DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Jankowska-Andrzejewska, Maria: Malarstwo materii w Polsce - na marginesach odwilżowej "nowoczesności"
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.42381#0203
MALARSTWO MATERII W POLSCE - NA MARGINESACH ODWILŻOWEJ „NOWOCZESNOŚCI”
201
ze względu na redukowanie użycia farby omawiane dzieła rozpatrywano
często w kontekście tendencji do zanegowania tradycyjnie rozumianego
obrazu jako tworu estetycznego, co wieść miało do przełamania związanej
z nim iluzji. Tak definiowany przez badaczy „nurt strukturalny”23 od-
dawać miał charakter prac rozumianych jako struktury same w sobie,
przybierające kształt układów imitujących mikroskopowe powiększenia,
często zrytmizowanych, opartych na replikowanych modułach - od-
twarzających nie tyle zaczerpnięte z natury widoki, ale raczej same jej
procesy.
Zarysowane wyżej ujęcia wiązały się ze sprowadzaniem roli nurtu je-
dynie do ogniwa w łańcuchu przemian wiodących polskich twórców do
porzucenia tradycji obrazu malowanego, zanegowania jego znaczenia
i przejścia do działań konceptualnych oraz w przestrzeni - akcji, happe-
ningu etc.24
Rezultatem pisania historii powojennej sztuki polskiej w tej właśnie
perspektywie było fragmentaryczne ujmowanie twórczości opartej na
komplikowaniu tradycyjnego tworzywa, skutkujące pominięciem specyfi-
ki i znaczenia tych prac, w których idea zastąpienia farby materiami po-
zaobrazowymi potraktowana została najdosłowniej25. Jedyną dotąd próbą
bliższego przyjrzenia się omawianemu fenomenowi jest opracowanie Pio-
tra Majewskiego, w którym jednak badacz nie tyle wytycza zakres malar-
stwa materii, ile kreśli jego główne nurty26. Wśród nich, jako najciekaw-
sze i najściślej związane z poruszaną problematyką, autor wskazuje nurt
strukturalny oraz nurt oparty na użyciu materiałów gotowych, najczę-
ściej zniszczonych, oddziałujących wartościami lirycznymi, treściowymi27.
23 Zob. m.in.: A. Kępińska, op. cit., s. 138.
24 A. Kępińska, op. cit., s. 64; A. Wojciechowski, Młode malarstwo..., op. cit., s. 73.
25 Warto podkreślić, że nawet późniejsze próby rewizji wskazanych odczytań - mimo
wprowadzenia perspektyw podkreślających odrębność sztuki polskiej - nie przyniosły
zmiany stanu wiedzy na temat malarstwa materii. Wzorem wcześniejszych opracowań
główny akcent położony został na bliskie abstrakcji informel prace malowane farbą, wzbo-
gacaną domieszkami innych tworzyw. Zob.: P. Piotrowski, Znaczenia modernizmu. W stro-
nę historii sztuki polskiej po 1945 roku, Poznań 1999, s. 55.
26 P. Majewski, Malarstwo materii w Polsce jako formuła „nowoczesności”, Lublin
2006, s. 5.
27 Wyodrębnienie dwóch pozostałych nurtów - związanych z tradycją przedwojennego
1/koloryzmu oraz 2/konstruktywizmu - wiedzie autora do uznania malarstwa materii
głównie za wypadkową tendencji rodzimych i inspiracji płynących ze sztuki zachodniej,
co stanowi kontynuację perspektyw proponowanych już w opracowaniach ogólnych. Por.
m.in.: A. Wojciechowski, Młode malarstwo...., op. cit., s. 85.
Szeroki przegląd zjawisk w różnym stopniu związanych ze wzbogacaniem malarskiej
materii prowadzi nadto do akcentowania przede wszystkim różnorodności nurtu, nie roz-
wiązując problemu nieostrości jego definicji.
201
ze względu na redukowanie użycia farby omawiane dzieła rozpatrywano
często w kontekście tendencji do zanegowania tradycyjnie rozumianego
obrazu jako tworu estetycznego, co wieść miało do przełamania związanej
z nim iluzji. Tak definiowany przez badaczy „nurt strukturalny”23 od-
dawać miał charakter prac rozumianych jako struktury same w sobie,
przybierające kształt układów imitujących mikroskopowe powiększenia,
często zrytmizowanych, opartych na replikowanych modułach - od-
twarzających nie tyle zaczerpnięte z natury widoki, ale raczej same jej
procesy.
Zarysowane wyżej ujęcia wiązały się ze sprowadzaniem roli nurtu je-
dynie do ogniwa w łańcuchu przemian wiodących polskich twórców do
porzucenia tradycji obrazu malowanego, zanegowania jego znaczenia
i przejścia do działań konceptualnych oraz w przestrzeni - akcji, happe-
ningu etc.24
Rezultatem pisania historii powojennej sztuki polskiej w tej właśnie
perspektywie było fragmentaryczne ujmowanie twórczości opartej na
komplikowaniu tradycyjnego tworzywa, skutkujące pominięciem specyfi-
ki i znaczenia tych prac, w których idea zastąpienia farby materiami po-
zaobrazowymi potraktowana została najdosłowniej25. Jedyną dotąd próbą
bliższego przyjrzenia się omawianemu fenomenowi jest opracowanie Pio-
tra Majewskiego, w którym jednak badacz nie tyle wytycza zakres malar-
stwa materii, ile kreśli jego główne nurty26. Wśród nich, jako najciekaw-
sze i najściślej związane z poruszaną problematyką, autor wskazuje nurt
strukturalny oraz nurt oparty na użyciu materiałów gotowych, najczę-
ściej zniszczonych, oddziałujących wartościami lirycznymi, treściowymi27.
23 Zob. m.in.: A. Kępińska, op. cit., s. 138.
24 A. Kępińska, op. cit., s. 64; A. Wojciechowski, Młode malarstwo..., op. cit., s. 73.
25 Warto podkreślić, że nawet późniejsze próby rewizji wskazanych odczytań - mimo
wprowadzenia perspektyw podkreślających odrębność sztuki polskiej - nie przyniosły
zmiany stanu wiedzy na temat malarstwa materii. Wzorem wcześniejszych opracowań
główny akcent położony został na bliskie abstrakcji informel prace malowane farbą, wzbo-
gacaną domieszkami innych tworzyw. Zob.: P. Piotrowski, Znaczenia modernizmu. W stro-
nę historii sztuki polskiej po 1945 roku, Poznań 1999, s. 55.
26 P. Majewski, Malarstwo materii w Polsce jako formuła „nowoczesności”, Lublin
2006, s. 5.
27 Wyodrębnienie dwóch pozostałych nurtów - związanych z tradycją przedwojennego
1/koloryzmu oraz 2/konstruktywizmu - wiedzie autora do uznania malarstwa materii
głównie za wypadkową tendencji rodzimych i inspiracji płynących ze sztuki zachodniej,
co stanowi kontynuację perspektyw proponowanych już w opracowaniach ogólnych. Por.
m.in.: A. Wojciechowski, Młode malarstwo...., op. cit., s. 85.
Szeroki przegląd zjawisk w różnym stopniu związanych ze wzbogacaniem malarskiej
materii prowadzi nadto do akcentowania przede wszystkim różnorodności nurtu, nie roz-
wiązując problemu nieostrości jego definicji.