Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (13.1951)

Rye. 1. Dziedziniec zamku w Szydłowcu, akwarela, 1852. Muzeum Świętokrzyskie
w Kielcach.

IRENA JAKIMOWICZ
TWÓRCZOŚĆ JÓZEFA SZERMENTOWSKIEGO
ZE STUDIÓW NAD POCZĄTKAMI REALIZMU W POLSKIM MALARSTWIE
PEJZAŻOWYM 1 2
„...nam synom cudownego dziewiętnastego wieku należałoby rozpa-
trzeć się... i odciąć owe fałsze, któreśmy przejęli od klasycznych poglądów
na naturę... z jakiemże upodobaniem spotykaliśmy opisy naturalne, gdzie
wszystkie przedmioty podpatrzone wiernie, określone sumiennie, do tyła
że nawet charakteryzują okolice. Mamy już tak piękne opisy miejscowości
w powieściach Kraszewskiego, w poezyach Syrokomli, Gawędach Pola
i wielu innych utworach, że doprawdy życzyć by tylko należało teraz
o podobne usiłowania ze strony malarzy dla przeniesienia ich na płótno".'
Te słowa Zenona Fisza wypowiedziane pod pseudonimem Tadeusza Pada-
licy w r. 1855 na łamach Gazety Warszawskiej mogą świadczyć dowodnie,
jak w połowie XIX w. w świadomości krytyki artystycznej narastają ele-
menty widzenia realistycznego rzeczywistości i jak zaczynają się krysta-
lizować postulaty względem malarzy pejzażystów, postulaty, których kry-
terium stanowi wierność naturze, chwytanie cech charakterystycznych,
rodzimość.

1 Na artykuł niniejszy składają się 2 fragmenty — rozdział pierwszy i ostatni
pracy magisterskiej, będącej monografią Józefa Szermentowskiego, wykonanej w Se-
minarium Historii Sztuki Nowoczesnej i Krytyki Artystycznej Uniwersytetu War-
szawskiego, pod kierunkiem prof, dr Juliusza Starzyńskiego. Obszerna część życiory-
sowa nie została w artykule uwzględniona.
2 Padalica Tadeusz (Zenon Fisz), Listy, VI, Gazeta Warszawska, 1855. N. 233, s. 3

5