DOI Heft:
Nr. 4
DOI Artikel:Rozprawy
DOI Artikel:Suchodolska, Maria: Realistyczny obraz wsi polskiej w twórczości Jana Piotra Norblina
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.37707#0490
MARIA SUCHODOLSKA
II. 22. Mleczarka, 1794, piórko, sepia. Muz. Nar. w Warsz., zb. Gol. 393.
(Fot. L. Sempoliński)
II. 23. Para wieśniaków, piórko, sepia. Muz. Nar. w Warsz., zb. Gol. 403.
(Fot. L. Sempoliński)
II. 24. Młoda wieśniaczka z dzieckiem na ręku, 1794, piórko sepia. Muz. Nar.
w Warsz., zb. Gol. 367. (Fot. L. Sempoliński)
ludności wiejskiej.31 Norblin pokazuje chłopa polskiego w pracy na roli
(il. 9—11), przy doglądaniu wszelkiego dobytku pana (pastusi, służba fol-
warczna), przy naprawie budynków i obejścia dworskiego, przy naprawie
dróg (il. 12), łowieniu ryb, spławianiu drzewa z wyrębu lasu szlacheckiego
(il. 13) i podbieraniu miodu.32
Chłop, obciążony obowiązkami pańszczyzny, czynszów lub danin nie
mógł dostatecznie zabezpieczyć potrzeb materialnych swoich najbliższych.
Ziemia, uprawiana prymitywną sochą, nie zabezpieczała ludzi od głodu zi-
mowego, nędzna krowina wypędzana na nieurodzajną rolę nie mogła wy-
żywić licznej najczęściej rodziny. Kobiety, wychudzone do okropności, roz-
czochrane, brudne, obdarte, zatrudnione na roli dziedzica, nie mogły po-
dołać obowiązkom matek i gospodyń. Gromadki dzieci wynędzniałych,
obdartych, nagich albo w jednej tylko koszulinie, tułały się przed chatą
na drodze, lub żebrały (il. 14). Ludność wsi pańszczyźnianych z reguły
tak była nędzna, obdarta i niechlujna, iż trudno było niejednokrotnie od-
różnić chłopów od żebraków (il. 7, 8).
Tu docieramy do jeszcze jednego z chorobliwych objawów ustroju
pańszczyźnianego — a mianowicie do żebractwa wiejskiego. I tu, podobnie
jak w odtwarzaniu innych przejawów struktury społecznej wsi polskiej,
Norblin daje nieoceniony, obszerny i dokumentacyjny materiał. W XVIII
w. w Polsce liczne szeregi żebraków, będących plagą dla wsi i udręką dla
31 Rutkowski J., j.w. I. s. 280—82.
32 Wszystkie wymienione kategorie prac chłopa, jak również podane poniżej
opisy poziomu jego życia mają swe udokumentowanie w rysunkach Norblina pomiesz-
czonych we wspomnianych na wstępie albumach.
112
II. 22. Mleczarka, 1794, piórko, sepia. Muz. Nar. w Warsz., zb. Gol. 393.
(Fot. L. Sempoliński)
II. 23. Para wieśniaków, piórko, sepia. Muz. Nar. w Warsz., zb. Gol. 403.
(Fot. L. Sempoliński)
II. 24. Młoda wieśniaczka z dzieckiem na ręku, 1794, piórko sepia. Muz. Nar.
w Warsz., zb. Gol. 367. (Fot. L. Sempoliński)
ludności wiejskiej.31 Norblin pokazuje chłopa polskiego w pracy na roli
(il. 9—11), przy doglądaniu wszelkiego dobytku pana (pastusi, służba fol-
warczna), przy naprawie budynków i obejścia dworskiego, przy naprawie
dróg (il. 12), łowieniu ryb, spławianiu drzewa z wyrębu lasu szlacheckiego
(il. 13) i podbieraniu miodu.32
Chłop, obciążony obowiązkami pańszczyzny, czynszów lub danin nie
mógł dostatecznie zabezpieczyć potrzeb materialnych swoich najbliższych.
Ziemia, uprawiana prymitywną sochą, nie zabezpieczała ludzi od głodu zi-
mowego, nędzna krowina wypędzana na nieurodzajną rolę nie mogła wy-
żywić licznej najczęściej rodziny. Kobiety, wychudzone do okropności, roz-
czochrane, brudne, obdarte, zatrudnione na roli dziedzica, nie mogły po-
dołać obowiązkom matek i gospodyń. Gromadki dzieci wynędzniałych,
obdartych, nagich albo w jednej tylko koszulinie, tułały się przed chatą
na drodze, lub żebrały (il. 14). Ludność wsi pańszczyźnianych z reguły
tak była nędzna, obdarta i niechlujna, iż trudno było niejednokrotnie od-
różnić chłopów od żebraków (il. 7, 8).
Tu docieramy do jeszcze jednego z chorobliwych objawów ustroju
pańszczyźnianego — a mianowicie do żebractwa wiejskiego. I tu, podobnie
jak w odtwarzaniu innych przejawów struktury społecznej wsi polskiej,
Norblin daje nieoceniony, obszerny i dokumentacyjny materiał. W XVIII
w. w Polsce liczne szeregi żebraków, będących plagą dla wsi i udręką dla
31 Rutkowski J., j.w. I. s. 280—82.
32 Wszystkie wymienione kategorie prac chłopa, jak również podane poniżej
opisy poziomu jego życia mają swe udokumentowanie w rysunkach Norblina pomiesz-
czonych we wspomnianych na wstępie albumach.
112