DOI Heft:
[Nr. 6]
DOI Artikel:Byvanck, Alexander W.: Noord-Nederlandsche miniaturen, 2, Handschriften uit Hoorn
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19839#0238
NOORD-NEDERfLANDSCHE MINIATUREN.
II. HANDSCHRIFTEN UIT HOORN ').
I.
De Koninklijke Bibliotheek te’s-Gravenhage heeft in het jaar 1919 een Nederlandsch
getijdenboekje aangekocht, dat in het midden der 15de eeuw te Hoorn moet zijn ontstaan.
Een beschrijving van dit boekje vindt men reeds in het Verslag der Bibliotheek, maar Noord-
Nederlandsche handschriften, waarvan men de herkomst met voldoende zekerheid kan
vaststellen, zijn zoo zeldzaam, dat het wel de moeite waard is om er nog eens eenige
aandacht aan te wijden, ook al is het op zich zelf niet van buitengewoon belang.
Het boekje bevat 173 bladen perkament, groot 160 X 108 millimeter, met een voor
18 regels tekst omlijnde ruimte van 82 X 56 millimeter. Het bestaat uit katernen van
meestal acht bladen, met verwijzingen aan het slot, terwijl men soms nog bespeurt, hoe
de bladen met een letter en een cijfer waren gemerkt.
Een groote gekleurde letter op gouden grond en randversiering, bestaande uit
gekleurde bladeren, staat op fol. 13. Deze bladzijde vindt men op onze eerste Afbeelding.
Bovendien zijn er gekleurde letters, met penteekening versierd, op fol. 54, 79, 86, 113
en 134, aan het begin der verschillende onderdeden. In den tekst staan tal van gekleurde
initialen.
Het handschrift is gebonden in een gelijktijdigen band van donkerbruin leder over
eikenhout met een stempel (groot 92 X 65 millimeter) op elk plat. Op dit stempel is het
Lam met de Kruisvaan afgebeeld in een ovale lijst met de inscriptie: »Siet dat Lam
Goedes, dat boert die sonden d. verlt"; in de hoeken staan de vier symbolen der
Evangelisten.
Zooals wij reeds opmerkten, bevat het handschrift een Nederlandsch getijdenboek.
Het heeft den volgenden inhoud:
Fol. 2—12. — Kalender.
Fol. 13—53v. — Die Onse Lieve Vrouwe ghetijden.
Fol. 54—79. — Die langhe heilighe cruus ghetijden.
Fol. 79—85v. — Die seven corte cruus ghetijden.
Fol. 86— 112v. — Die ewighe wijsheit ghetijden.
Fol. 113— 1 33v. .— Die seven psalmen in duysche mitten letanien.
Fol. 134—170v. — Die vigelie van IX lessen.
Noch de inhoud, noch de taal, die mijn collega Dr. C. H. Ebbinge Wubben heeft
onderzocht, geeft aanleiding tot bijzondere opmerkingen. De Kalender evenwel verschaft
ons eenige belangrijke gegevens. In de eerste plaats merken wij op, dat het een kalender 1
1) N°. I van deze onderzoekingen, over handschriften van den Bijbel te Amsterdam en Middelburg,
is verschenen in dit Bulletin N. S. X (1917), blz. 260 - 275.
218
II. HANDSCHRIFTEN UIT HOORN ').
I.
De Koninklijke Bibliotheek te’s-Gravenhage heeft in het jaar 1919 een Nederlandsch
getijdenboekje aangekocht, dat in het midden der 15de eeuw te Hoorn moet zijn ontstaan.
Een beschrijving van dit boekje vindt men reeds in het Verslag der Bibliotheek, maar Noord-
Nederlandsche handschriften, waarvan men de herkomst met voldoende zekerheid kan
vaststellen, zijn zoo zeldzaam, dat het wel de moeite waard is om er nog eens eenige
aandacht aan te wijden, ook al is het op zich zelf niet van buitengewoon belang.
Het boekje bevat 173 bladen perkament, groot 160 X 108 millimeter, met een voor
18 regels tekst omlijnde ruimte van 82 X 56 millimeter. Het bestaat uit katernen van
meestal acht bladen, met verwijzingen aan het slot, terwijl men soms nog bespeurt, hoe
de bladen met een letter en een cijfer waren gemerkt.
Een groote gekleurde letter op gouden grond en randversiering, bestaande uit
gekleurde bladeren, staat op fol. 13. Deze bladzijde vindt men op onze eerste Afbeelding.
Bovendien zijn er gekleurde letters, met penteekening versierd, op fol. 54, 79, 86, 113
en 134, aan het begin der verschillende onderdeden. In den tekst staan tal van gekleurde
initialen.
Het handschrift is gebonden in een gelijktijdigen band van donkerbruin leder over
eikenhout met een stempel (groot 92 X 65 millimeter) op elk plat. Op dit stempel is het
Lam met de Kruisvaan afgebeeld in een ovale lijst met de inscriptie: »Siet dat Lam
Goedes, dat boert die sonden d. verlt"; in de hoeken staan de vier symbolen der
Evangelisten.
Zooals wij reeds opmerkten, bevat het handschrift een Nederlandsch getijdenboek.
Het heeft den volgenden inhoud:
Fol. 2—12. — Kalender.
Fol. 13—53v. — Die Onse Lieve Vrouwe ghetijden.
Fol. 54—79. — Die langhe heilighe cruus ghetijden.
Fol. 79—85v. — Die seven corte cruus ghetijden.
Fol. 86— 112v. — Die ewighe wijsheit ghetijden.
Fol. 113— 1 33v. .— Die seven psalmen in duysche mitten letanien.
Fol. 134—170v. — Die vigelie van IX lessen.
Noch de inhoud, noch de taal, die mijn collega Dr. C. H. Ebbinge Wubben heeft
onderzocht, geeft aanleiding tot bijzondere opmerkingen. De Kalender evenwel verschaft
ons eenige belangrijke gegevens. In de eerste plaats merken wij op, dat het een kalender 1
1) N°. I van deze onderzoekingen, over handschriften van den Bijbel te Amsterdam en Middelburg,
is verschenen in dit Bulletin N. S. X (1917), blz. 260 - 275.
218