DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Rozprawy
DOI Artikel:Jakimowicz, Irena: Twórczość Józefa Szermentowskiego: Ze studiów nad początkami realizmu w polskim malarstwie pejzażowym
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.37707#0021
TWÓRCZOŚĆ JÓZEFA SZERMENTOWSKIEGO
Ryc. 5. Przejście wojska ptzez wieś, akwarela ok. 1853. Muzeum Świętokrzyskie
w Kielcach.
Po pierwszym szczególnie ciężkim dziesiątku lat popowstaniowych,
lat terroru paskiewiczowskiej pacyfikacji kraju, po owym okresie całko-
witego niemal zastoju i martwoty na polu gospodarczym, kulturalnym
i naukowym w pozbawionej najżywotniejszych, najlepszych elementów
społeczeństwa Warszawie powoli zaczęło się w latach 40-tych kształtować
nowe społeczeństwo, nowy typ inteligencji miejskiej, tworząc sobie mo-
zolnie nowe ramy działalności ekonomicznej i kulturalnej. Po upadku
powstania listopadowego i stłumieniu ruchu wolnościowego obrona „spra-
wy narodowej" znajduje wyraz w kulcie pamiątek narodowej przeszłości,
we wzmożonym zainteresowaniu wszelkiego rodzaju swojszczyzną od ży-
cia i sztuki ludu począwszy, na pejzażu skończywszy. W dziedzinie nau-
kowej okres ten zaznacza się rozwojem etnografii, studiami nad wczesną
słowiańszczyzną, wzmożeniem badań archeologicznych; w okresie
1844—1853 Kazimierz Stronczyński pracuje nad inwentaryzacją zabyt-
ków w Królestwie Polskim. W literaturze powieść chłopska Kraszewskie-
go, twórcy realistycznej powieści polskiej, poezje Lenartowicza, w pew-
nym. sensie Pieśń o ziemi naszej Wincentego Pola znajdują swoje miejsce
w tym samym nurcie. W r. 1840 zaczyna wychodzić Biblioteka Warszaw-
ska, w r. 1844 zostaje otwarta Szkoła Sztuk Pięknych.
Nurt ten ma swoje wyraźne oblicze klasowe. Zamożne ziemiaństwo
jest mu niechętne. „...Dwory wiejskie były zcudzoziemczałe — pisze Mar-
rene-Morzkowska, znająca stosunki ówczesne z własnych doświadczeń —
używały prawie wyłącznie języka francuskiego. Bony z paryskim akcen-
tem rugowały w sercach zamiłowanie rzeczy wiejskich" 7. January Su-
7 Marrene Morzkowska Waleria, Cyganeria Warszawska, Warszawa, 1905, s. 12.
11
Ryc. 5. Przejście wojska ptzez wieś, akwarela ok. 1853. Muzeum Świętokrzyskie
w Kielcach.
Po pierwszym szczególnie ciężkim dziesiątku lat popowstaniowych,
lat terroru paskiewiczowskiej pacyfikacji kraju, po owym okresie całko-
witego niemal zastoju i martwoty na polu gospodarczym, kulturalnym
i naukowym w pozbawionej najżywotniejszych, najlepszych elementów
społeczeństwa Warszawie powoli zaczęło się w latach 40-tych kształtować
nowe społeczeństwo, nowy typ inteligencji miejskiej, tworząc sobie mo-
zolnie nowe ramy działalności ekonomicznej i kulturalnej. Po upadku
powstania listopadowego i stłumieniu ruchu wolnościowego obrona „spra-
wy narodowej" znajduje wyraz w kulcie pamiątek narodowej przeszłości,
we wzmożonym zainteresowaniu wszelkiego rodzaju swojszczyzną od ży-
cia i sztuki ludu począwszy, na pejzażu skończywszy. W dziedzinie nau-
kowej okres ten zaznacza się rozwojem etnografii, studiami nad wczesną
słowiańszczyzną, wzmożeniem badań archeologicznych; w okresie
1844—1853 Kazimierz Stronczyński pracuje nad inwentaryzacją zabyt-
ków w Królestwie Polskim. W literaturze powieść chłopska Kraszewskie-
go, twórcy realistycznej powieści polskiej, poezje Lenartowicza, w pew-
nym. sensie Pieśń o ziemi naszej Wincentego Pola znajdują swoje miejsce
w tym samym nurcie. W r. 1840 zaczyna wychodzić Biblioteka Warszaw-
ska, w r. 1844 zostaje otwarta Szkoła Sztuk Pięknych.
Nurt ten ma swoje wyraźne oblicze klasowe. Zamożne ziemiaństwo
jest mu niechętne. „...Dwory wiejskie były zcudzoziemczałe — pisze Mar-
rene-Morzkowska, znająca stosunki ówczesne z własnych doświadczeń —
używały prawie wyłącznie języka francuskiego. Bony z paryskim akcen-
tem rugowały w sercach zamiłowanie rzeczy wiejskich" 7. January Su-
7 Marrene Morzkowska Waleria, Cyganeria Warszawska, Warszawa, 1905, s. 12.
11