DOI Heft:
Starożytność
DOI Artikel:Olgyay-Stawikowska, Kinga: Cztery tkaniny staroperuwiańskie ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.19630#0011
Kinga Olgyay-Stawikowska
CZTERY TKANINY STAROPERUWIAŃSKIE ZE ZBIORÓW
MUZEUM NARODOWEGO W WARSZAWIE
\Y7
W październiku 1950 r. zakupiono do zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie
cztery fragmenty tkanin peruwiańskich. Oferujący je St. Dobrzyński nie umiał podać bliższych
szczegółów dotyczących ich proweniencji. Odosobnione w Dziale Tkanin M.N. nie były jak
dotąd eksponowane ani opracowane. Zasługują na to jednak ze względu na wartość zabytkową.
Reprezentują tkactwo staroperuwiańskie tj. sprzed podboju Peru przez Hiszpanów. Zachowane
do naszych czasów tkaniny prekolumbijskie odkrywane są sukcesywnie podczas wykopalisk
archeologicznych. Pochodzą głównie z cmentarzysk i należą do wyposażenia grobowego. Przy-
puszczać należy, iż omawiane tkaniny (il. 1, 2; 5, 6) są tego samego pochodzenia. Nasza wiedza
o tkactwie peruwiańskim sprzed konkwisty oparta jest wyłącznie na materiale wykopaliskowym.
Sprzyjający klimat panujący w tym rejonie Ameryki Południowej przyczynił się do przetrwania
znacznej ilości wyrobów tekstylnych zarówno wełnianych jak i bawełnianych. Kraj ten, a kon-
kretnie obszar Wybrzeża, jest obok Egiptu największym naturalnym muzeum świata. Chrono-
logia kultur ustalana jest, poza Paracas Cavernas i Necropolis (1250—1 r. p.n.e. i 1 r. n.e.—
400 r.), na podstawie analizy materiału ceramicznego w ścisłym powiązaniu z topograficzną
lokalizacją stanowisk archeologicznych. Wyłączając obszar Północnego Wybrzeża opiera się
głównie na typologii a nie stratygrafii. Tą też metodą posłużymy się przy próbie wydatowania
omawianych fragmentów z Muzeum Narodowego. Tkaniny te nie mają wspólnego mianownika
poza tym, że są wyrobami tkactwa prekolumbijskiego i były pierwotnie ubiorami codziennego
użytku, w które następnie odziano lub zawinięto mumie.
KULTURA PARACAS NECROPOLIS (1-400 r. n.e.)
Dwa wielobarwne hafty na ciemnobrązowym tle przedstawiają mitologiczne demony z fan-
tazyjnie wijącymi się wężami (il. 1—2). Tułów postaci ukazany jest frontalnie, nogi z profilu.
Obecna forma tkanin, ich wymiary (21,5 x 12 cm oraz 22,5 x 12 cm), brak brzegów bocznych
wskazują, że sceny te zostały wycięte z większej całości. Identyczna gęstość tła obu wyrobów
7
CZTERY TKANINY STAROPERUWIAŃSKIE ZE ZBIORÓW
MUZEUM NARODOWEGO W WARSZAWIE
\Y7
W październiku 1950 r. zakupiono do zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie
cztery fragmenty tkanin peruwiańskich. Oferujący je St. Dobrzyński nie umiał podać bliższych
szczegółów dotyczących ich proweniencji. Odosobnione w Dziale Tkanin M.N. nie były jak
dotąd eksponowane ani opracowane. Zasługują na to jednak ze względu na wartość zabytkową.
Reprezentują tkactwo staroperuwiańskie tj. sprzed podboju Peru przez Hiszpanów. Zachowane
do naszych czasów tkaniny prekolumbijskie odkrywane są sukcesywnie podczas wykopalisk
archeologicznych. Pochodzą głównie z cmentarzysk i należą do wyposażenia grobowego. Przy-
puszczać należy, iż omawiane tkaniny (il. 1, 2; 5, 6) są tego samego pochodzenia. Nasza wiedza
o tkactwie peruwiańskim sprzed konkwisty oparta jest wyłącznie na materiale wykopaliskowym.
Sprzyjający klimat panujący w tym rejonie Ameryki Południowej przyczynił się do przetrwania
znacznej ilości wyrobów tekstylnych zarówno wełnianych jak i bawełnianych. Kraj ten, a kon-
kretnie obszar Wybrzeża, jest obok Egiptu największym naturalnym muzeum świata. Chrono-
logia kultur ustalana jest, poza Paracas Cavernas i Necropolis (1250—1 r. p.n.e. i 1 r. n.e.—
400 r.), na podstawie analizy materiału ceramicznego w ścisłym powiązaniu z topograficzną
lokalizacją stanowisk archeologicznych. Wyłączając obszar Północnego Wybrzeża opiera się
głównie na typologii a nie stratygrafii. Tą też metodą posłużymy się przy próbie wydatowania
omawianych fragmentów z Muzeum Narodowego. Tkaniny te nie mają wspólnego mianownika
poza tym, że są wyrobami tkactwa prekolumbijskiego i były pierwotnie ubiorami codziennego
użytku, w które następnie odziano lub zawinięto mumie.
KULTURA PARACAS NECROPOLIS (1-400 r. n.e.)
Dwa wielobarwne hafty na ciemnobrązowym tle przedstawiają mitologiczne demony z fan-
tazyjnie wijącymi się wężami (il. 1—2). Tułów postaci ukazany jest frontalnie, nogi z profilu.
Obecna forma tkanin, ich wymiary (21,5 x 12 cm oraz 22,5 x 12 cm), brak brzegów bocznych
wskazują, że sceny te zostały wycięte z większej całości. Identyczna gęstość tła obu wyrobów
7