Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (13.1951)

IRENA JAKIMOWICZ


Ryc. 26. Studium wioski polskiej, olej, ok. 1868. Muzeum Narodowe w Krakowie.

ropejskich połowy XIX w., którzy się tą metodą posługiwali, a przede
wszystkim Aleksandra Calame. Wydaje się poza tym nie wykluczone, że
Szermentowski mógł nawiązywać i do jego dzieł bezpośrednio. Calame
był malarzem bardzo popularnym w Europie w połowie XIX w., a jego
obrazy wystawiane w Paryżu w latach 1839—42 i 1864 cieszyły się
dużym powodzeniem. Prócz rozpowszechnionych szeroko sztychów mógł
też Szermentowski widzieć jakieś jego obrazy będąc (prawdopodobnie)
w Szwajcarii. Przemawiałyby za tym takie fakty, jak stylizacja dębu,
czasem przypominająca bardziej interpretację Ruysdaela przez Calame’a,
niż Ruysdaela samego, a zestawienie „Odpoczynku oracza" z „Pejzażem
letnim" Calame’a wykazuje wielkie podobieństwo kompozycji — zwarta
grupa wielkich drzew pośrodku pola z łanami zboża, pod nimi grupka
drobnych postaci, — i koloru — ostrość zestawień zimnych barw zieleni
i nieba. Zbieżności te zresztą mogły też powstać niezależnie.
Mimo wymienionych tu cech jednak pejzażu Szermentowskiego
z tego okresu nawet, nie można nazwać kosmopolitycznym. W obrazach
takich, jak „Las dębowy" wpływ malarstwa muzealnego dotyczy raczej
kompozycji, kształtu drzew, koloryt zaś mimo przewagi tonów rudych
wykazuje dużą indywidualność malarza, który z wielką bystrością obser-

38