Instytut Historii Sztuki <Posen> [Hrsg.]: Artium Quaestiones (27.2016)

MALARSTWO MATERII W POLSCE - NA MARGINESACH ODWILŻOWEJ „NOWOCZESNOŚCI”

209

modułów51. W tym kontekście bardziej zasadne wydają się interpreta-
cje, w których bliskości z naturą doszukiwano się raczej w procesie
twórczym52, zachodzącym równolegle i wedle indywidualnych praw usta-
nawianych przez artystkę. Stąd „obrazy wypukłe” traktowane były jako
rodzaj widoków dających wgląd w strukturę materii, bliskich mikrosko-
powym powiększeniom53. Sama Maziarska zresztą zafascynowana była
możliwościami mikroskopu elektronowego54, aczkolwiek wypierała rów-
nocześnie znaczenie fazy przygotowawczej w tworzeniu swoich prac. Pod-
kreślała ich nienaśladowczy, autonomiczny, abstrakcyjny charakter,
z pewną dozą kokieterii mówiąc o ich genezie: „Gdybym nie miała nagle
chęci, żeby je zrealizować, silnej potrzeby, która pojawiła się dzięki ilu-
minacji, nie chciałoby mi się ich wykonywać - wiem, że z natury jestem
dość leniwa”55.
Fakt wzbogacania tradycyjnej materii malarskiej elementami obcy-
mi pozwalał badaczom stawiać Maziarską obok artystów francuskich,
z Dubuffetem na czele. Nadto, ze względu na amorficzny charakter tych
prac, wpisywano je w obszar abstrakcji informel. Wśród odczytań twór-
czości Maziarskiej zwracają uwagę interpretacje akcentujące ich biolo-
giczny charakter, rozumiany jednak szerzej niż jedynie tylko imitacja
tworów przyrody, dookreślany bowiem przez aspekt doznań wywoływa-
51 A. Kostołowski, Uwagi o malarstwie Jadwigi Maziarskiej [w:] Jadwiga Maziarska
(kat. wyst.), Stow. Artystyczne Grupa Krakowska, Kraków 1991. Przykładem twórczości
opartej na replikowaniu modułów imitujących powtarzalne struktury naturalne mogą być
prace J. Rosołowicza.
52 B. Kowalska, Jadwiga Maziarska (folder - kat. wyst.), Galeria 72 (15 IV - 15 V
1978), Chełm 1978.
Zob. także opis W.J. Dobrowolskiego, w którym autor interpretuje w kategoriach bio-
logicznych nie tylko efekt działań artystki, ale także sam proces twórczy, pisząc w nastę-
pujący sposób: „Możemy mówić (...) o procesie zapładniania owego zalążka plastycznego,
reliefu, o formowaniu embrionu dzieła, o pewnym naturalnym przebiegu procesów fizjolo-
gicznych sztuki. Niepodobna bowiem farby, parafiny czy innego surowca traktować jako
współczynnika w powstawaniu danego dzieła jednostkowego ani traktować tak narzędzia:
szpachli, drewienka, pędzla itp. Mózg tworzy element DNA, który reduplikuje się formując
zarodek tworu plastycznego, wiążąc potem dalsze łańcuchy według szyfru życia danego
dzieła sztuki. Surowiec plastyczny i narzędzia stanowią tylko kod operatywny umożliwia-
jący ucieleśnienie tego procesu”. W.J. Dobrowolski, Reliefy Jadwigi Maziarskiej, b.m., b.r.
- wycinek prasowy ze zbiorów działu dokumentacji Zachęty - Narodowej Galerii Sztuki.
53 Kwestia balansowania między skalą makro- i mikroskopową jest często podejmo-
wanym aspektem twórczości J. Maziarskiej. Zob. m.in. M. Kitowska-Łysiak, „Bio-obiekty”
Jadwigi Maziarskiej, s. 106, „Znak”, nr 6, VI 2004, s. 101-107.
54 Cyt. za: B. Piwowarska, Kolekcjonowanie świata. Jadwiga Maziarska - listy i szki-
ce, Warszawa 2005, s. 21-22.
55 Zob. zapis rozmowy J. Maziarskiej z Z. Taranienko, Niewidzialne, nienazwane...,
op. cit.