Instytut Sztuki (Warschau) [Editor]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Editor]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Editor]: Biuletyn Historii Sztuki (13.1951)

Rye. 1. Gmerki Kaspra Fodygi w kaplicy w Pilicy z r. 1601 i w kaplicy Trzech Króli
w Chęcinach z r. 1614.

ALEKSANDER KRÓL
KASPER FODYGA BUDOWNICZY CHĘCIŃSKI
Z POCZĄTKU XVII WIEKU
Kiedy z końcem XVI w. sztuka Odrodzenia silniej zakorzeniła się
nie tylko w większych miastach ale i na prowincji, obok warsztatów ka-
mieniarskich i zespołów budowlanych w Krakowie czy Poznaniu, zaczy-
nały już w połowie XVI w. powstawać w środku kraju zespoły prowin-
cjonalne. Terenem specjalnie ciekawym była Kielecczyzna, bogata w ma-
teriał kamieniarski dzięki licznym tam kamienio- i marmurołomom.
Zespoły artystyczne grupowały się wokół siedzib możnowładców świec-
kich i duchownych, w zasięgu wpływów Krakowa, w którym bogate
mieszczaństwo i dwór królewski dostarczały pracy architektom i rzeźbia-
rzom. W specjalnych warunkach wyrastały one wokół miejscowości,
w których znajdowały się kamieniołomy, jak np. w Pińczowie, Szydłow-
cu, Dębnikach, Czernej, Krzeszowicach czy Chęcinach.
Koniec XVI i początek XVII w. to w Kielecczyźnie okres znacznego
ruchu budowlanego. Między innymi budowano lub odnawiano zamki:
w Kielcach, Mokrsku Dolnym, Podzamczu k. Piękoszowa, Bodzentynie,
w Iłży, Szydłowcu i innych; kościoły — w Kielcach, Pińczowie, Nowym
Korczynie i Kunowie; dwory i pałace — w Sobkowie, Bolminie, Pilicy
i Książu Wielkim. W Chęcinach w latach 1613—1630 przerabiano zamek,
bóżnicę, klasztor CO. Franciszkanów, kościół parafialny, wzniesiono kilka
murowanych domów. Od nowa buduje się dwór w Podzamczu Chęciń-
skim, kaplice p. w. Trzech Króli i Św. Leonarda. Miasto liczy wówczas
około 3000 mieszkańców; okolica słynie z kopalń: miedzi, ołowiu, lazuru,
żelaza i marmurów. Miasto jest siedzibą żupnika i starosty, rezydującego
w zamku, później we dworze na Podzamczu Chęcińskim. Przez Chęciny
przechodzą dwa trakty: z północy na południe droga Warszawa—Radom —
Kielce — Kraków, oraz ze wschodu na zachód droga łącząca Śląsk przez
Częstochowę, Małogoszcz, Sandomierz z Lubelszczyzną i Rusią. Nic więc
dziwnego, że osiedla się tu czasowo lub na stałe wielu cudzoziemców,
przeważnie muratorów i rzeźbiarzy, mających łatwe zarobki i pod dostat-

88