DOI issue:
DOI article:
DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.42381#0007
ROZPRAWY
Adam Soćko
PROGRAMY HERALDYCZNE W DEKORACJI KOŚCIOŁÓW
PARAFIALNYCH W KRAŚNIKU I CHODLU
Późnogotycki kościół pw. Wniebowzięcia NMP w Kraśniku zawdzię-
cza dzisiejszy wygląd trzem zasadniczym kampaniom budowlanym, które
już sto lat temu rozpoznali Adolf Szyszko-Bohusz i Marian Sokołow-
ski1 (il. la, 2). W pierwszej kolejności powstał ceglany, obszerny kaplico-
wy chór wraz z piętrową zakrystią. Kończono go zapewne w latach 40.
XV wieku, a inicjatywę budowy należy łączyć z dziedzicem Kraśnika, An-
drzejem z Tęczyna zwanym Rabsztyńskim, herbu Topór oraz kraśnickim
plebanem - Janem Kalińskim również pieczętującym się tym herbem.
Zasługi plebana w tym względzie utrwalił żyjący wówczas Jan Długosz2.
Niewątpliwie w okresie budowy prezbiterium zamierzano realizację
obszernego trójnawowego korpusu kościoła. Nie wiadomo jak zaawanso-
wana była budowa w chwili tragicznej śmierci Andrzeja Tęczyńskiego
w 1461 roku w czasie mieszczańskiego tumultu wynikłego po pobiciu
przezeń krakowskiego płatnerza. Prawdopodobne jest jednak przypusz-
czenie Haliny Landeckiej, że finalizacja sklepionego korpusu kościoła
wzniesionego z białych ciosów przypadła na czasy syna Andrzeja - Jana
Tęczyńskiego (zm. 1498 lub 1499) kasztelana wiślickiego i najpewniej
przypadła około 1469, kiedy to Jan zdecydował o powierzeniu opieki nad
kościołem Kanonikom Regularnym Laterańskim sprowadzonym tu z pod-
krakowskiego Kazimierza3 (il. 3). Jemu więc przypadła zasługa faktycz-
nej fundacji klasztoru. Decyzję o powierzeniu zarządu parafii instytucji
zakonnej, pierwszej na Lubelszczyźnie fundacji rodowej tego typu, miał
1 A. Szyszko-Bohusz, M. Sokołowski, Trzy kościoły halowe: Olkusz, Kraśnik, Kłecz-
ków, Sprawozdania Komisji do Badania Historii Sztuki w Polsce, t. 9, 1915, szp. 132-224,
o Kraśniku szp. 158-210.
2 Ibidem, szp. 158-159 oraz przypis 1 na s. 158.
3 H. Landecka, Kościół parafialny pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii
Panny w Kraśniku - nowe ustalenia badawcze po I etapie badań - 2008-2009, „Budownic-
two i Architektura” 7 (2010), s. 54.
Adam Soćko
PROGRAMY HERALDYCZNE W DEKORACJI KOŚCIOŁÓW
PARAFIALNYCH W KRAŚNIKU I CHODLU
Późnogotycki kościół pw. Wniebowzięcia NMP w Kraśniku zawdzię-
cza dzisiejszy wygląd trzem zasadniczym kampaniom budowlanym, które
już sto lat temu rozpoznali Adolf Szyszko-Bohusz i Marian Sokołow-
ski1 (il. la, 2). W pierwszej kolejności powstał ceglany, obszerny kaplico-
wy chór wraz z piętrową zakrystią. Kończono go zapewne w latach 40.
XV wieku, a inicjatywę budowy należy łączyć z dziedzicem Kraśnika, An-
drzejem z Tęczyna zwanym Rabsztyńskim, herbu Topór oraz kraśnickim
plebanem - Janem Kalińskim również pieczętującym się tym herbem.
Zasługi plebana w tym względzie utrwalił żyjący wówczas Jan Długosz2.
Niewątpliwie w okresie budowy prezbiterium zamierzano realizację
obszernego trójnawowego korpusu kościoła. Nie wiadomo jak zaawanso-
wana była budowa w chwili tragicznej śmierci Andrzeja Tęczyńskiego
w 1461 roku w czasie mieszczańskiego tumultu wynikłego po pobiciu
przezeń krakowskiego płatnerza. Prawdopodobne jest jednak przypusz-
czenie Haliny Landeckiej, że finalizacja sklepionego korpusu kościoła
wzniesionego z białych ciosów przypadła na czasy syna Andrzeja - Jana
Tęczyńskiego (zm. 1498 lub 1499) kasztelana wiślickiego i najpewniej
przypadła około 1469, kiedy to Jan zdecydował o powierzeniu opieki nad
kościołem Kanonikom Regularnym Laterańskim sprowadzonym tu z pod-
krakowskiego Kazimierza3 (il. 3). Jemu więc przypadła zasługa faktycz-
nej fundacji klasztoru. Decyzję o powierzeniu zarządu parafii instytucji
zakonnej, pierwszej na Lubelszczyźnie fundacji rodowej tego typu, miał
1 A. Szyszko-Bohusz, M. Sokołowski, Trzy kościoły halowe: Olkusz, Kraśnik, Kłecz-
ków, Sprawozdania Komisji do Badania Historii Sztuki w Polsce, t. 9, 1915, szp. 132-224,
o Kraśniku szp. 158-210.
2 Ibidem, szp. 158-159 oraz przypis 1 na s. 158.
3 H. Landecka, Kościół parafialny pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii
Panny w Kraśniku - nowe ustalenia badawcze po I etapie badań - 2008-2009, „Budownic-
two i Architektura” 7 (2010), s. 54.