DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.53375#0264
PRIVILEGIA MTLTTVM VETEB.ANORVMQVE
DE CIVITATE ET CONVBIO
ADHVC REPERTA,
Ex constitutionibus imperatorum a Claudio ad Diocletianum de
civitate et conubio militum veteranorumque hodie notis numero septem
et quinquaginta repertae sunt in Italia quattuordecim (I. IV. V. VI.
XXXII. XLI. XLVII — XLIX. LI. LIII. LIV. LVI. LVII), in
Sardinia quattuor (XVII. XVIII. XXXI. XXXV), in Gallia una
(LII), in Germaniis tres (XXVII. XXVIII. XXIX), in Britannia tres
(XXI. XXIII. XXX), in Aegypto una (XIII), in Thracia una (XX),
in Moesia inferiore una (X), in Dacia sex (XIV. XV. XXXIII.
XXXIV. XL. XLII), in Dalmatia duae (VII. XVI), in Pannonia
inferiore quinque (VIII. XIX. XLIII. XLIV. XLVI), in superiore
novem (IX. XII. XXVI. XXXVI. XXXIX connumeratis quattuor
η. XXXVIII, quam pari iure ad alteram utram Pannoniam referas, et
η. II. XXII. XXV, de quibus non constat nisi proficisci eas ex Austria
Hungariave), in Norico duae (III. XI), in Raetia duae (XXIV.
XXXVII); praeterea incertae originis sunt tres n. XLV. L. LV, ut
mittam inscriptionem eius generis a Ligorio inscita genuinarum imitatione
confictam. lam cum eae in hoc corpore ita edendae esse viderentur, ut
aliquo loco proponerentur coniunctae, ad provincias autem hoc volumine
comprehensas maior pars earum, scilicet undetriginta pertinerent, hoc
loco placuit omnes edere, quamquam quae diversam originem habent
praeterea suis voluminibus item inserentur.
Constitutiones eas qui ediderunt coniunctas vel certe plures earum
una tractaverunt, hi sunt:
1. Iohannes Franciscus Seguier c. a. 1781 dissertationi, quam de
lege n. LII Gordiani elaboravit, inseruit similium legem sibi notarum
conspectum, qui a. demum 1851 cura Vesmii prodiit actorum Tauri-
nensium ser. II vol. 11 p. 53 — 73.
2. Caietanus Marinivs (alti de' fratelli Arvali a. 1795 vol. 2 p. 448—
468) leges tum publice notas composuit numero sedecim addito com-
mentario erudito et acuto. Aere expressit duas leges η. I et VI.
3. losephus Vernazza edens primus legem η. XXXV in actorum
Taurinensium vol. 23 (1818) simul p. 128 —151 proposuit similes eo
tempore notas numero XXI. In aes incidendam curavit eam solam
quam ipse adiecit.
4. Chr. Gottl. Havbold leges has tractavit in commentario sic in-
scripto iuris Romani testimoniis de militum honesta missione, quae in
tabulis aeneis supersunt, illustrati specimen’ edito bis, primum seorsum
sub Platzmanni nomine Lipsiae a. 1818 (unde sua excerpsit Spangen-
bergius in iuris Romani tabulis negotiorum sollemnium Lipsiae 1822
p. 352 seq. cum tabulis in fine voluminis adiectis), deinde in opuscu-
lorum volumine altero (Lipsiae 1829 p. 783 seq. cf. praef. p. LXXX).
Illa editio leges proponit numero sedecim, nempe ipsas Marinianas,
haec viginti quattuor. Nos ad hanc solam respeximus. In aes incidit
solam η. VI.
5. Constantius Gazzera in commentario notizia di alcuni diplomi
imperiali di congedo militare e ricerche intorno al consolato di Tiberio
Catio Frontone (act. academiae Taurin. vol. 35 a. 1831 p. 217 — 260)
septem leges composuit addendas ad unam et viginti a Vernazza collectas.
6. Clemens Cardinali in opere diplomi imperiali di privilegj accor-
dati ai militari raccolti e comentati (Velletri 1835. 4. pp. XXXXVIII
et 355) vestigia Marinii legens et eius collectaneis adiutus compilatio-
nem edidit eo tempore utilem propter exempla multarum inscriptionum
per ephemerides et libellos dispersarum ei inserta, sed quae ab
auctoribus laudandis consulto abstinet nec propria bona habet. Nos
quamquam in reliquo opere raro allegavimus librum ita comparatum,
in his legibus numeros Cardinalis adscripsimus. Earum is proposuit
triginta, in aere nullam expressit.
7. losephus Arneth m opere zwolf rdmische Militardiplome (Vindo-
bonae 1843. 4. pp. 76 cum tabulis XXV) et leges aliquot ineditas in
lucem primus protulit ex museis regni Austriaci et imagines adiecit
omnium quas nactus esset plane egregias manu factas Alberti Came-
sinae pictoris sollertissimi. De eo opere qui indicium tulit Foeringer
Monacensis (Munchener Gelehrte Anzeigen a. 1844 p. 265 — 296) ibi
elenchum proposuit legum ad id tempus editarum numero XLV. Simi-
lem laterculum Vesmivs quoque compilavit in actorum Taurinensium
ser. II vol. 11 a. 1851 p. 35 — 45.
8. Leo Renier Parisinus optimus amicus et socius quam parat
harum tabularum syllogen plenam quamquam et aliae morae et nuper-
rime temporum vicissitudines remoratae sunt, tamen propediem opinor
et ante hoc nostrum volumen emittet dabitque leges adhuc notas
omnes non tantum typis editas, sed exceptis paucis, quae perierunt la-
tentve, formis incisas. Nobis cum operis ratio non permitteret, quod
vellem permisisset, ut propter leges de civitate ad Renierianum corpus
lectores ablegaremus, hoc quoque negatum est, quod proximum in
votis fuit, ut utilissimi propositi fructum in operis nostri commodum
verteremus; neque enim inde vidimus nisi tabulas duas repraesentantes
legem adhuc ineditam η. XX, quam nostro corpori inserendam ipse
Renierius subministravit.
106*
DE CIVITATE ET CONVBIO
ADHVC REPERTA,
Ex constitutionibus imperatorum a Claudio ad Diocletianum de
civitate et conubio militum veteranorumque hodie notis numero septem
et quinquaginta repertae sunt in Italia quattuordecim (I. IV. V. VI.
XXXII. XLI. XLVII — XLIX. LI. LIII. LIV. LVI. LVII), in
Sardinia quattuor (XVII. XVIII. XXXI. XXXV), in Gallia una
(LII), in Germaniis tres (XXVII. XXVIII. XXIX), in Britannia tres
(XXI. XXIII. XXX), in Aegypto una (XIII), in Thracia una (XX),
in Moesia inferiore una (X), in Dacia sex (XIV. XV. XXXIII.
XXXIV. XL. XLII), in Dalmatia duae (VII. XVI), in Pannonia
inferiore quinque (VIII. XIX. XLIII. XLIV. XLVI), in superiore
novem (IX. XII. XXVI. XXXVI. XXXIX connumeratis quattuor
η. XXXVIII, quam pari iure ad alteram utram Pannoniam referas, et
η. II. XXII. XXV, de quibus non constat nisi proficisci eas ex Austria
Hungariave), in Norico duae (III. XI), in Raetia duae (XXIV.
XXXVII); praeterea incertae originis sunt tres n. XLV. L. LV, ut
mittam inscriptionem eius generis a Ligorio inscita genuinarum imitatione
confictam. lam cum eae in hoc corpore ita edendae esse viderentur, ut
aliquo loco proponerentur coniunctae, ad provincias autem hoc volumine
comprehensas maior pars earum, scilicet undetriginta pertinerent, hoc
loco placuit omnes edere, quamquam quae diversam originem habent
praeterea suis voluminibus item inserentur.
Constitutiones eas qui ediderunt coniunctas vel certe plures earum
una tractaverunt, hi sunt:
1. Iohannes Franciscus Seguier c. a. 1781 dissertationi, quam de
lege n. LII Gordiani elaboravit, inseruit similium legem sibi notarum
conspectum, qui a. demum 1851 cura Vesmii prodiit actorum Tauri-
nensium ser. II vol. 11 p. 53 — 73.
2. Caietanus Marinivs (alti de' fratelli Arvali a. 1795 vol. 2 p. 448—
468) leges tum publice notas composuit numero sedecim addito com-
mentario erudito et acuto. Aere expressit duas leges η. I et VI.
3. losephus Vernazza edens primus legem η. XXXV in actorum
Taurinensium vol. 23 (1818) simul p. 128 —151 proposuit similes eo
tempore notas numero XXI. In aes incidendam curavit eam solam
quam ipse adiecit.
4. Chr. Gottl. Havbold leges has tractavit in commentario sic in-
scripto iuris Romani testimoniis de militum honesta missione, quae in
tabulis aeneis supersunt, illustrati specimen’ edito bis, primum seorsum
sub Platzmanni nomine Lipsiae a. 1818 (unde sua excerpsit Spangen-
bergius in iuris Romani tabulis negotiorum sollemnium Lipsiae 1822
p. 352 seq. cum tabulis in fine voluminis adiectis), deinde in opuscu-
lorum volumine altero (Lipsiae 1829 p. 783 seq. cf. praef. p. LXXX).
Illa editio leges proponit numero sedecim, nempe ipsas Marinianas,
haec viginti quattuor. Nos ad hanc solam respeximus. In aes incidit
solam η. VI.
5. Constantius Gazzera in commentario notizia di alcuni diplomi
imperiali di congedo militare e ricerche intorno al consolato di Tiberio
Catio Frontone (act. academiae Taurin. vol. 35 a. 1831 p. 217 — 260)
septem leges composuit addendas ad unam et viginti a Vernazza collectas.
6. Clemens Cardinali in opere diplomi imperiali di privilegj accor-
dati ai militari raccolti e comentati (Velletri 1835. 4. pp. XXXXVIII
et 355) vestigia Marinii legens et eius collectaneis adiutus compilatio-
nem edidit eo tempore utilem propter exempla multarum inscriptionum
per ephemerides et libellos dispersarum ei inserta, sed quae ab
auctoribus laudandis consulto abstinet nec propria bona habet. Nos
quamquam in reliquo opere raro allegavimus librum ita comparatum,
in his legibus numeros Cardinalis adscripsimus. Earum is proposuit
triginta, in aere nullam expressit.
7. losephus Arneth m opere zwolf rdmische Militardiplome (Vindo-
bonae 1843. 4. pp. 76 cum tabulis XXV) et leges aliquot ineditas in
lucem primus protulit ex museis regni Austriaci et imagines adiecit
omnium quas nactus esset plane egregias manu factas Alberti Came-
sinae pictoris sollertissimi. De eo opere qui indicium tulit Foeringer
Monacensis (Munchener Gelehrte Anzeigen a. 1844 p. 265 — 296) ibi
elenchum proposuit legum ad id tempus editarum numero XLV. Simi-
lem laterculum Vesmivs quoque compilavit in actorum Taurinensium
ser. II vol. 11 a. 1851 p. 35 — 45.
8. Leo Renier Parisinus optimus amicus et socius quam parat
harum tabularum syllogen plenam quamquam et aliae morae et nuper-
rime temporum vicissitudines remoratae sunt, tamen propediem opinor
et ante hoc nostrum volumen emittet dabitque leges adhuc notas
omnes non tantum typis editas, sed exceptis paucis, quae perierunt la-
tentve, formis incisas. Nobis cum operis ratio non permitteret, quod
vellem permisisset, ut propter leges de civitate ad Renierianum corpus
lectores ablegaremus, hoc quoque negatum est, quod proximum in
votis fuit, ut utilissimi propositi fructum in operis nostri commodum
verteremus; neque enim inde vidimus nisi tabulas duas repraesentantes
legem adhuc ineditam η. XX, quam nostro corpori inserendam ipse
Renierius subministravit.
106*