55
ΜΕΓΑΡΙΚΑ
■όδόν, ταύτην ίσως και Ό ιόιος πορευθείς και πιθα-
νώς εξ αυτοψία; τήν ακριβή Οέσιν του ίερου μή
γνούς1. "Αν δ περιηγητής ού/ί τήν Άδριάνειον,
ταύτον ειπείν τήν σημερινήν σιδηραν ή άμαξιτόν
δδόν, ει/εν εν νώ, αλλά τον σημερινον Τουρκόδρο-
αον ή και άλλη ν τινά έ'τι πλησιέστερον του εί(: τα
μάρμαρα ίερου διερχομένην άτραπον ή δδόν, θά
ήτο παντάπασι τή αλήθεια ά/.ατάληπτον, διατί ευ-
θύς μετά τον περί του μνήματος τοΟ Καρος λόγον
δεν αναφέρει το ί/ς τά ^«'(ψαρα ιερόν, αλλά περι-
γράψας πρώτον τάς κάτω κειμένας Σκιρωνίόας πέ-
τρας, έπειτα ποιείται μνείαν του ίερου ώς επί του
δρους τή άκρα κειμένου και τά περι τούτου μυθο-
λογήσας επανέρ/εται πάλιν εις τά της οοου δια
της φράσεο^ς α προελΟουσι δε ες το πρόσω » τον
περί ταύτης συνεχίζων λόγον. Τούτων δ ούτως
ενόντων ουδεμία άνάγκη νά δενΟώαεν ό'τι οί πά-
λαι Μεγαοεΐς ύπελάαβανον τον λο'οίσκον τον νυν
Κουρμουλόν καλούμενον ώς προϊστορικόν τύμβον.
Άλλα και ούτως απέδειξαν και αί Μεγαρικαι άνα-
σκαφαί δτι ή πίστις μας είς το ακριβές και το δ/ι
όλως άμέθοδον της του Παυσανίου περιηγήσεως δύ-
ναται πολλάκις, ει μή πάντοτε, νά μας δδηγή είς
καθορισμον των υπ αύτου μνημονευομένων τόπων
και μνημείων. Ό άνθρωπος υποπίπτει ενίοτε αληθώς
είς χονδροειδη λάθη, οίον το περί του αναθήματος
των ιππέων εν τή Άκροπόλει Αθηνών ι, είτε διότι
Ό ίδιος δεν είδε τά πράγματα, είτε και διότι ενίοτε
αποδέχεται άβασανίστως τά των εγχωρίων εξηγη-
τών φλυαρήματα" αλλά και οΰτως μένει ήμΐν και ή
μόνη πηγή, ής πρέπει μεν μετά της οεούσης προ-
σοχής πάντοτε νά κάμνωμεν νρήσιν, νά μή άρ-
νώμεθα δμως και εκ των προτέρων το άξιόπιστον
αυτής.
Έν Έλευσΐνι τή 1τ] Απριλίου 1890.
Δ. Φίλιος
ΜΕΓΑΡΙΚΑ
Μετά τήν άνάγνωσιν της ανωτέρω πεοί τών παρά δ'που δε δεν συμφωνοΟμεν ή κρίσις περι τοΟ δοΟου
τά Μέγαρα ανασκαφών (είς ας έ'οωκα εγώ αύτος της γνώμης έ/.ατέρου απόκειται τοίς άναγνώσταις
άφορμήν) αξιόλογου διατριβής άσμενος δράττομαι ίόΟ ανά νείρας περιοδικού.
τής φιλοφρόνως χορηγηθείσης μοι αδείας του νά Έν ταις συμβολαίς είς τήν τοπογραφίαν της Με-
προσΟέσω κάγώ ενταύθα σκέψεις τινάς και παρα- γαρίδος2 άπεπειράΟην μόνον υπό τοΟ Παυσανίου
τηρήσεις, άστινας μοί έγέννησαν, τούτο μεν έπίσκε- χειραγωγούμενος νά ορίσω μνημεΓά τινα και κτί-
ψις τών άνασκαφέντων τόπων κατ' αυτόν τον γ ζ6- σματα παρά τά Μέγαρα κείμενα" είς βεβαίωσιν
νον τής ανασκαφής των, τούτο δε ή γνώσις νυν έν δμως τών ύπ' έμου εκεί είρημένων άναγκαίαι ήσαν
συνόλω τών ποοισμάτων και εΰρηαάτων αυτών. αναμφιβόλως άνασκαφαι έν τοίς ύποδειγθεισι τό-
Και έμοί, δπως και τορ γράψαντι το ανωτέρω άρ- ποις, αί'τινες και μόναι ήδύναντο να παράσ/ωσιν
θρον, μέλημα κύριον είναι ή τής αληθείας εύρεσις ή μι ν τήν λυδίαν λίΟον του τρόπου τής νρησιμ.ο-
και πέποιΟα δτι εν τοίς κυρίοις δεν διαφωνοΟμεν' ποιήσεως τής του Παυσανίου περιηγήσεως και του
, „ , „, , „ , „ , . , , αξιόπιστου αυτής. Πάντες λοιπόν οί περί ταΟτα τά
1 Ιο οτι περι Λαον και οχι περι Ιερόν κάμνει λογον ουδέν αποοει- 1
κνύει. διο'τι πολλάκις άδιαφο'ρωί χρηται ταίς λέξεσι (πρβλ. 8, 48, 7- ζητήματα σπουδάζοντες χάριτας θά όμολογήσωσι
8), άλλ' δτι ουδέ γρυ λέγει περί της όμοιο'τητος αύτου προς τό τη; Τη Άρ/αΐθλογΐκή Εταιρία και ίδία τω συναδέλφφ
Κραναίας Αθηνάς, δπερ ό ίδιος τόσον λεπτομερώς περιγράφει, παρε'- . , " , „«ί ,' ,
χειεί,'λογον τήν υπόνοιαν δτι τό έν Μεγάροις ί'σως δέν έγνώρισεν Ιξ Φΐλ1φ έπΐ τή ήθη νενομενΤ] ανασκαφή τών είρη-
αύτοψίας. Τούτου δέ πιθανού δντος πιθανή θά ήτο και ή Οπόθεσις δτι μένων τόπων, άφοΟ '/άρίς είς ταύτην άσφαλέστε-
ΰπελάμβανεν αύτό επί τής κορυφής του Καβα.ΙΛάρη κείμενον και τότε η
φράσις αύτοϋ θά ήτο ανεπίδεκτο; αμφισβητήσεως. Έπί τής κορυφής 1 Πρβλ. Άρχ. Δελτίον, 1889, σελ. 187.
δμως τούτου του βουνού ί'χνη αρχαίου οικοδομήματος δέν &πάρχουσιν. 2 Παράο. Άρχ. Έφημ. 1887, σελ. 201 κ. Ιζ.
ΜΕΓΑΡΙΚΑ
■όδόν, ταύτην ίσως και Ό ιόιος πορευθείς και πιθα-
νώς εξ αυτοψία; τήν ακριβή Οέσιν του ίερου μή
γνούς1. "Αν δ περιηγητής ού/ί τήν Άδριάνειον,
ταύτον ειπείν τήν σημερινήν σιδηραν ή άμαξιτόν
δδόν, ει/εν εν νώ, αλλά τον σημερινον Τουρκόδρο-
αον ή και άλλη ν τινά έ'τι πλησιέστερον του εί(: τα
μάρμαρα ίερου διερχομένην άτραπον ή δδόν, θά
ήτο παντάπασι τή αλήθεια ά/.ατάληπτον, διατί ευ-
θύς μετά τον περί του μνήματος τοΟ Καρος λόγον
δεν αναφέρει το ί/ς τά ^«'(ψαρα ιερόν, αλλά περι-
γράψας πρώτον τάς κάτω κειμένας Σκιρωνίόας πέ-
τρας, έπειτα ποιείται μνείαν του ίερου ώς επί του
δρους τή άκρα κειμένου και τά περι τούτου μυθο-
λογήσας επανέρ/εται πάλιν εις τά της οοου δια
της φράσεο^ς α προελΟουσι δε ες το πρόσω » τον
περί ταύτης συνεχίζων λόγον. Τούτων δ ούτως
ενόντων ουδεμία άνάγκη νά δενΟώαεν ό'τι οί πά-
λαι Μεγαοεΐς ύπελάαβανον τον λο'οίσκον τον νυν
Κουρμουλόν καλούμενον ώς προϊστορικόν τύμβον.
Άλλα και ούτως απέδειξαν και αί Μεγαρικαι άνα-
σκαφαί δτι ή πίστις μας είς το ακριβές και το δ/ι
όλως άμέθοδον της του Παυσανίου περιηγήσεως δύ-
ναται πολλάκις, ει μή πάντοτε, νά μας δδηγή είς
καθορισμον των υπ αύτου μνημονευομένων τόπων
και μνημείων. Ό άνθρωπος υποπίπτει ενίοτε αληθώς
είς χονδροειδη λάθη, οίον το περί του αναθήματος
των ιππέων εν τή Άκροπόλει Αθηνών ι, είτε διότι
Ό ίδιος δεν είδε τά πράγματα, είτε και διότι ενίοτε
αποδέχεται άβασανίστως τά των εγχωρίων εξηγη-
τών φλυαρήματα" αλλά και οΰτως μένει ήμΐν και ή
μόνη πηγή, ής πρέπει μεν μετά της οεούσης προ-
σοχής πάντοτε νά κάμνωμεν νρήσιν, νά μή άρ-
νώμεθα δμως και εκ των προτέρων το άξιόπιστον
αυτής.
Έν Έλευσΐνι τή 1τ] Απριλίου 1890.
Δ. Φίλιος
ΜΕΓΑΡΙΚΑ
Μετά τήν άνάγνωσιν της ανωτέρω πεοί τών παρά δ'που δε δεν συμφωνοΟμεν ή κρίσις περι τοΟ δοΟου
τά Μέγαρα ανασκαφών (είς ας έ'οωκα εγώ αύτος της γνώμης έ/.ατέρου απόκειται τοίς άναγνώσταις
άφορμήν) αξιόλογου διατριβής άσμενος δράττομαι ίόΟ ανά νείρας περιοδικού.
τής φιλοφρόνως χορηγηθείσης μοι αδείας του νά Έν ταις συμβολαίς είς τήν τοπογραφίαν της Με-
προσΟέσω κάγώ ενταύθα σκέψεις τινάς και παρα- γαρίδος2 άπεπειράΟην μόνον υπό τοΟ Παυσανίου
τηρήσεις, άστινας μοί έγέννησαν, τούτο μεν έπίσκε- χειραγωγούμενος νά ορίσω μνημεΓά τινα και κτί-
ψις τών άνασκαφέντων τόπων κατ' αυτόν τον γ ζ6- σματα παρά τά Μέγαρα κείμενα" είς βεβαίωσιν
νον τής ανασκαφής των, τούτο δε ή γνώσις νυν έν δμως τών ύπ' έμου εκεί είρημένων άναγκαίαι ήσαν
συνόλω τών ποοισμάτων και εΰρηαάτων αυτών. αναμφιβόλως άνασκαφαι έν τοίς ύποδειγθεισι τό-
Και έμοί, δπως και τορ γράψαντι το ανωτέρω άρ- ποις, αί'τινες και μόναι ήδύναντο να παράσ/ωσιν
θρον, μέλημα κύριον είναι ή τής αληθείας εύρεσις ή μι ν τήν λυδίαν λίΟον του τρόπου τής νρησιμ.ο-
και πέποιΟα δτι εν τοίς κυρίοις δεν διαφωνοΟμεν' ποιήσεως τής του Παυσανίου περιηγήσεως και του
, „ , „, , „ , „ , . , , αξιόπιστου αυτής. Πάντες λοιπόν οί περί ταΟτα τά
1 Ιο οτι περι Λαον και οχι περι Ιερόν κάμνει λογον ουδέν αποοει- 1
κνύει. διο'τι πολλάκις άδιαφο'ρωί χρηται ταίς λέξεσι (πρβλ. 8, 48, 7- ζητήματα σπουδάζοντες χάριτας θά όμολογήσωσι
8), άλλ' δτι ουδέ γρυ λέγει περί της όμοιο'τητος αύτου προς τό τη; Τη Άρ/αΐθλογΐκή Εταιρία και ίδία τω συναδέλφφ
Κραναίας Αθηνάς, δπερ ό ίδιος τόσον λεπτομερώς περιγράφει, παρε'- . , " , „«ί ,' ,
χειεί,'λογον τήν υπόνοιαν δτι τό έν Μεγάροις ί'σως δέν έγνώρισεν Ιξ Φΐλ1φ έπΐ τή ήθη νενομενΤ] ανασκαφή τών είρη-
αύτοψίας. Τούτου δέ πιθανού δντος πιθανή θά ήτο και ή Οπόθεσις δτι μένων τόπων, άφοΟ '/άρίς είς ταύτην άσφαλέστε-
ΰπελάμβανεν αύτό επί τής κορυφής του Καβα.ΙΛάρη κείμενον και τότε η
φράσις αύτοϋ θά ήτο ανεπίδεκτο; αμφισβητήσεως. Έπί τής κορυφής 1 Πρβλ. Άρχ. Δελτίον, 1889, σελ. 187.
δμως τούτου του βουνού ί'χνη αρχαίου οικοδομήματος δέν &πάρχουσιν. 2 Παράο. Άρχ. Έφημ. 1887, σελ. 201 κ. Ιζ.