Metadaten

Baldinger, Kurt; Möhren, Frankwalt [Hrsg.]; Städtler, Thomas [Hrsg.]; Baldinger, Kurt [Bearb.]; Heidelberger Akademie der Wissenschaften / Kommission für das Altfranzösische Etymologische Wörterbuch [Mitarb.]
Dictionnaire étymologique de l'ancien français: [DEAF] (H): H — Tübingen: Max Niemeyer Verlag, 1997

DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.59355#0053
Lizenz: Freier Zugang - alle Rechte vorbehalten
Überblick
Faksimile
0.5
1 cm
facsimile
Vollansicht
OCR-Volltext
HAIT

malaise” (1262, MirNDChartrK X 46 [Ce soir ne
firent garnison Ne de pein ne d'autre vitaille, P or
ce qu’il quidoient sans faille L’endemein a Chartres
venir. Ne voudront chouse retenir Que l’endemein
eüst mestier, Dom plus estut dehetier]).
♦ 2° v.a. “mettre dans un état de souffrance, rendre
physiquement faible” (4eq. 12es.; lem. 13es., RenM
IV 38 [Conme cil qui avait souffrete Et grant fein
qui molt le dehete, S’en est tornez vers une pree];
PéanGatS2 3449 [(Saint Martin) Mes por s’en venir
s’atorna, Quant entre les clers ot paiz fete, Mes
fievre quarte le dehete, Qui tote nuit l’ont travaillié,
Tremblé ot molt et baaillié, Et tuit H membre H
failleient], TL 2,1606; Gdf 2,594b [l’att. de PeanGat
sous “attrister, affliger, désoler, décourager”, déf.
à différencier]); ♦ p.p. comme adj. “qui est mal
à l’aise, dont la santé est altérée” (2em. 12es. -
1485, Aiol'N 225 [Or en irés en France, a Dieu
congié, S’enmenrés Marche gai, mon boin destrier.
Par le foit que vos doi vostre bel ciefi II n’en a nul
millor en nul resnié. Mais il est mal gardés, mal
porseingié; Li chevaus est molt maigres et deshaités
Et si est defferés de .iiij. piés]; CligesG 5456;
HermValS 660 [Or est la prodefeme dedanz son lit
couchïe, Et de nuiz et de jorz se sent molt deshaitïe];
GuingT 26 [Li rois ala .j. jor chacier, en la forest
esbanoier. Ses niés estoit ce jor seingniez Si estait
auques deshetiez]; ChevIIEspF 3160; FillePonth2B2
96; doc. 1265 Gdf; CleomH 6623; SThibOctH 313;
JakD 3251; ChronTrivR 212,3; DialGregEvrS 1333;
[ca. 1365 BaudSebB XIX 1073], TL 2,1607; Gdf
2,594c; Stone 171b; FEW 16,117a); ♦ v.n. “être
dans un état de malaise, être physiquement faible”
(déb. 13es., ChastPereAM 3193 [Et quant l’en lor
(aux chameaux) done provende, N’i a cel qui la
boche i tende De si que tuit ensenble i tendent,
Bien et leaument s’entr’atendent. Quer se els voient
deshaitier L’un d’els qu’il ne puisse mengier, Ou
d’iluec l’estovra oster Ou toz les estovra juner], TL
2,1607).
• deshait m. [deshait BenTroieC 12760; 13814;
19157; etc.; TristThomB 2005; 2043; RouH III
1680; 8567; BenDucF 2744; 15598;19201;38122;
SThomGuernW2 3263; CligesG 3686; SThomBenS
32; 1266; 1695; PartonG 7508; ThomKentF G 27;
SaisnAB 354; 1045; 2324; SaisnLB 4236; etc.etc.,
desheit CligesF 3708; RègleHospCamS 826; Am-
broiseP5140; SJeanAumU 428; 2780, deshet ErecR
4545; BenDucF 4921; 6141; 15995; etc.; IpH 4233;
ChardryPletM 224; AmbroiseP 7845; ContPercffR
29936; BenTroieC 12760 var. mss. déb. 13es. -
lem. 14es.; YderA 1195; SThomGuernW2 3263 var.
ms. lem. 13es.; RenM 3,157 mss. 1300 - 14es., déliait
lerq. 12es. BrendanW 154; BenTroieC 10196; Par-

tonG 169; 8615; ModvB2 6364; 7022; SaisnLB 2076;
EscoufleS 7714; BenTroieC 13814 var. mss. 1237 -
lem. 14es.; AtreW 470; JMeunAbB VI 77; SRemiB
928; ProtH 11962; 12624; ThebesC III 2908 ms.
5 1289; [BenTroieC 12760 var. ms. fin 14es.], deheit
AmbroiseP 3258; 4206, dehet ChardryPletM 410;
475; 594; AmbroiseP 7813; AlexisOctP 68; Guill-
DoleL 4674; BenTroieC 12760 var. mss. lem. 13es./
2em. 13es.; 13814 var. mss. 1264/2em. 13es.; 10196
io var.ms.2em. 13es.;LicomeG 7101,desait BrendanW
154 var. ms. fin 12es.; BenTroieC 12760 var. ms.
lem. 14es., dehé MaccabES 1093)
♦ “émotion, sentiment pénible et durable qui résulte
d’un envahissement de la conscience par une douleur,
15 une insatisfaction ou d’un autre malaise” (lerq. 12es.
- Cresp 1637, BrendanW 154 [Cumandet eals lui
obeïr, Cum lur abet mult bien servir. Puis les baiset
Brandan e vait. Plurent trestuitpar grant dehait Que
mener ne volt lur peres Fors quatorze de lurfreres];
20 BenTroieC 10196; 12760; 13814; etc.; TristThomB
2005; 2043; ErecR 4545; RouH III 1680; 8567;
BenDucF 2744; 4921; 6141 ; SThomGuernW2 3263;
CligesG 3686; RègleHospCamS 826; IpH 4233;
SThomBenS 32; 1266; 1695. TL 2,1605; Gdf 2,593b;
25 Stone 171a; FEW 16,117a, encore dial. mod.).
• *deshaite f. (dehaite Ierq. 12es. BrendanW
1767) ♦ “émotion, sentiment pénible et durable qui
résulte d’un envahissement de la conscience par une
douleur, une insatisfaction ou d’un autre malaise”
30 (lerq. 12es., BrendanW 1767 [Chi ci estrat, mal n’i
avrat, Ne dunt mais vent ja nel savrat, Ne chalz, ne
freiz, ne dehaite, Ne faim, ne seit, ne suffraite], Gdf
2,594b; TL 2,1605 [renvoi à Gdf]; FEW 16,117b).
• deshaitement m. (deshaitement ca. 1170 Ben-
35 TroieC 19163; 22501; 25553; Perl'N 3019; SRemiB
4942, dehaitement BenTroieC 19163 var. mss.
mil. 13es. - 14es.; 25553var., desheitement AthisH
10540, deshetemant BenTroieC 25553 var. ms.
mil. 13es., dehetement Athis Gdf [ms. 18es. = AthisH
40 10540])
♦ “émotion, sentiment pénible et durable qui résulte
d’un envahissement de la consciencepar une douleur,
une insatisfaction ou d’un autre malaise” (ca. 1170
- 1611, BenTroieC 19163 [Mort sont, ço diënt, e
45 vencu. Ne se sevent ou conseillierNe qui l’ost sache
maistreier. Empor cest grant deshaitement, Josterent
Greu un parlement]; 22501; 25553; AthisH 10540;
Perl'N 3019; SRemiB 4942. TL 2,1605; Gdf 2,594b;
FEW 16,117b).
50 • *redeshaitier v.a. (redehaitier ca. 1201 Escou-
fleS 8883)
♦ *redeshaitier qch. à qn “exercer une influence
sur (qch.) afin de mettre qn dans une émotion, un
sentiment pénible et durable” (ca. 1201, EscoufleS

85

86
 
Annotationen
© Heidelberger Akademie der Wissenschaften