DOI article:
Couve, Louis: Amphoreus rythmou prōtattikou
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.14646#0053
85
ΑΜΦΟΡΕΥΣ ΡΥΘΜΟΥ ΠΡΩΤΑΤΤΙΚΟΥ
τρόπον, προς όριστικήν δ'ιαμόρφωσιν τοΟ ρυθμού
των μελανόμορφων.
ΠερατοΟντες την πραγματείαν ταύτην θά είπω-
μεν ολίγα τινά περί της υποθέσεως της εικόνος,
ήτις δεν παρέχει άφορμή'ν εις πολλά. Ό κύριος σκο-
πός της εικόνος εϊνε, κατά την γνώμη ν ημών, κα-
θαρώς κοσμηαατικός. Τό σύμπλεγμα εϊνε ώραϊον'
ό καθήμενος εκείνος λέων, βρυχώμενος και φράτ-
των την οίοδο.ν εις δυο άρματα , έ'χει τό παρά-
στημα μεγαλοπρεπές" ή δέ κίνησις τών ίππων,άνα-
χαιτιζομένων άποτόμως πρά του θηρίου, άπεδόθη
άριστα. Άλλα δεν φρονώ ότι εικονίζεται ενταύθα
σκηνή τις θήρας,όπως έν όμοίαις παραστάσεσιν επί
άναγλύφων ασιατικής τέχνης και έπι μνημείων κυ-
πριακών ή μυκηναίων ή ώς ενίοτε άπαντα και έπι
έργων αρχαϊκής ελληνικής τέχνης διατελούσης ύπό
την έπίδρασιν άνατο7ακών ή μυκηναίων παραδό-
σεων 1. Ενταύθα οί διφρηλάται κρατουσιν άπλουν
ραβδίον, ουδέν δέ ύποδηλοΐ ότι πρόκειται περί θή-
ρας. Εϊνε άπλή παράταξις δίφρων, ή αρεστή τόσον
εις την άρχαϊκήν τέχνην. Λέων δέ χάριν κοσμη-
ματικοΰ λόγου συμπληροϊ την σκηνήν. Οΰτω και
έπι της κοιλίας άμφορέως τινός Κορινθιακού του*
Μουσείου τών Αθηνών (άριθ. 317) πολεμιστής
και ηνίοχος ί'στανται έπι τεθρίππου, λέων δέ 'ίστα-
ται άντίστερνος τών ίππων. Εϊνε γνωστόν πό-
σον σύνηθες εϊνε έν τη άττικοκορινθιακή κεραμεία
τό σύστημα τοΰτο της προσθήκης μιας ή πλειόνων
μορφών χάριν καθαρώς κοσμηματικοΰ λόγου, όταν
ή είκονιζομένη ύπόθεσις δέν παρέχει τον άπαιτού-
μενον άριθμον τών μορφών προς πλήρωσιν του
δλου χώρου της εικόνος2. Αναγνωρίζω έν τούτοις
ό'τι ένταΟθα τό όλον σύμπλεγμα εϊνε συντεθειυ,ένον
άρμονικώς και ότι ό καθήμενος έκεΐνος καί βρυχώ-
μενος λέων έχει προς το όλον συμμέτρως, αλλά τό
νά διακρίνη τις έν τη είκόνι ταύτη σκηνήν θήρας,
έν τη κυρία αυτής σημασία,εϊνε ταύτάν ώς νάπαρ-
ερμηνεύη.
Ή εϊκών του άλέκτορος επί του λαιμού τοϋ'
αγγείου ώς θέμα (ιώοΙιΓ) κοσμηματικόν εϊνε λίαν
ένδιαφέρουσα.Έν άρχη ύπεδείξαμεν ότι ό αλέκτωρ
< ΡβιτοΙ, ΗϊδΙ. ΓΑ&γΙ. III, είχ. 543, 549, IV, ε!/.. 279.
ΌιιιιιοηΙ, 06ν. (1. I. Ογ. Ργ. I, σ. 51 χέ?., σ. 183. ΓαιίΛνίίη^ΙβΓ,
ΑγοΙι. ΖβίΙ. 1883, σ. 159, 1884, σ. 103. Έν τω Μουσείω Αθη-
νών άρ,φορεύς Κορινθιακός ΰπ'άριθ. 303.
2 ΗοΚνβηΙα, ΚοπιΠΙ). ΑΗίδοΙι. ν&β.^αΙίΓΐ). 1890, σ. 237 χε?.
ένταΰθα έχει άναμφιβόλως σημασίαν νεκρικήν καί
δέν θεωροΰμεν άναγκαϊον νά έπανέλθωμεν έπι του
αύτοΰ θέματος. "Οσον άφορα δέ εις την έξαγωγήν
συμπεράσματος τίνος περί της χρονολογίας τοΰ'
αγγείου έκ της παρουσίας τοΟ πτηνού τούτου>
ήμεϊς τουλάχιστον άπέχομεν του νά έκφράσωμεν
γνώμην. Εϊνε όντως άληθέστατον ότι ό αλέκτωρ
έγένετο γνωστός έν Ελλάδι λίαν άργά, καί ότι οί
ΙΙέρσαι, καθά φαίνεται, ήσαν οί πρώτοι οί κατορ-
θώσαντες νά έντοπίσωσιν έξημερώσαντες τό πτη-
νον τοΰτο έν τη δυτική Ασία, έξ άλλου ου.ως εινε
βέβαιον ότι, γενομένου άπαξ δεκτού τούτου έν τη
ελληνική τέχνη, ή οιάδοσις ύπήρξεν εύρεϊα λίαν
καί πιθανώς ήδη άπό τών αρχών του 6ου π. Χ,
αιώνος '. Άπαντα συχνότατα ούτος επί τών Κο-
ρινθιακών άγγείων, του τύπου τών έκ Καιρέας
άμφορέων ~, έπι τών άττικοκορινθιακών διαφό-
ρου τύπου, έπι τών έκ Κυρήνης καί Ναυκρά-
τιος3, ήδη δέ, καίπερ σπανιώτερον, καί έπι τών
Κορινθιακών του αρχαιοτέρου ρυθμού4. Βεβαίως
δέ έκ της Ιωνικής τέχνης της Μικρασίας έδανεί-
σθη τον άλέκτορα ή Κορινθία. Ό άλέκτωρ δέν
εϊνε έκ τών ζώων έκείνων τά όποια έλήφθησαν έκ
της καθαρώς άνατολικής τέχνης, όπως τά κο-
σμοΰντα γενικώς τά Κορινθιακά άγγεϊα, άπόδειξις
δέ τούτου εινε, ώς παρετηρήθη ήδη, ότι δέν απει-
κονίζεται όπως οί λέοντες, αί τίγρεις ή οί αίγα-
γροι κατά τρόπον άδέξιον καί οιονεί κατά συνθήκην
μεμορφωμένον.Άπ' άρχής ήδη οί είκονίσαντες αυ-
τόν τεχνΐται εϊχον αυτόν ύπό τά όμματα, τοιου-
τοτρόπως δέ παρέστησαν αύτον ζωηρόν, φυσικόν,
έλεύθερον °. Ό άλέκτωρ του άγγείου ημών εινε ά-
ξιοσημείωτον παράδειγμα της παρατηρήσεως ταύ-
της. Άρκεϊ δέ νά παραβάλη τις τούτον πράς τον
έπι της κυρίας εικόνος λέοντα όπως καταδειχθή'
πόσον εινε ούτος φυσικώτερον έκείνου καί πραγμα-
τικώτερον απεικονισμένος.
ΝαΐΙΟ^, μηνι Νοερ,βρίω 1896.
Ι^ουίδ Οουνε
Η ΐΐΐ,ηζαγ, ΟοιηρΙ. Κβηιΐ. ί. Λο. (1β8 Ιηδο. 1890. Ι,βοΐιαΐ,
ΒαΙΙ. ά. ο. Ηβΐΐ. 1891, σ. 110. ΡοΙΙίβΓ, (έν ϋυηιοηΐ ΟβΓ. I,
σελ. 307). ΟιιιΊίϋδ, Αιοΐι. ΖβίΙ., 1878, σ. 159.
2 ϋιιιηοηΐ, Ϊν6. άνωτ. [, σ. 256-258, 279. Έθν. Μουσεΐον
άριθ. 533, 535, 546.
3 ϋυιτιοηΐ, ενΟ. άνωτ. I, σ. 299 χέξ. 311, 312 (ΡοΙΙίβΓ).
* Έθν. Μουσεϊον, άριθ. 333, 984, 985. ΌιίΓηοηΙ, έ'νθ. άνωτ. I,
σ. 182. σημ. 3. Λν'ΙίδΟΐι, 'ε'νθ. άνωτ, σ. 88.
5 ΑγοΙι. ΖβίΙ., 1878, σ. 159 (ΟυΓίίαβ).
ΑΜΦΟΡΕΥΣ ΡΥΘΜΟΥ ΠΡΩΤΑΤΤΙΚΟΥ
τρόπον, προς όριστικήν δ'ιαμόρφωσιν τοΟ ρυθμού
των μελανόμορφων.
ΠερατοΟντες την πραγματείαν ταύτην θά είπω-
μεν ολίγα τινά περί της υποθέσεως της εικόνος,
ήτις δεν παρέχει άφορμή'ν εις πολλά. Ό κύριος σκο-
πός της εικόνος εϊνε, κατά την γνώμη ν ημών, κα-
θαρώς κοσμηαατικός. Τό σύμπλεγμα εϊνε ώραϊον'
ό καθήμενος εκείνος λέων, βρυχώμενος και φράτ-
των την οίοδο.ν εις δυο άρματα , έ'χει τό παρά-
στημα μεγαλοπρεπές" ή δέ κίνησις τών ίππων,άνα-
χαιτιζομένων άποτόμως πρά του θηρίου, άπεδόθη
άριστα. Άλλα δεν φρονώ ότι εικονίζεται ενταύθα
σκηνή τις θήρας,όπως έν όμοίαις παραστάσεσιν επί
άναγλύφων ασιατικής τέχνης και έπι μνημείων κυ-
πριακών ή μυκηναίων ή ώς ενίοτε άπαντα και έπι
έργων αρχαϊκής ελληνικής τέχνης διατελούσης ύπό
την έπίδρασιν άνατο7ακών ή μυκηναίων παραδό-
σεων 1. Ενταύθα οί διφρηλάται κρατουσιν άπλουν
ραβδίον, ουδέν δέ ύποδηλοΐ ότι πρόκειται περί θή-
ρας. Εϊνε άπλή παράταξις δίφρων, ή αρεστή τόσον
εις την άρχαϊκήν τέχνην. Λέων δέ χάριν κοσμη-
ματικοΰ λόγου συμπληροϊ την σκηνήν. Οΰτω και
έπι της κοιλίας άμφορέως τινός Κορινθιακού του*
Μουσείου τών Αθηνών (άριθ. 317) πολεμιστής
και ηνίοχος ί'στανται έπι τεθρίππου, λέων δέ 'ίστα-
ται άντίστερνος τών ίππων. Εϊνε γνωστόν πό-
σον σύνηθες εϊνε έν τη άττικοκορινθιακή κεραμεία
τό σύστημα τοΰτο της προσθήκης μιας ή πλειόνων
μορφών χάριν καθαρώς κοσμηματικοΰ λόγου, όταν
ή είκονιζομένη ύπόθεσις δέν παρέχει τον άπαιτού-
μενον άριθμον τών μορφών προς πλήρωσιν του
δλου χώρου της εικόνος2. Αναγνωρίζω έν τούτοις
ό'τι ένταΟθα τό όλον σύμπλεγμα εϊνε συντεθειυ,ένον
άρμονικώς και ότι ό καθήμενος έκεΐνος καί βρυχώ-
μενος λέων έχει προς το όλον συμμέτρως, αλλά τό
νά διακρίνη τις έν τη είκόνι ταύτη σκηνήν θήρας,
έν τη κυρία αυτής σημασία,εϊνε ταύτάν ώς νάπαρ-
ερμηνεύη.
Ή εϊκών του άλέκτορος επί του λαιμού τοϋ'
αγγείου ώς θέμα (ιώοΙιΓ) κοσμηματικόν εϊνε λίαν
ένδιαφέρουσα.Έν άρχη ύπεδείξαμεν ότι ό αλέκτωρ
< ΡβιτοΙ, ΗϊδΙ. ΓΑ&γΙ. III, είχ. 543, 549, IV, ε!/.. 279.
ΌιιιιιοηΙ, 06ν. (1. I. Ογ. Ργ. I, σ. 51 χέ?., σ. 183. ΓαιίΛνίίη^ΙβΓ,
ΑγοΙι. ΖβίΙ. 1883, σ. 159, 1884, σ. 103. Έν τω Μουσείω Αθη-
νών άρ,φορεύς Κορινθιακός ΰπ'άριθ. 303.
2 ΗοΚνβηΙα, ΚοπιΠΙ). ΑΗίδοΙι. ν&β.^αΙίΓΐ). 1890, σ. 237 χε?.
ένταΰθα έχει άναμφιβόλως σημασίαν νεκρικήν καί
δέν θεωροΰμεν άναγκαϊον νά έπανέλθωμεν έπι του
αύτοΰ θέματος. "Οσον άφορα δέ εις την έξαγωγήν
συμπεράσματος τίνος περί της χρονολογίας τοΰ'
αγγείου έκ της παρουσίας τοΟ πτηνού τούτου>
ήμεϊς τουλάχιστον άπέχομεν του νά έκφράσωμεν
γνώμην. Εϊνε όντως άληθέστατον ότι ό αλέκτωρ
έγένετο γνωστός έν Ελλάδι λίαν άργά, καί ότι οί
ΙΙέρσαι, καθά φαίνεται, ήσαν οί πρώτοι οί κατορ-
θώσαντες νά έντοπίσωσιν έξημερώσαντες τό πτη-
νον τοΰτο έν τη δυτική Ασία, έξ άλλου ου.ως εινε
βέβαιον ότι, γενομένου άπαξ δεκτού τούτου έν τη
ελληνική τέχνη, ή οιάδοσις ύπήρξεν εύρεϊα λίαν
καί πιθανώς ήδη άπό τών αρχών του 6ου π. Χ,
αιώνος '. Άπαντα συχνότατα ούτος επί τών Κο-
ρινθιακών άγγείων, του τύπου τών έκ Καιρέας
άμφορέων ~, έπι τών άττικοκορινθιακών διαφό-
ρου τύπου, έπι τών έκ Κυρήνης καί Ναυκρά-
τιος3, ήδη δέ, καίπερ σπανιώτερον, καί έπι τών
Κορινθιακών του αρχαιοτέρου ρυθμού4. Βεβαίως
δέ έκ της Ιωνικής τέχνης της Μικρασίας έδανεί-
σθη τον άλέκτορα ή Κορινθία. Ό άλέκτωρ δέν
εϊνε έκ τών ζώων έκείνων τά όποια έλήφθησαν έκ
της καθαρώς άνατολικής τέχνης, όπως τά κο-
σμοΰντα γενικώς τά Κορινθιακά άγγεϊα, άπόδειξις
δέ τούτου εινε, ώς παρετηρήθη ήδη, ότι δέν απει-
κονίζεται όπως οί λέοντες, αί τίγρεις ή οί αίγα-
γροι κατά τρόπον άδέξιον καί οιονεί κατά συνθήκην
μεμορφωμένον.Άπ' άρχής ήδη οί είκονίσαντες αυ-
τόν τεχνΐται εϊχον αυτόν ύπό τά όμματα, τοιου-
τοτρόπως δέ παρέστησαν αύτον ζωηρόν, φυσικόν,
έλεύθερον °. Ό άλέκτωρ του άγγείου ημών εινε ά-
ξιοσημείωτον παράδειγμα της παρατηρήσεως ταύ-
της. Άρκεϊ δέ νά παραβάλη τις τούτον πράς τον
έπι της κυρίας εικόνος λέοντα όπως καταδειχθή'
πόσον εινε ούτος φυσικώτερον έκείνου καί πραγμα-
τικώτερον απεικονισμένος.
ΝαΐΙΟ^, μηνι Νοερ,βρίω 1896.
Ι^ουίδ Οουνε
Η ΐΐΐ,ηζαγ, ΟοιηρΙ. Κβηιΐ. ί. Λο. (1β8 Ιηδο. 1890. Ι,βοΐιαΐ,
ΒαΙΙ. ά. ο. Ηβΐΐ. 1891, σ. 110. ΡοΙΙίβΓ, (έν ϋυηιοηΐ ΟβΓ. I,
σελ. 307). ΟιιιΊίϋδ, Αιοΐι. ΖβίΙ., 1878, σ. 159.
2 ϋιιιηοηΐ, Ϊν6. άνωτ. [, σ. 256-258, 279. Έθν. Μουσεΐον
άριθ. 533, 535, 546.
3 ϋυιτιοηΐ, ενΟ. άνωτ. I, σ. 299 χέξ. 311, 312 (ΡοΙΙίβΓ).
* Έθν. Μουσεϊον, άριθ. 333, 984, 985. ΌιίΓηοηΙ, έ'νθ. άνωτ. I,
σ. 182. σημ. 3. Λν'ΙίδΟΐι, 'ε'νθ. άνωτ, σ. 88.
5 ΑγοΙι. ΖβίΙ., 1878, σ. 159 (ΟυΓίίαβ).