Koninklijke Nederlandse Oudheidkundige Bond [Hrsg.]: Bulletin van den Nederlandschen Oudheidkundigen Bond (2.Ser. 13.1920)

Old crosses and lych-gates ]), geeft voorbeelden van kerkhofkruisen met een receptaculum
voor de giften der geloovigen. Ik moet er bijvoegen, dat dit werk ook een afbeelding
bevat van een marktkruis te Poulton-le-Fylde (Lanc.), aan welks voet een »blok”, in den
zin van een strafwerktuig, is opgesteld. g j HASLINGHUIS

■ .— - —.■ m m ... . ■

AANWINSTEN VAN HET NEDERLANDSCH MUSEUM VOOR
GESCHIEDENIS EN KUNST.

De verzameling Duitsch porselein van het Nederlandsch Museum staat nog inl|jjj
haar kinderschoenen. Een paar mooie Meissner vazen, eenige aardige beeldjes van den '
fijnzinnigen modelleur der Höchsterfabriek J. P.

Melchior en een drietal goed gevormde biscuitbustes
van Berlijn en Fürstenberg geven van deze bij-
zondere kunst slechts een gebrekkig beeld.

Het was van belang de uitbreiding te kunnen
beginnen met twee stukken, die met zekerheid aan
den uitvinder van het Duitsche porselein, Johann
Friedrich Böttger, kunnen worden toegeschreven.

Op een der veilingen van doubletten van de
Koninklijke verzamelingen te Dresden was het
mogelijk twee kleine, maar karakteristieke voor-
beelden van zijn werk te bemachtigen.

Het mercantielstelsel, dat in het eind der
17de eeuw door geheel Europa werd gehuldigd,
bracht mede, dat elk vorst binnen zijn rijk schatten
uit eigen bodem trachtte te winnen. Men zocht naar
edele metalen, maar bovendien ook naar middelen
om alle andere delfstoffen van het land zooveel
mogelijk productief te maken. Verlokkend voor deze

geldzoekers was het bericht, dat reizigers juist terzelfder tijd uit China brachten, die
met zekerheid wisten mee te deelen, dat het kostbare porselein, waarvan men nog steeds
het geheim zocht, uit gewone klei gebakken werd. In alle landen werden nu de experi-
menten vernieuwd en het is geen wonder, dat juist een goudzoekend alchimist in dienst
van een mercantilistisch koning er in slaagde, inplaats van den steen der wijzen, de
bereiding van het porselein te ontdekken. De geleerde mathematicus Von Tschirnhaus,
die met Spinoza, Leibniz en Christiaan Huygens verkeerde, had den weg reeds gebaand.
Böttger werd zijn medewerker, bracht zijn theorieën in praktijk en was de eerste, die 1

1) Londen, 1920. Naar dit werk verwijs ik ook degenen, die zich een denkbeeld willen vormen
van spiroens” als te Maastricht en te Luik (ook te Utrecht?); in Chichester, Salisbury, Malmesbury
en nog vele andere plaatsen hebben deze zich tot uitvoerige, meestal achthoekige, gebouwtjes ontwikkeld.

Fig. 1. — Böttger steengoed, + 1715.

203