DOI Heft:
[Nr. 6]
DOI Artikel:Byvanck, Alexander W.: Noord-Nederlandsche miniaturen, 3, Het horarium der Universiteitsbibliotheek te Leiden
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19839#0251
lucht, recht afgesneden tegen den bodem, ook bij de Kruisiging; enkele heuvels boven-
dien bij de Kruisafneming. — Het blauw in deze miniaturen is hier en daar zeer bedorven
en soms geheel tot wit verbleekt.
Niet alleen door de kleuren onderscheiden zich de miniaturen van deze groep.
Vindt men immers bij de miniaturen der overige groepen steeds enkele figuren, die de
oppervlakte der afbeelding zooveel mogelijk vullen, bij deze miniaturen zijn integendeel
kleine figuren afgebeeld met veel ruimte daartusschen en er is reeds duidelijk een
poging te bespeuren om diepte te
geven aan de voorstelling van een
landschap of een interieur. Het
zijn ook nooit meer illustratie’s,
die als conventioneele schema’s den
tekst begeleiden. Veeleer blijkt uit
deze miniaturen het streven om
zich te bevrijden van het oude
schema en door afbeeldingen aan
het leven zelf ontleend de voor-
stellingen meer natuurlijk te maken.
Vooral merkt men dit op bij
allerlei bijzonderheden, als in de
uitdrukking van het gelaat, maar ook
bij houdingen en bewegingen, bij-
voorbeeld van de geeselende beulen
of van de timmerlieden die met het
Kruis bezig zijn, en men zou gaarne
willen aannemen, dat de kunstenaar
daarvoor het leven zelf had waarge-
nomen. Verder zou men in dit ver-
band kunnen wijzen op de geheel
natuurlijke houding der slapende
Apostelen in den Tuin van olijven.
Dit streven naar natuurlijk- Afh- 2. — Hs. Leiden BPL 224, fol. 134 v.
heid is ook bij het afbeelden der
kleeding te bespeuren. Soms zou men zelfs geneigd zijn te vermoeden, dat de schilder met
de kleuren, die deels zwaar dekkend deels licht vloeiend op het perkament zijn gebracht,
een uitdrukking heeft willen geven van de stof. De plooien zijn nu eens gemodelleerd in
de kleuren, met zorgvuldig overgaan van donkere schaduwen naar licht en met glanslijnen
op de hoogste partijen; dan weer worden, in meer ouderwetschen trant, de plooien een-
voudig geteekend met een enkele lijn op de kleur, die de stof van het kleed aanduidt.
Maar altijd zijn de figuren plastisch opgebouwd, nergens ligt de nadruk op den omtrek.
15
231
dien bij de Kruisafneming. — Het blauw in deze miniaturen is hier en daar zeer bedorven
en soms geheel tot wit verbleekt.
Niet alleen door de kleuren onderscheiden zich de miniaturen van deze groep.
Vindt men immers bij de miniaturen der overige groepen steeds enkele figuren, die de
oppervlakte der afbeelding zooveel mogelijk vullen, bij deze miniaturen zijn integendeel
kleine figuren afgebeeld met veel ruimte daartusschen en er is reeds duidelijk een
poging te bespeuren om diepte te
geven aan de voorstelling van een
landschap of een interieur. Het
zijn ook nooit meer illustratie’s,
die als conventioneele schema’s den
tekst begeleiden. Veeleer blijkt uit
deze miniaturen het streven om
zich te bevrijden van het oude
schema en door afbeeldingen aan
het leven zelf ontleend de voor-
stellingen meer natuurlijk te maken.
Vooral merkt men dit op bij
allerlei bijzonderheden, als in de
uitdrukking van het gelaat, maar ook
bij houdingen en bewegingen, bij-
voorbeeld van de geeselende beulen
of van de timmerlieden die met het
Kruis bezig zijn, en men zou gaarne
willen aannemen, dat de kunstenaar
daarvoor het leven zelf had waarge-
nomen. Verder zou men in dit ver-
band kunnen wijzen op de geheel
natuurlijke houding der slapende
Apostelen in den Tuin van olijven.
Dit streven naar natuurlijk- Afh- 2. — Hs. Leiden BPL 224, fol. 134 v.
heid is ook bij het afbeelden der
kleeding te bespeuren. Soms zou men zelfs geneigd zijn te vermoeden, dat de schilder met
de kleuren, die deels zwaar dekkend deels licht vloeiend op het perkament zijn gebracht,
een uitdrukking heeft willen geven van de stof. De plooien zijn nu eens gemodelleerd in
de kleuren, met zorgvuldig overgaan van donkere schaduwen naar licht en met glanslijnen
op de hoogste partijen; dan weer worden, in meer ouderwetschen trant, de plooien een-
voudig geteekend met een enkele lijn op de kleur, die de stof van het kleed aanduidt.
Maar altijd zijn de figuren plastisch opgebouwd, nergens ligt de nadruk op den omtrek.
15
231