DOI Heft:
Recenzje i omówienia
DOI Artikel:Jarzewicz, Jarosław: O obrazach, o naturze i innych fundamentalnych kwestiach: notatki z lektury
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.29071#0271
RECENZJE I OMÓWIENIA
Jarosław Jarzewicz
O obrazach, o naturze i innych fundamentalnych kwestiach. Notatki
z lektury
1.
Poprzednimi swoimi publikacjami Horst Bredekamp już dawno przyzwy-
czaił czytelników do niezwykłej błyskotliwości, śmiałości w stawianiu oryginal-
nych tez, odkrywania nowych obszarów, penetrowania obszarów pogranicznych
historii sztuki i innych dziedzin nauki. Jego najnowsza, wydana w 2010 roku
książka ma wszystkie te cechy, a przy tym jest publikacją o wielkim ciężarze
gatunkowym, dotyczy bowiem kwestii fundamentalnych1. Na ponad czterystu
sześćdziesięciu stronach książki autor prowadzi swoje analizy począwszy od
najwcześniejszych wytworów gatunku hotno sapiens do sztuki najnowszej; od
sygnatur na rzeźbach antycznych do zdjęć z ataku na World Trade Center
i przedstawiających Litwinienkę na łożu śmierci, od późnośredniowiecznych ob-
razów dewocyjnych do schematów w notatkach Darwina. Wiele podobnych ele-
mentów składa się na systematyczny, a przy tym klarowny i fascynujący wykład
teorii obejmującej swoim zasięgiem wszystkie w zasadzie obrazy i wiele ponad to
- teorii dotykającej podstawowych zagadnień filozoficznych: struktury rzeczywi-
stości i miejsca człowieka w niej. Nie sposób omówić wszystkich poruszanych
zagadnień - komentarz musiałby mieć objętość co najmniej taką samą jak
książka, a ktoś podejmujący się takiego zadania musiałby dysponować wiedzą
równie rozległą jak autor. Dlatego ograniczę się do tych jedynie kwestii, które
wydały mi się szczególnie intrygujące, fascynujące albo pobudzające do zajęcia
stanowiska, czasem podjęcia polemiki.
Punktem wyjścia rozważań autora jest konstatacja dokonanego w naszej
epoce dziejowego przełomu. W dziedzinach takich jak media, polityka, wojna,
nauki i prawo dokonał się w ostatnich dziesięcioleciach przełomowy proces,
w wyniku którego obrazy, które wcześniej były czasem cenione i propagowane,
czasem poddawane krytyce i zakazom, ale uważane w zasadzie za fenomeny
drugorzędne, stały się pierwszoplanowymi zjawiskami kształtującymi życie. Ta-
1 H. Bredekamp, Theorie des Bildakts, Suhrkamp, Berlin 2010, ss. 463 (dalej cyt.: Bildakt).
Jarosław Jarzewicz
O obrazach, o naturze i innych fundamentalnych kwestiach. Notatki
z lektury
1.
Poprzednimi swoimi publikacjami Horst Bredekamp już dawno przyzwy-
czaił czytelników do niezwykłej błyskotliwości, śmiałości w stawianiu oryginal-
nych tez, odkrywania nowych obszarów, penetrowania obszarów pogranicznych
historii sztuki i innych dziedzin nauki. Jego najnowsza, wydana w 2010 roku
książka ma wszystkie te cechy, a przy tym jest publikacją o wielkim ciężarze
gatunkowym, dotyczy bowiem kwestii fundamentalnych1. Na ponad czterystu
sześćdziesięciu stronach książki autor prowadzi swoje analizy począwszy od
najwcześniejszych wytworów gatunku hotno sapiens do sztuki najnowszej; od
sygnatur na rzeźbach antycznych do zdjęć z ataku na World Trade Center
i przedstawiających Litwinienkę na łożu śmierci, od późnośredniowiecznych ob-
razów dewocyjnych do schematów w notatkach Darwina. Wiele podobnych ele-
mentów składa się na systematyczny, a przy tym klarowny i fascynujący wykład
teorii obejmującej swoim zasięgiem wszystkie w zasadzie obrazy i wiele ponad to
- teorii dotykającej podstawowych zagadnień filozoficznych: struktury rzeczywi-
stości i miejsca człowieka w niej. Nie sposób omówić wszystkich poruszanych
zagadnień - komentarz musiałby mieć objętość co najmniej taką samą jak
książka, a ktoś podejmujący się takiego zadania musiałby dysponować wiedzą
równie rozległą jak autor. Dlatego ograniczę się do tych jedynie kwestii, które
wydały mi się szczególnie intrygujące, fascynujące albo pobudzające do zajęcia
stanowiska, czasem podjęcia polemiki.
Punktem wyjścia rozważań autora jest konstatacja dokonanego w naszej
epoce dziejowego przełomu. W dziedzinach takich jak media, polityka, wojna,
nauki i prawo dokonał się w ostatnich dziesięcioleciach przełomowy proces,
w wyniku którego obrazy, które wcześniej były czasem cenione i propagowane,
czasem poddawane krytyce i zakazom, ale uważane w zasadzie za fenomeny
drugorzędne, stały się pierwszoplanowymi zjawiskami kształtującymi życie. Ta-
1 H. Bredekamp, Theorie des Bildakts, Suhrkamp, Berlin 2010, ss. 463 (dalej cyt.: Bildakt).