DOI issue:
Nr. 2
DOI article:Świtek, Gabriela: Ut pictura hortus. Przejawy kultury estetycznej w sztuce ogrodowej XVIII wieku
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.49349#0299
UT PICTURA HORTUS. PRZEJAWY KULTURY ESTETYCZNEJ W SZTUCE OGRODOWEJ XVIII WIEKU
289
8. Minaret [Vue de la hauteur du Minaret]. Repr. wg Carmontelle (Louis
Carrogis), Jardin de Monceau. Paris 1779, widok G, pl. VIII, Gabinet Rycin,
Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie.
arena wypełniona jest wodą (il. 2, 5, 6). Forma perystylu mogła być zainspirowana otwartą
kolumnadąjońską w Wersalu (1684-1687) projektu J.H. Mansarta32. W swoim opisie Car-
montelle wspomina jedynie o ogrodzie Tuileries i o perystylu Luwru jako najpiękniejszych
budowlach Europy, jednak nie sugeruje, że to one właśnie były bezpośrednią inspiracją
dla Monceau.
Las grobów (Bois des Tombeaux) według opisu Carmontelle'a składał się z włoskich
topoli, sykomor, cyprysów i chińskich tui (il. 7). Największy grób w formie piramidy
egipskiej zawierał osiem granitowych kolumn, dwa groby z czarnego marmuru, niszę
i posąg Egipcjanki. Inne malownicze elementy lasu to grób młodej dziewczyny, urna
z brązu, zrujnowana fontanna i grób z obeliskiem. Scena z grobami to jeden z najpopular-
niejszych elementów ogrodu angielsko-chińskiego we Francji. W końcu lat 70. XVIII w.
powstała wyspa grobów w Bagatelle czy dolina grobów w Betz. Już w latach 80. XVIII w.
książę de Ligne, autor publikacji o ogrodach europejskich, krytykował nadużywanie tego
typu budowli, służącego, jak twierdził, jako kuchnia, piwnica, spiżarnia, a nawet do in-
nych, niższych celów33. We Francji motyw grobu jako ogrodowej fabrique miał bardziej
charakter dekoracyjny niż w Anglii, gdzie spełniał raczej funkcję pomnika. Chociaż Car-
montelle nie miał zamiaru stworzenia ogrodu melancholijnego w typie angielskim, jednak
ten typ przedstawienia został spopularyzowany dzięki angielskiej „poetyce ruin i grobów"
inspirowanej między innymi przez publikację The Grave z 1733 r. Roberta Blaira czy
Meditations among the Tombs z 1748 Jamesa Harveya. Inspiracją dla tej scen mógł być
również Entwurff einer historischen Architektur Fischera von Erlach, którego księga
pierwsza zawiera ryciny egipskich grobów i piramid, a księga piąta - ryciny egipskich,
32 WIEBENSON, op. cit., s. 94.
33 DE LIGNE, op. cit., s. 286.
289
8. Minaret [Vue de la hauteur du Minaret]. Repr. wg Carmontelle (Louis
Carrogis), Jardin de Monceau. Paris 1779, widok G, pl. VIII, Gabinet Rycin,
Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie.
arena wypełniona jest wodą (il. 2, 5, 6). Forma perystylu mogła być zainspirowana otwartą
kolumnadąjońską w Wersalu (1684-1687) projektu J.H. Mansarta32. W swoim opisie Car-
montelle wspomina jedynie o ogrodzie Tuileries i o perystylu Luwru jako najpiękniejszych
budowlach Europy, jednak nie sugeruje, że to one właśnie były bezpośrednią inspiracją
dla Monceau.
Las grobów (Bois des Tombeaux) według opisu Carmontelle'a składał się z włoskich
topoli, sykomor, cyprysów i chińskich tui (il. 7). Największy grób w formie piramidy
egipskiej zawierał osiem granitowych kolumn, dwa groby z czarnego marmuru, niszę
i posąg Egipcjanki. Inne malownicze elementy lasu to grób młodej dziewczyny, urna
z brązu, zrujnowana fontanna i grób z obeliskiem. Scena z grobami to jeden z najpopular-
niejszych elementów ogrodu angielsko-chińskiego we Francji. W końcu lat 70. XVIII w.
powstała wyspa grobów w Bagatelle czy dolina grobów w Betz. Już w latach 80. XVIII w.
książę de Ligne, autor publikacji o ogrodach europejskich, krytykował nadużywanie tego
typu budowli, służącego, jak twierdził, jako kuchnia, piwnica, spiżarnia, a nawet do in-
nych, niższych celów33. We Francji motyw grobu jako ogrodowej fabrique miał bardziej
charakter dekoracyjny niż w Anglii, gdzie spełniał raczej funkcję pomnika. Chociaż Car-
montelle nie miał zamiaru stworzenia ogrodu melancholijnego w typie angielskim, jednak
ten typ przedstawienia został spopularyzowany dzięki angielskiej „poetyce ruin i grobów"
inspirowanej między innymi przez publikację The Grave z 1733 r. Roberta Blaira czy
Meditations among the Tombs z 1748 Jamesa Harveya. Inspiracją dla tej scen mógł być
również Entwurff einer historischen Architektur Fischera von Erlach, którego księga
pierwsza zawiera ryciny egipskich grobów i piramid, a księga piąta - ryciny egipskich,
32 WIEBENSON, op. cit., s. 94.
33 DE LIGNE, op. cit., s. 286.