Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (13.1951)

REALISTYCZNY OBRAZ WSI POLSKIEJ W TWÓRCZOŚCI NORBLINA


II. 32. Wieśniaczka przy żarnach, akw. Muz. Nar. w Krak., zb. Czart.: Costumes
Polonais 1804, 1647. (Fot. L. Sempoliński)

tytułowanej ,,Gąsior" (ii. 25). Ścisłość historyczna i etnograficzna, wyra-
zistość atmosfery, która towarzyszy tej scenie, przeciwstawność dwóch
światów obcych i wrogich, ujawnia jeszcze raz Norblina jako realistyczne-
go sprawozdawcę społecznej rzeczywistości polskiej XVIII w. i jako kry-
tyka wyrażającego swój osobisty, demokratyczny i postępowy do niej sto-
sunek.
Chłopi pańszczyźniani zgnębieni wyzyskiem pana, lub żyjący w nę-
dzy z powodu rozwarstwienia społecznego wewnątrz samej ludności wiej-
skiej, wegetowali tak nędznie, że nie zachowali cech odrębności lokalnych
i narodowych i stracili wszelką łączność z tradycją własnej warstwy.
Istniała obok tego w Polsce XVIII w. jeszcze inna grupa chłopów. Ci, ko-
rzystający z dostępnych im możliwości materialnej egzystencji (zob. s. 108),
zachowali odrębność i oryginalność etnograficzną, wyrażającą się w uży-
wanym powszechnie stroju, metodach pracy, zwyczajach i obyczajach
krajowych.

117