Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (13.1951)

Rye. 1. Krzysztof Boguszewski, Św. Marcin z kościoła w Paradyżu. Muzeum Naro-
dowe w Poznaniu. (Fot. S. Deptuszewski).

WŁADYSŁAW TOMKIEWICZ
AKTUALIZM I AKTUALIZACJA
W MALARSTWIE POLSKIM XVII WIEKU
ii
Obrazy historyczne i batalistyczne zamawiane były głównie przez
dwór królewski i magnaterię, a twórcami ich byli w większości malarze
importowani z zagranicy, lub też serwitorzy królewscy, wyjęci spod kon-
troli cechów i cenzorów kościelnych. Natomiast nasze malarstwo rodzime,
zwłaszcza cechowe, poza portretami uprawiało przede wszystkim tematy-
kę religijną. Przyczyną tego zjawiska nie była tylko „głęboka religijność
całego narodu“, jak to się pospolicie mówi, utożsamiając zresztą religijność
z dewocją, a nawet ze zwykłą pruderią.*9 Niewątpliwie zewnętrzna poboż-
ność rosła w całym społeczeństwie od czasu zwycięstwa kontrreformacji,

89 Tak np. autorka cennej pracy o Boguszewskim mówi, że „charakterystyczny
dla religijności narodu polskiego jest testament marszałka Wolskiego, który, jak
wiadomo, kazał spalić liczne w jego zbiorach „obrazy do grzechu pobudzające11.
Głębocka-Piotrowska Irena, Krzysztof Boguszewski i poznańska szkoła malarska
w początku XVIII wieku. Poznań 1928, s. 13, przyp.19.

5