DOI Heft:
[Nr. 6]
DOI Artikel:Byvanck, Alexander W.: Noord-Nederlandsche miniaturen, 3, Het horarium der Universiteitsbibliotheek te Leiden
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19839#0252
Door de natuurlijke houdingen en bewegingen, door de heldere kleuren en de
levendigheid van het geheel zijn deze miniaturen zoo bijzonder aantrekkelijk. Prof. Vogelsang
heeft zelfs gemeend een nauwe verwantschap te kunnen vaststellen met de miniaturen in
het kleine Gebedenboekje van het Museum Meermanno-Westreenianum. Maar de eigen-
aardige kleur-effecten van lucht en wolken, de tederheid van uitdrukking en de zeer bij-
zondere stemming, die de kunstenaar van dit boekje in zijn werk wist te brengen, vinden
wij bij de miniaturen in het Leidsche Getijdenboek toch niet.
Een geheel anderen indruk maken de miniaturen der groep, die is aangeduid met
de letter A. Het zijn voorstellingen uit de Jeugd
van Christus, van de Verkondiging tot de Vlucht
naar Egypte, als illustratie van de Getijden van
Maria. Men vindt evenwel slechts zeven af-
beeldingen, omdat de schrijver van het Gebeden-
boek aan het begin der Laudes geen nieuwe
bladzijde heeft genomen en hem dus de ge-
legenheid ontbrak om een blad met miniatuur
tusschen de bladen van den tekst te plaatsen.
Van de miniaturen dezer groep is de
Verkondiging afgebeeld in het werk van
Prof. Vogelsang (op blz. 77) en de Aanbidding
der Koningen op onze derde Afbeelding; uit
het Gebedenboek der Bibliothèque Mazarine te
Parijs, waarin een aantal miniaturen een eenigszins
vereenvoudigde repliek zijn der Leidsche, vindt
men de Verkondiging, de Geboorte en de Aan-
bidding der Koningen*) bij Prof. Vogelsang
(op blz. 82—86).
Deze miniaturen zijn geheel uitgevoerd in
grijze tinten met enkele kleuren aan den bodem,
den achtergrond en het haar der afgebeelde
personen, terwijl penseelgoud is gebruikt voor de stralenkransen, kronen en sieraden. De
schaduwen zijn steeds diep zwart en de overgangen van licht naar donker zijn dikwijls
niet zeer zorgvuldig.
De figuren zijn altijd hoofdzaak en zij vullen bijna de geheele oppervlakte der 1
1) Met deze miniatuur van de Aanbidding der Koningen komen geheel overeen: de miniatuur
in het Gebedenboek van het Museum Meermanno-Westreenianum (Hs. 12° 12, fol. 60v.) en een
teekening in het Prentenkabinet te Amsterdam: E. W. Moes, Oude teekeningen te Amsterdam, pl. 32;
F. Schmidt Degener, Burlington Magazine XIX (1911), blz. 255; L. von Baldass, Wiener Jahrb. XXXV
(1919), blz. 4 n. 2 en 20 n. 4.
232
levendigheid van het geheel zijn deze miniaturen zoo bijzonder aantrekkelijk. Prof. Vogelsang
heeft zelfs gemeend een nauwe verwantschap te kunnen vaststellen met de miniaturen in
het kleine Gebedenboekje van het Museum Meermanno-Westreenianum. Maar de eigen-
aardige kleur-effecten van lucht en wolken, de tederheid van uitdrukking en de zeer bij-
zondere stemming, die de kunstenaar van dit boekje in zijn werk wist te brengen, vinden
wij bij de miniaturen in het Leidsche Getijdenboek toch niet.
Een geheel anderen indruk maken de miniaturen der groep, die is aangeduid met
de letter A. Het zijn voorstellingen uit de Jeugd
van Christus, van de Verkondiging tot de Vlucht
naar Egypte, als illustratie van de Getijden van
Maria. Men vindt evenwel slechts zeven af-
beeldingen, omdat de schrijver van het Gebeden-
boek aan het begin der Laudes geen nieuwe
bladzijde heeft genomen en hem dus de ge-
legenheid ontbrak om een blad met miniatuur
tusschen de bladen van den tekst te plaatsen.
Van de miniaturen dezer groep is de
Verkondiging afgebeeld in het werk van
Prof. Vogelsang (op blz. 77) en de Aanbidding
der Koningen op onze derde Afbeelding; uit
het Gebedenboek der Bibliothèque Mazarine te
Parijs, waarin een aantal miniaturen een eenigszins
vereenvoudigde repliek zijn der Leidsche, vindt
men de Verkondiging, de Geboorte en de Aan-
bidding der Koningen*) bij Prof. Vogelsang
(op blz. 82—86).
Deze miniaturen zijn geheel uitgevoerd in
grijze tinten met enkele kleuren aan den bodem,
den achtergrond en het haar der afgebeelde
personen, terwijl penseelgoud is gebruikt voor de stralenkransen, kronen en sieraden. De
schaduwen zijn steeds diep zwart en de overgangen van licht naar donker zijn dikwijls
niet zeer zorgvuldig.
De figuren zijn altijd hoofdzaak en zij vullen bijna de geheele oppervlakte der 1
1) Met deze miniatuur van de Aanbidding der Koningen komen geheel overeen: de miniatuur
in het Gebedenboek van het Museum Meermanno-Westreenianum (Hs. 12° 12, fol. 60v.) en een
teekening in het Prentenkabinet te Amsterdam: E. W. Moes, Oude teekeningen te Amsterdam, pl. 32;
F. Schmidt Degener, Burlington Magazine XIX (1911), blz. 255; L. von Baldass, Wiener Jahrb. XXXV
(1919), blz. 4 n. 2 en 20 n. 4.
232