DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.7900#0128
WORMIANUM.
L I B R I P R I M I
S E C T I O T E R T I A,
METALLICI
C A P. I.
Jguid Metallftm ?
Xpeditis Fossilium duobus primis gcncribus, mediis ncmne Mi-
\ neralibus&: Lapidibus, ut tcrtii genera, quae in Museo noftro fervan-
tur, pari brcvitate expendamus reftat. Hoc autem nominc M et a l-
licorum, complcxi sumus , intelligcntes tam ipla Mctalla prp-
prie sic dicTa , quam Metallis afHnia: sive ea in sodinis prope Meralla,
sive in Metallorum separationibus,susionibus Sc prxparatiombus ab iis
{egre^entur.
De Metallis W pfieQ.}&£v, quod inquircrc notat, dicTis, (vcl ut Plinius vult
ab <x,7h& (jliQ, aXKa, unum post aliud , quod polt aKa commoda qiurranrur) ut primo
agamus, tcnendumMctalli voccm varic ab Autoribus sumi, vcl pro sodina ipfa ex qu£
Metalla proprie di&a eruuntur ; vel pro vcna ex qua cxcoquuntur , vcl pro sodinis
aliarum rcrum , quo pacTo Oneiicratus Mctallum Rubricx in Carmania effe fcribir,
Salis in Lybia. Propne vero eft gcnus quoddam follihum, quod Aurum, Argentum,&
cxtera ejus gcneris complecTitur. Quod in huncmodum defcribl poteft. Metallum
eft corpus perrccTe miftum, rion vivens, led vivcnti xmulum , a Dco in vcnis creatum,
ex terra fubtilislima & halitibus pinguibus cx tcrra Scaqua, petealorem miftis, ut indo
Sulphureum&: Mcrcuriale femcn fiat,cx quoMctalla gcncrari poilunt: quae acccdente
falino principio concrefcunt & indics incrcmenta capiunt, donec pura &perfecTa rcd-
dantur, igne fufilia, ictuque in longum 2c latum ducTilia.
De eorum gcneratione varie difputant Philofophi: rcm brcvitcr hilce complexi su-
rnus. Exhalationes vaporofx ab AnftotcTicis allcgatas , non nifi remotas caulx cenferi
polTunt Materiales, utpote ex quibus Mcrcurius 8c Sulphur gcncrctur , quae Seminale
principium a Deo iis inditum contincnt. Quod cvincunt Metallorum cocTioncs, pro-
bationes, rcfolutiones, omnclque corum proprictatcs. Locus efl terra montana, lacu-
ftris, & aliud Metallum.
Metaliorum proprietates 8c asTecTioncs communcsfunt: i. Fundia calorc,& a frigore
concrefccre, quo plus contincnt Mercurii, co facflius funduntur , quo plus Sulphuris,
eo difricilius, quo plus Mercurii iis additur,co molliora £c ad fufionem aptiora reddun-
fur. z. Duci &: ad mallcum extendi, eandem ob caufam. In quibus exacTa eft miftura
humiditatis Mcrcurialis cum Sulphure analogo, facilius ducuntur & mallco cxtcndun-
tur, quam in quibus eft vitnolati Sulphuris dc Salis, aut tcrrx Metallicx. 3. Mercu-
rium imbibete, ob principif afsinitatem. 4. Addunt alii tranlmutationcm, dc qua multi
dubitant, attamen experientix & oculari demonftrationi fldes haud dcroganda. Fer-
rum in cuprum multis in locis Natura ipfa mutarc nititur , Mcrcurius in plumbum lcvi
artificio rcdigitur; vide a Bartholinoin hunc finem adducTa libro de corporibus perfe-
cTe mixtis inanimatis cap. 2. qux Florentix & Bafilcx obfcrvavit, nos ipft oculis noftris
vidimus. Confule tracTatum Deinhemii de Medicina Llnivcrfali.
Dividimus Mctallain vera, quxnotas &c proprietates omnes anobis enumcratas ha-
bent: & fui generis, feu improprie dicTa, qux in aliquibus dcficiunt. Vcra funt perfecTa
velimpersecTa. PerfecTa, qux fubftantia & accidcntibus funtabfoluta,& ita fuis principiis
temperata, ut ignis examina fine ullo dcttimento fuftincre poftint, late diftendi, ac di-
latari, ScfacileMercurio jungi, quod in auro&rargento videre licct. ImpcrfccTa haben-
P tur.
1
L I B R I P R I M I
S E C T I O T E R T I A,
METALLICI
C A P. I.
Jguid Metallftm ?
Xpeditis Fossilium duobus primis gcncribus, mediis ncmne Mi-
\ neralibus&: Lapidibus, ut tcrtii genera, quae in Museo noftro fervan-
tur, pari brcvitate expendamus reftat. Hoc autem nominc M et a l-
licorum, complcxi sumus , intelligcntes tam ipla Mctalla prp-
prie sic dicTa , quam Metallis afHnia: sive ea in sodinis prope Meralla,
sive in Metallorum separationibus,susionibus Sc prxparatiombus ab iis
{egre^entur.
De Metallis W pfieQ.}&£v, quod inquircrc notat, dicTis, (vcl ut Plinius vult
ab <x,7h& (jliQ, aXKa, unum post aliud , quod polt aKa commoda qiurranrur) ut primo
agamus, tcnendumMctalli voccm varic ab Autoribus sumi, vcl pro sodina ipfa ex qu£
Metalla proprie di&a eruuntur ; vel pro vcna ex qua cxcoquuntur , vcl pro sodinis
aliarum rcrum , quo pacTo Oneiicratus Mctallum Rubricx in Carmania effe fcribir,
Salis in Lybia. Propne vero eft gcnus quoddam follihum, quod Aurum, Argentum,&
cxtera ejus gcneris complecTitur. Quod in huncmodum defcribl poteft. Metallum
eft corpus perrccTe miftum, rion vivens, led vivcnti xmulum , a Dco in vcnis creatum,
ex terra fubtilislima & halitibus pinguibus cx tcrra Scaqua, petealorem miftis, ut indo
Sulphureum&: Mcrcuriale femcn fiat,cx quoMctalla gcncrari poilunt: quae acccdente
falino principio concrefcunt & indics incrcmenta capiunt, donec pura &perfecTa rcd-
dantur, igne fufilia, ictuque in longum 2c latum ducTilia.
De eorum gcneratione varie difputant Philofophi: rcm brcvitcr hilce complexi su-
rnus. Exhalationes vaporofx ab AnftotcTicis allcgatas , non nifi remotas caulx cenferi
polTunt Materiales, utpote ex quibus Mcrcurius 8c Sulphur gcncrctur , quae Seminale
principium a Deo iis inditum contincnt. Quod cvincunt Metallorum cocTioncs, pro-
bationes, rcfolutiones, omnclque corum proprictatcs. Locus efl terra montana, lacu-
ftris, & aliud Metallum.
Metaliorum proprietates 8c asTecTioncs communcsfunt: i. Fundia calorc,& a frigore
concrefccre, quo plus contincnt Mercurii, co facflius funduntur , quo plus Sulphuris,
eo difricilius, quo plus Mercurii iis additur,co molliora £c ad fufionem aptiora reddun-
fur. z. Duci &: ad mallcum extendi, eandem ob caufam. In quibus exacTa eft miftura
humiditatis Mcrcurialis cum Sulphure analogo, facilius ducuntur & mallco cxtcndun-
tur, quam in quibus eft vitnolati Sulphuris dc Salis, aut tcrrx Metallicx. 3. Mercu-
rium imbibete, ob principif afsinitatem. 4. Addunt alii tranlmutationcm, dc qua multi
dubitant, attamen experientix & oculari demonftrationi fldes haud dcroganda. Fer-
rum in cuprum multis in locis Natura ipfa mutarc nititur , Mcrcurius in plumbum lcvi
artificio rcdigitur; vide a Bartholinoin hunc finem adducTa libro de corporibus perfe-
cTe mixtis inanimatis cap. 2. qux Florentix & Bafilcx obfcrvavit, nos ipft oculis noftris
vidimus. Confule tracTatum Deinhemii de Medicina Llnivcrfali.
Dividimus Mctallain vera, quxnotas &c proprietates omnes anobis enumcratas ha-
bent: & fui generis, feu improprie dicTa, qux in aliquibus dcficiunt. Vcra funt perfecTa
velimpersecTa. PerfecTa, qux fubftantia & accidcntibus funtabfoluta,& ita fuis principiis
temperata, ut ignis examina fine ullo dcttimento fuftincre poftint, late diftendi, ac di-
latari, ScfacileMercurio jungi, quod in auro&rargento videre licct. ImpcrfccTa haben-
P tur.
1