Instytut Sztuki (Warschau) [Editor]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Editor]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Editor]: Biuletyn Historii Sztuki (13.1951)

TWÓRCZOŚĆ JÓZEFA SZERMENTOWSKIEGO


Ryc. 27. Kościółek wiejski, olej. 1870, własność prywatna.

wuje naturę. Chodzi mu przy tym wyraźnie o nadanie swym dziełom
za wszelką cenę znamion narodowych. W obrazach tych, pomijając malo-
wanie na podstawie studiów z kraju przywiezionych, polskość wyraża się
dość powierzchownie w dodanych elementach ikonograficznych, jak po-
stacie wieśniaków, kościółki wśród drzew na horyzoncie, swojskie łany
zboża. Znać tu posługiwanie się fotografią która miała malarzowi w cza-
sach oderwania od kraju zastąpić w pewnej mierze szkice z natury.
W przeciwieństwie do Aleksandra Gierymskiego naprzykład, dla którego
fotografia była jednym z narzędzi poznawania świata w jego najbardziej
skomplikowanych przejawach (trudny kształt, ruch), dla Szermentow-
skiego jest to swego rodzaju kompendium widoków krajowych i krajowych
typów ludowych.
Zdarzało się, że Szermentowski jedną fotografię prawie bez zmian
użytkował w kilku obrazach, jak o tym świadczy choćby grupa dwu
dziewczynek — stojącej i siedzącej — w ,,Lesie dębowym" i „Przed Du-
rzą" z r. 1861 ”0 oraz w rysunku z r. 1873 60, a także z tej grupy wzięte
,!l olej, dawniej własność Opęchowskiej, Warszawa, znany z reprodukcji
w Albumie reprodukcji obrazów z wystawy Sto lat malarstwa polskiego z prywatnych
zbiorów warszawskich w Pałacu Łazienkowskim, Warszawa, 1929.
60 rysunek „Schronienie przed burzą11, reprodukowany w Kłosach, 1873, I, s. 313.

39