Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (13.1951)

IRENA JAKIMOWICZ


Ryc. 15. Las dębowy, 1861, fragment. Ryc. 16. Przed burzą, olej, o/c. 1861, -własność
prywatna,' fragment.

szlachecko-wojackiego życia Szermentowski odtworzył epizod z wojny,
ukazujący ją w bardziej realnym świetle, w aspekcie klęski, jaką niesie
ona z sobą dla ludności cywilnej. Żołnierze nie odznaczają się wesołym
animuszem, a jeden z nich rozmawia ze strapioną wieśniaczką, stojącą na
progu spalonej chaty.
Najsilniejsze i stosunkowo najtrwalsze związki łączyły Szermentow-
skiego z twórczością Kostrzewskiego. Dotyczą one głównie wątku rodza-
jowego w jego malarstwie. W pejzażu bowiem, którym się Kostrzewski
zresztą w tych latach żywo interesował, mimo wspólnych studiów w te-
renie, Szermentowski pozostał samodzielny i z pewnością bardziej postę-
powy od swego nauczyciela, pozostającego pod silnym wpływem idealizo-
wanego pejzażu Piwarskiego, i przejmującego prawie niewolniczo np.
typ półuschniętego drzewa. Lekcję Kostrzewskiego widać szczególnie sil-
nie w latach 1856—1860 we wprowadzaniu na pierwszy plan pejzażu spo-
rych postaci wieśniaków oraz w ich potraktowaniu malarskim. Są to
naogół sceny z życia codziennego ówczesnego chłopa, a więc orka, chłop
wiozący drzewo z lasu, dziewczęta wracające od sianokosów, chrzest, czy
spowiedź w wiejskim kościółku, na które malarz patrzy z sentymentem
dla swojskości, z zamiłowaniem w pewnej odrębności regionu, traktując
temat z pogodą i humorem („Chrzest na wsi“) " albo z marzycielską za-
dumą (,,Kobziarz“)
W obrazach tych, poza sympatią dla ludu, znanego malarzowi zbliska
i zainteresowaniem barwnością i charakterem zaobserwowanej sceny,
41 olej, Muzeum Narodowe w Warszawie.
42 j. w.

26