DOI Heft:
Nr. 2
DOI Artikel:Wagner, Arkadiusz: Figuralna snycerka ołtarzowa Krzysztofa Perwangera w diecezji warmińskiej
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.49349#0243
Figuralna snycerka ołtarzowa Krzysztofa Perwangera w diecezji warmińskiej
233
5. Krzysztof Perwanger, figury ze zwieńczenia ołtarza różańcowego
w kościele archiprezbiterialnym w Ornecie, 1761
kierował uwagę widza na motyw ku któremu się zwracał ciałem. Założonymi na piersiach
rękoma i bolesnym grymasem twarzy wyrażał wzruszenie i smutek. Nośnikiem odmien-
nych, mniej dramatycznych treści były figury ze zwieńczenia ołtarza. Personifikacje umiesz-
czone po bokach glorii, gestami rąk podkreślały doniosłość zapisanego w niej Słowa.
II. Figury z ołtarza pw. Matki Boskiej Różańcowej w kościele archiprezbiterialnym
w Ornecie
Jedyną, pewną informacją dotyczącą fundacji ołtarza w kościele archiprezbiterialnym
w Ornecie jest data jego powstania - 1761 rok. Zapisano ją obok monogramu „S. D. G."
na specjalnym kartuszu umieszczonym w nastawie. Choć brak jest dostępnych przekazów
archiwalnych odnoszących się do ewentualnego fundatora obiektu, prawdopodobnym
wydaje się biskup Adam Stanisław Grabowski17.
Ołtarz cechuje skromna architektura nastawy, odwołująca się do popularnego na War-
mii, choć w latach 60. XVIII w. już przebrzmiałego, wzoru18. Na tle bocznych osi retabu-
lum, między kolumnami podpierającymi belkowanie, umieszczono dwie figury świętych19.
Natomiast w zwieńczeniu znalazła się niearchitektoniczna, rzeźbiarska kompozycja,
17 WAGNER, Problemy..., s. 19 -20.
18 Stosowano go na Pomorzu Wschodnim co najmniej od 2 ćwierci XVIII w. Przykłady podobnych konstrukcji z ok.
1750 r. znaleźć można nawet na północnych rubieżach regionu, S. KARLING, Holzschnitzerei und Tischlerkunst der
Renaissance und des Barock in Estland, Dorpat 1943, s. 415-418, il. 247-249.
19 Autorstwo Perwangera sugerował Ulbrich, zaliczając ołtarz do niepotwierdzonych prac mistrza, ULBRICH, op. cit.,
s. 688-689. Za „być może" jego dzieło uznali ołtarz autorzy Katalogu Zabytków Sztuki w Polsce - seria nowa, t. II, z. 1,
Braniewo, Frombork i okolice,red. M. Arszyński, M. Kutzner, Warszawa 1980, s. 151-152. Rzempołuch bez zastrzeżeń
wymienił ołtarz jako dzieło Perwangera, RZEMPOŁUCH Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschod-
nich, Olsztyn 1992, s. 40 oraz: id., Krzysztof..., s. 267-268. Atrybucję tą potwierdziłem analizą formalno - porównawczą,
WAGNER, Problemy..., s. 24-27.
233
5. Krzysztof Perwanger, figury ze zwieńczenia ołtarza różańcowego
w kościele archiprezbiterialnym w Ornecie, 1761
kierował uwagę widza na motyw ku któremu się zwracał ciałem. Założonymi na piersiach
rękoma i bolesnym grymasem twarzy wyrażał wzruszenie i smutek. Nośnikiem odmien-
nych, mniej dramatycznych treści były figury ze zwieńczenia ołtarza. Personifikacje umiesz-
czone po bokach glorii, gestami rąk podkreślały doniosłość zapisanego w niej Słowa.
II. Figury z ołtarza pw. Matki Boskiej Różańcowej w kościele archiprezbiterialnym
w Ornecie
Jedyną, pewną informacją dotyczącą fundacji ołtarza w kościele archiprezbiterialnym
w Ornecie jest data jego powstania - 1761 rok. Zapisano ją obok monogramu „S. D. G."
na specjalnym kartuszu umieszczonym w nastawie. Choć brak jest dostępnych przekazów
archiwalnych odnoszących się do ewentualnego fundatora obiektu, prawdopodobnym
wydaje się biskup Adam Stanisław Grabowski17.
Ołtarz cechuje skromna architektura nastawy, odwołująca się do popularnego na War-
mii, choć w latach 60. XVIII w. już przebrzmiałego, wzoru18. Na tle bocznych osi retabu-
lum, między kolumnami podpierającymi belkowanie, umieszczono dwie figury świętych19.
Natomiast w zwieńczeniu znalazła się niearchitektoniczna, rzeźbiarska kompozycja,
17 WAGNER, Problemy..., s. 19 -20.
18 Stosowano go na Pomorzu Wschodnim co najmniej od 2 ćwierci XVIII w. Przykłady podobnych konstrukcji z ok.
1750 r. znaleźć można nawet na północnych rubieżach regionu, S. KARLING, Holzschnitzerei und Tischlerkunst der
Renaissance und des Barock in Estland, Dorpat 1943, s. 415-418, il. 247-249.
19 Autorstwo Perwangera sugerował Ulbrich, zaliczając ołtarz do niepotwierdzonych prac mistrza, ULBRICH, op. cit.,
s. 688-689. Za „być może" jego dzieło uznali ołtarz autorzy Katalogu Zabytków Sztuki w Polsce - seria nowa, t. II, z. 1,
Braniewo, Frombork i okolice,red. M. Arszyński, M. Kutzner, Warszawa 1980, s. 151-152. Rzempołuch bez zastrzeżeń
wymienił ołtarz jako dzieło Perwangera, RZEMPOŁUCH Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschod-
nich, Olsztyn 1992, s. 40 oraz: id., Krzysztof..., s. 267-268. Atrybucję tą potwierdziłem analizą formalno - porównawczą,
WAGNER, Problemy..., s. 24-27.