Instytut Sztuki (Warschau) [Editor]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Editor]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Editor]: Biuletyn Historii Sztuki (13.1951)

REALISTYCZNY OBRAZ WSI POLSKIEJ W TWÓRCZOŚCI NORBLINA


II. 11. Wieśniaczka niosąca pożywienie żniwiarzom, akw. Muz. Nar., w Krak., zb.
Czart.: Costumes Polonais 1804, 1684. (Fot. L. Sempoliński)

złożona i to u pana, albo u sąsiada wyżebrana; na wiosnę chwastem i po-
krzywą odżywia się. Dom jego przez pana spodlony, ciemny, smrodliwy,
okropniejszy niż więzienie złoczyńcy11.11
Obok działaczy i ideologów społecznych, w służbie postępu i napra-
wy społecznej staje w znacznej swej części literatura piękna doby Oświe-
cenia.12 Nie będąc tak bojową, jak publicystyka Kuźnicy Kołłąta-
jowskiej, zrywa jednak z dotychczasową idealistyczno-sielankową formą
literacką, dając w utworach powieściowych dość szablonowy jeszcze, ale
zmierzający już ku realistycznemu ujęciu, obraz stosunków wiejskich.13
Zarówno w powieściach, jak i w drobnych obrazkach, nowelach, felieto-
nach, chwytających doraźnie aktualne wydarzenia zaczerpięte z bezpo-
średnich doświadczeń, spotykamy obrazy wstrząsającej rzeczywistości ma-
terialnego stanu chłopa pańszczyźnianego.
W tym momencie, zjawia się w Polsce w 1774 r. cudzoziemiec arty-
sta, Jan Piotr Norblin. Norblin — Francuz — tak zasłużony dla sztuki
i kultury polskiej, ściśle związany był zawsze z życiem i sztuką francuską.

11 Jezierski J., Zgoda i niezgoda z autorem Uwag nad życiem Jana Za-
moyskiego, b. m. 1788, s. 10.
12 Kossakowski J., Ksiądz Pleban, Warszawa 1786, s. 31; Krasicki I., Pan Pod-
stoli, Warszawa 1784, s. 243, Krajewski M. D., Pani Podczaszyna, Warszawa 1786,
s. 93—94; Krajewski M. D., Podstolanka, Warszawa 1784.
1,5 Skwarczyński Z., Chłop i sprawa chłopska w romansie Stanisław o w skini,
Warszawa 1951, s. 52.

101