DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Miziołek, Jerzy: "Rodzina Centaurów" Louis de Silvestre'a w Pałacach Prezydenckim i w Wilanowie: o recepcji ekphrasis Lukiana w polskiej kulturze artystycznej
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.49349#0054
48
Jerzy Miziołek
6. Rodzina Centaurów, sztych w Les oeuvres de Lucian
de Samosate, traduites du grec par Filbert Bretin,
Paris 1582, fot. Instytut Archeologii UW.
one wszakże ciekawe aspekty tradycji antyku w Saksonii i Polsce. Niektóre z nich przed-
stawiają rzadkie tematy ikonograficzne, czego najlepszym przykładem jest Rodzina cen-
taurów. Płótno to, podobnie jak Walka centaurów z lampartami, nie było supraportą, jak
to ma miejsce w przypadku wielu wilanowskich obrazów łączonych z de Silvestre, gdyż
jego wymiary są o wiele większe. Z powodu braku źródeł pisanych nie sposób jest obecnie
ustalić gdzie było ono eksponowane w czasach Augusta II. De Silvestre uważany jest za
autora dwóch innych obrazów z centaurami. Jeden z nich przedstawiający Centaura Nes-
sosa i Dejanirę znajduje się w Muzeum Narodowym w Poznaniu, drugi, przechowywany
w Dreźnie, ukazujący Porwanie Dejaniry został zniszczony w czasie ostatniej wojny świa-
towej27.
4. Opis zaginionego dzieła Zeuksisa i jego nowożytne „rekonstrukcje"
Ekphrasis, które zostało zobrazowane w płótnie wilanowskim (il. 1) i powtórzone w
obrazie należącym do Muzeum Narodowego zawarte jest w utworze pt. Zeuksis lub An-
tioch28. Przed podaniem opisu dzieła wykonanego w V w. przed Chr. Lukian informuje, że
swego czasu widział kopię tego arcydzieła w Atenach i że oryginał przepadł w morskiej
głębi w czasie przewożenia go do Italii w czasach Sulli. Tak oto opisuje obraz Zeuksisa:
Na bujnej murawie spoczywa, z nogami tylnymi wstecz wyciągniętymi, sama kentau-
rzyca, całym korpusem końskim zalegająca ziemię. Część niewieścia lekko się ku górze
podnosi, wsparta na łokciu. Nogi przednie nie są takjak tamte wyciągnięte, ponieważ leży
ona nieco na boku: jedna przedstawiona jest w postawie klęczącej, z kopytem ku środkowi
zagiętym, druga natomiast w postawie wyprostowanej, ima się ziemijak u konia, w chwili
27 A. DOBRZYCKA, Nessus i Dejanira, „Biuletyn Historii Sztuki" XIX, 1958, nr 2, s. 257-260. Louis de Silvestre...,
op. cit., nr 88. Zaginiony obraz z Drezna reprodukuje i omawia MARKS, Die Gemdlde..., op. cit., s. 81, il. 75
28 LUKIAN, op. cit, t. 2, s. 153-157. Wersja oryginalna (grecka) przedrukowana jest w: Lucian, with an English, trans,
by K. Kilburn, London, Cambridge Mass. 1959, t. VI, s. 154-169; LUCIANO DI SAMOSATA, op. cit., s. 18-31.
Jerzy Miziołek
6. Rodzina Centaurów, sztych w Les oeuvres de Lucian
de Samosate, traduites du grec par Filbert Bretin,
Paris 1582, fot. Instytut Archeologii UW.
one wszakże ciekawe aspekty tradycji antyku w Saksonii i Polsce. Niektóre z nich przed-
stawiają rzadkie tematy ikonograficzne, czego najlepszym przykładem jest Rodzina cen-
taurów. Płótno to, podobnie jak Walka centaurów z lampartami, nie było supraportą, jak
to ma miejsce w przypadku wielu wilanowskich obrazów łączonych z de Silvestre, gdyż
jego wymiary są o wiele większe. Z powodu braku źródeł pisanych nie sposób jest obecnie
ustalić gdzie było ono eksponowane w czasach Augusta II. De Silvestre uważany jest za
autora dwóch innych obrazów z centaurami. Jeden z nich przedstawiający Centaura Nes-
sosa i Dejanirę znajduje się w Muzeum Narodowym w Poznaniu, drugi, przechowywany
w Dreźnie, ukazujący Porwanie Dejaniry został zniszczony w czasie ostatniej wojny świa-
towej27.
4. Opis zaginionego dzieła Zeuksisa i jego nowożytne „rekonstrukcje"
Ekphrasis, które zostało zobrazowane w płótnie wilanowskim (il. 1) i powtórzone w
obrazie należącym do Muzeum Narodowego zawarte jest w utworze pt. Zeuksis lub An-
tioch28. Przed podaniem opisu dzieła wykonanego w V w. przed Chr. Lukian informuje, że
swego czasu widział kopię tego arcydzieła w Atenach i że oryginał przepadł w morskiej
głębi w czasie przewożenia go do Italii w czasach Sulli. Tak oto opisuje obraz Zeuksisa:
Na bujnej murawie spoczywa, z nogami tylnymi wstecz wyciągniętymi, sama kentau-
rzyca, całym korpusem końskim zalegająca ziemię. Część niewieścia lekko się ku górze
podnosi, wsparta na łokciu. Nogi przednie nie są takjak tamte wyciągnięte, ponieważ leży
ona nieco na boku: jedna przedstawiona jest w postawie klęczącej, z kopytem ku środkowi
zagiętym, druga natomiast w postawie wyprostowanej, ima się ziemijak u konia, w chwili
27 A. DOBRZYCKA, Nessus i Dejanira, „Biuletyn Historii Sztuki" XIX, 1958, nr 2, s. 257-260. Louis de Silvestre...,
op. cit., nr 88. Zaginiony obraz z Drezna reprodukuje i omawia MARKS, Die Gemdlde..., op. cit., s. 81, il. 75
28 LUKIAN, op. cit, t. 2, s. 153-157. Wersja oryginalna (grecka) przedrukowana jest w: Lucian, with an English, trans,
by K. Kilburn, London, Cambridge Mass. 1959, t. VI, s. 154-169; LUCIANO DI SAMOSATA, op. cit., s. 18-31.