DOI issue:
Nr. 2
DOI article:Wagner, Arkadiusz: Figuralna snycerka ołtarzowa Krzysztofa Perwangera w diecezji warmińskiej
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.49349#0265
Figuralna snycerka ołtarzowa Krzysztofa Perwangera w diecezji warmińskiej
255
18. Krzysztof Perwanger, główka anielska, figura z
ołtarza głównego kolegiaty
w Dobrym Mieście, 1 747
ny sposób kształtowania włosów. Najbliższe zbieżności formalne z Piotrowinem wykazu-
je figura Mojżesza z tegoż ołtarza; tyczą się one głównie zakomponowania górnej połowy
ciała jak i szczegółów opracowania głowy. Być może, Perwanger pragnąc nadać postaci
Piotrowina pożądaną ekspresję i dramatyzm wyrazu (tak obcą subtelnemu kanonowi jego
realizacji) posłużył się dostępnym wzorem postaci z pobliskiego ołtarza39.
Nie jest to jednak jedyna, dopuszczalna możliwość. Wykonanie rzeźby przez artystę
należącego do warsztatu Perwangera zdają się bowiem potwierdzać co najmniej trzy figu-
ry ze wspomnianego cyklu „Rodowodu Chrystusa" ze Świętej Lipki. Wykonano je mię-
dzy 1744 a 1748 r. czyli w okresie pokrywającym się z dekoracją ołtarza dobromiejskiego.
Chodzi tu głównie o statuę Eliakima z galerii nad krużgankami, którego twarz, choć wyra-
zem zbliżona do innych twarzy świętolipskich starców, wyróżnia się szczególną ekspresją
i powagą40. Analogicznie do Piotrowina opracowany jest nos. Plastycznie wydobyte oczy
osadzono w głębokich oczodołach. W rękach wyeksponowano atletyczną i napiętą mu-
skulaturę. Podobne opracowanie głów wyróżnia też figury Judy(?) i Esrona(?) (il. 17). W
pierwszej z nich, godne szczególnej uwagi jest - obok specyfiki rysów twarzy - obfita
broda, ukształtowana w plastyczny, dekoracyjny sposób.
Przyjąwszy, że Perwanger w trakcie realizacji zlecenia świętolipskich Jezuitów musiał
posługiwać się pomocnikami, wykonawstwo Piotrowina przez jednego z nich wydaje się
w pełni uzasadnione.
39 Analogie te musiały zaintrygować już M. KARPOWICZA, skoro figurę dobrego łotra z tego samego ołtarza skłonny
był uznać za dzieło wykonawcy figur ołtarza głównego, id., Rzeźbiarze..., s. 25. Dokładna analiza rzeźb nastawy oraz co
najmniej kilku innych warmińskich dzieł tego samego autorstwa wyklucza jednak tą możliwość. Przeczy jej również
czas powstania rzeźb: prawdopodobnie pierwsze dwudziestolecie XVIII w.
40 Na „wprost zadziwiające podobieństwo" Piotrowina do rzeźby Eliakima zwrócił już uwagę RZEMPOŁUCH. Analo-
gie te uznał za przesłankę ich wspólnego - perwangerowskiego autorstwa, id., Krzysztof..., s. 270, il. 17, 18.
255
18. Krzysztof Perwanger, główka anielska, figura z
ołtarza głównego kolegiaty
w Dobrym Mieście, 1 747
ny sposób kształtowania włosów. Najbliższe zbieżności formalne z Piotrowinem wykazu-
je figura Mojżesza z tegoż ołtarza; tyczą się one głównie zakomponowania górnej połowy
ciała jak i szczegółów opracowania głowy. Być może, Perwanger pragnąc nadać postaci
Piotrowina pożądaną ekspresję i dramatyzm wyrazu (tak obcą subtelnemu kanonowi jego
realizacji) posłużył się dostępnym wzorem postaci z pobliskiego ołtarza39.
Nie jest to jednak jedyna, dopuszczalna możliwość. Wykonanie rzeźby przez artystę
należącego do warsztatu Perwangera zdają się bowiem potwierdzać co najmniej trzy figu-
ry ze wspomnianego cyklu „Rodowodu Chrystusa" ze Świętej Lipki. Wykonano je mię-
dzy 1744 a 1748 r. czyli w okresie pokrywającym się z dekoracją ołtarza dobromiejskiego.
Chodzi tu głównie o statuę Eliakima z galerii nad krużgankami, którego twarz, choć wyra-
zem zbliżona do innych twarzy świętolipskich starców, wyróżnia się szczególną ekspresją
i powagą40. Analogicznie do Piotrowina opracowany jest nos. Plastycznie wydobyte oczy
osadzono w głębokich oczodołach. W rękach wyeksponowano atletyczną i napiętą mu-
skulaturę. Podobne opracowanie głów wyróżnia też figury Judy(?) i Esrona(?) (il. 17). W
pierwszej z nich, godne szczególnej uwagi jest - obok specyfiki rysów twarzy - obfita
broda, ukształtowana w plastyczny, dekoracyjny sposób.
Przyjąwszy, że Perwanger w trakcie realizacji zlecenia świętolipskich Jezuitów musiał
posługiwać się pomocnikami, wykonawstwo Piotrowina przez jednego z nich wydaje się
w pełni uzasadnione.
39 Analogie te musiały zaintrygować już M. KARPOWICZA, skoro figurę dobrego łotra z tego samego ołtarza skłonny
był uznać za dzieło wykonawcy figur ołtarza głównego, id., Rzeźbiarze..., s. 25. Dokładna analiza rzeźb nastawy oraz co
najmniej kilku innych warmińskich dzieł tego samego autorstwa wyklucza jednak tą możliwość. Przeczy jej również
czas powstania rzeźb: prawdopodobnie pierwsze dwudziestolecie XVIII w.
40 Na „wprost zadziwiające podobieństwo" Piotrowina do rzeźby Eliakima zwrócił już uwagę RZEMPOŁUCH. Analo-
gie te uznał za przesłankę ich wspólnego - perwangerowskiego autorstwa, id., Krzysztof..., s. 270, il. 17, 18.