Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (13.1951)

ZBIÓR ANTYKÓW GRECKO-RZYMSKICH W NIEBOROWIE


11. 2. Sarkofag rzymski z poi. III w.n.e. (Fot. E. Kozłowska)

zionę kryjomo, jak powiada, z Gatczyna, przez budowniczego Brenna
i sprzedane przez niego“. Nie byłaby to zresztą pierwsza tego typu tran-
sakcja dokonana przez słynnego architekta na terenie Polski, z jego
ciemnego pochodzenia zdobyczy petersburskich 20. W tym świetle jasnym
staje się ,,rzymski“ par excellence charakter kolekcji w Nieborowie, któ-
ry dotychczas trudno był zrozumiały na tle rzekomo ,,krymskiego“,
a więc greckiego pochodzenia łupów petersburskich arkadyjskiej przyja-
ciółki Katarzyny II. Co najwyżej wspomniana na wstępie jedna stela gro-
bowa grecka (il. 4), może zawdzięczać swe odkrycie korwecie admirała Spi-
ridowa 21. Kiedy w r. 1801 Helena Radziwiłłowa wracała z Petersburga do
Polski, miał ją poprzedzać cały okręt wiozący materiały kamienne do jej
rzymskiego cyrku, m. i. kilka sarkofagów i obelisków z granitu 22.
20 Lorentz S., Natolin, Warszawa 1948, s. 35.
21 Hoffmanowa Klementyna, j.w., s. 240 naiwnie podaje nazwisko Orłowa
Czermeńskiego jako eksploratora zabytków antycznych dla Katarzyny W.
22 Ost. woj. wil., s. 118; Kieszkowski W., Lapidarium Renesansowe w Arkadii,
Biuletyn Historii Sztuki XII, 1940, s. 44 podaje w przypisie 15 o sprowadzeniu przez
Radziwiłłową marmurów greckich do kraju „dobrze uładowanym“ okrętem, czerpiąc
tę wiadomość rzekomo z listu jej do Siateckiego z Petersburga z 28.VIII. 1801 r. Wia-
domość ta musi polegać na omyłkowej notatce autora, ponieważ w cytowanym liście
(Arch. Nieb.) nie ma o tym wzmianki. Natomiast w liście z dnia 26.VII. (Arch. Nieb.)