Instytut Sztuki (Warschau) [Editor]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Editor]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Editor]: Biuletyn Historii Sztuki (13.1951)

BOGUSŁAW KOPYDŁOWSKI


11. 4. Płyta kominkowa z monogramem G M, Jerzego Mniszcha, marszałka nadwor-
nego koronnego. Miejsce wykonania nie znane. Powstała po r. 1762. Muz. Nar.
w Warsz., nr inw. 35151. (Fot. E. Kozłowska)

mowoli nasuwają przypuszczenie, iż model wykonany był z myślą o powie-
leniu go w żeliwie, a nie w brązie. W tym wypadku więc pierwszy raz
w dziejach hutnictwa polskiego spotykamy wykorzystanie przez artystę
rzeźbiarza możliwości materiałowych, jakie narzucała surówka żelazna.
Zjawisko to o tyle jest ważne i godne podkrślenia, że z produkcją arty-
styczną w podobnym stopniu spotykamy się dopiero w w. XIX. Ta zaś uwa-
runkowana była odkryciem doskonale płynnego żeliwa fosforowego.
Odkrycie to skolei pociągnęło za sobą wprzągnięcie w zespół warsztatów
fabryki żelaznej i pracowni rzeźbiarsko-modelarskiej oraz powstanie no-
wej gałęzi przemysłu ciężkiego, jaką była produkcja przedmiotów o cha-
rakterze artystycznym i galanterii żeliwnej. W tym jednak wypadku
obiekt powyższy jest niecodziennym osiągnięciem i pozycją kluczową
dla późniejszego zagadnienia plastyki żeliwnej.

190