Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (74.2012)

Pomnik Jordanów w Krakowie. Problem datowania i autorstwa

163


4. Nisza środkowa z figurą leżącą Spytka Wawrzyńca Jordana oraz siedzącymi figurami jego
ojca Mikołaja, kasztelana wojnickiego i dziadka Spytka z Zakliczyna. Fot. M. Wardzyński

(niby ów Piotr) nie dysponował podówczas w Krakowie rzeźbiarzem tak utalentowanym
i pomysłowym jak Gucci, więc zatrudnił eklektyka, a raczej kompilatora, który z elemen-
tów rozpowszechnionych w miejscowej sztuce zestawił nieorganiczne pasticcio. Ta wła-
śnie kompilacyjność nie pozwoliła jej związać dzieła z twórczością Santi Gucciego ani
innego znanego artysty z końca XVI i początku XVII w., kompilator bowiem wyróżnia się
tym, że nie ma własnego stylu. Być może, jak już sugerował Walicki, był nim jakiś mistrz
cechu krakowskiego, zapewne Polak, który „jako nietwórczy epigon, potomstwa arty-
stycznego nie zostawił”17.
W okresie powojennym wszyscy badacze, krakowscy i warszawscy, bezkrytycznie
przyjęli zarówno, rzekomo udowodnione przez Sinko-Popielową późne datowanie na-
grobka, jak i niską ocenę wartości artystycznej, wskazując na jego epigoński charakter
względem dorobku Santi Gucciego. Tadeusz Dobrowolski, który w Sztuce Krakowa
(1950) także opowiedział się za datowaniem na rok 1603, scharakteryzował dzieło dość
zaskakująco: „nagrobek nie zawiera w sobie nic z ducha włoskiego, [...] rozwija się wpraw-
dzie na podkładzie form włoskich, lecz pod silnym tchnieniem renesansu niderlandzkiego
oraz w oparciu o tradycje już lokalne, np. Gucciego”18. W 1969 r. ukazała się nowa mo-
nografia Florentczyka autorstwa Andrzeja Fischingera. Przyjął on za Sinko-Popielową

17 Krystyna SINKO-POPIELOWA, „Tajemnica nagrobka Spytka Jordana”, Sprawozdanie Towarzystwa Naukowego
Warszawskiego, Wydział II, tom 30, 1937, s. 50-72; wykład z dn. 24 maja 1937 r.
18 Tadeusz DOBROWOLSKI, Sztuka Krakowa, Kraków 1950, s. 280.