnet, ist bekanntlich schwer
lieh richtig.) Diodor. XII 39 xüjv cuvepYacaiievuuv xüj <t>eioia xivec öie-
vexSevxec uttö xüjv exGpwv xou TTepiKAeouc eKÖGicav erri xöv xüjv iß Geüiv
ßuuuöv (iß hat Sauppe in Abh. d. Göttinger Ges. d. Wiss. XIII S. 14
Anm. 1 unter Vergleichung von Plutarch., Perilrf. 31 Mevuuvd xiva xüjv
cteiöiou cuvepYüJV Treicavxec iKexn,v ev aYopa KaGiZbuav aixoüuevov abeiav
eiri unvueet Kai KaxrjYopia xoö Oeioiou hinzugefügt). Plutarch., Nikias 13
xö upaxöev uepi xöv ßujuöv xuiv othoeKa Getüv. ävGpujTroc Y«p xic eSa(qpvr|c
dva-rrr]br]cac err' auxöv eixa -rrepißäc aTreKoi|jev auxou AiGw xö aiooiov.
Lykurg., Leokrat. 93 xic Y«p od ueuvrjxai xüjv Trpecßuxepwv f\ xüjv vew-
xepuuv ouk aKr]Koe KaAAicxpaxov, od Gdvaxov f\ ttöAic Kaxervin, xouxov...
dqptKÖ|uevov Kai exri xöv ßujuöv xüjv ödioeKa Oeuiv KaxacpuYÖvxa Kai oubev
fixxov utiö xf|c iröAeujc drroGavövxa; S. auch Bd. I S. 201 Anrn. 1.
3) Preller, röm. Myth. S. 59; Lehrs, popul. Aufs. S. 2352; Welcker,
gr. Götterl. II S. 168; v. Sybel in Mitth. d. Inst. IV S. 337 ff., der einen
in dem inneren Kerameikos gefundenen Zwölfgötteraltar ebd. Taf. XX
publicirte.
28*
435
Er war der allgemeine und geheiligte Mittelpunkt ganz
Ättikas und diente zugleich als Generalmeilenstein, nach
dem die Entfernungen der attischen Deinen und auch die
auswärtiger berühmter Heiligthümer bemessen wurdenr).
Seine Benutzung als Asylst'ätte ist für die Platäer, die um
519 v. Chr. sich dem Schutz Athens übergaben, für die an-
gestifteten Arbeiter des Pheidias, welche für ihre Denun-
tiation Straflosigkeit begehrten, für die Zeit des sicilischen
Feldzugs, später für Kallistratos, kurz für alle Perioden be-
zeugt2): und dass auch bei den Processionen auf dem Markt
diesei Centralpunkt, der das bei allen Griechen zur Geltung
gelangte Zwölfgöttersystem vergegenwärtigte3), besondere
tuj uev ev xfj dyopä TrpocotKoöouricac ucxepov 6 on,uoc 'ASiqvcuuJv uei2ov
uflKOC [tou ßujjuoü] n.cpdvice TOumYpa|uua. Ders. 55, 1 iraTöec auxw ('iTnria)
Liövai qpaivovxai xüjv yvrjduuv doeÄ.qpÜJV Yevöjuevoi, die ö xe ßujfröc ermai-
vei ktX. S. Bd. I S. 498.
1) C. i. Gr. I N. 525 (s. oben S. 185 Anm. 4) und C. i. Gr.l N. 12
(s. Bd. 1 S. 498 Anm. 3; jetzt C. i. Att. I N. 522; vgl. MiMJi. V S. 2Ut).
Herodot. II 7 ecxi öööc ec cHX(ou ttöäiv drrö GaAdccnc dvuu iövxi -rrapa-
tiX^cui xö fifixoc Tfj 'A9i"|veujv öbüj xrj dttö xüjv öuwoeKa Geüäv
xoö ßujuoü qpepoücn. ec xe TTicav Kai exri xöv vnöv xoö Aiöc xou 'OAuu-
rriou. . . . r\ uev ydp ec TTicav e£ 'AGnveuuv Kaxabei TrevxeKaioeKa exa-
cuujv ujc lufi eivai irevxaKociujv Kai xdviujv.
2) Herodot. VI 108 'AGnvaiujv ipä Troieövxujv xoici öuu'jbeKa Geoia
iKerai e£ö|uevoi (oi TTAaxaieec) exri xöv ßuuuöv eoiöocav cqpeac auxoöc.
(Das Jahr 519, von Herodot deutlich bezeichnet, ist bekanntlich schwer
lieh richtig.) Diodor. XII 39 xüjv cuvepYacaiievuuv xüj <t>eioia xivec öie-
vexSevxec uttö xüjv exGpwv xou TTepiKAeouc eKÖGicav erri xöv xüjv iß Geüiv
ßuuuöv (iß hat Sauppe in Abh. d. Göttinger Ges. d. Wiss. XIII S. 14
Anm. 1 unter Vergleichung von Plutarch., Perilrf. 31 Mevuuvd xiva xüjv
cteiöiou cuvepYüJV Treicavxec iKexn,v ev aYopa KaGiZbuav aixoüuevov abeiav
eiri unvueet Kai KaxrjYopia xoö Oeioiou hinzugefügt). Plutarch., Nikias 13
xö upaxöev uepi xöv ßujuöv xuiv othoeKa Getüv. ävGpujTroc Y«p xic eSa(qpvr|c
dva-rrr]br]cac err' auxöv eixa -rrepißäc aTreKoi|jev auxou AiGw xö aiooiov.
Lykurg., Leokrat. 93 xic Y«p od ueuvrjxai xüjv Trpecßuxepwv f\ xüjv vew-
xepuuv ouk aKr]Koe KaAAicxpaxov, od Gdvaxov f\ ttöAic Kaxervin, xouxov...
dqptKÖ|uevov Kai exri xöv ßujuöv xüjv ödioeKa Oeuiv KaxacpuYÖvxa Kai oubev
fixxov utiö xf|c iröAeujc drroGavövxa; S. auch Bd. I S. 201 Anrn. 1.
3) Preller, röm. Myth. S. 59; Lehrs, popul. Aufs. S. 2352; Welcker,
gr. Götterl. II S. 168; v. Sybel in Mitth. d. Inst. IV S. 337 ff., der einen
in dem inneren Kerameikos gefundenen Zwölfgötteraltar ebd. Taf. XX
publicirte.
28*