DOI Artikel:
Hartwig, Paul: Epinētron ex Eretrias
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14646#0076
131
ΕΠΙΝΗΤΡΟΝ ΕΞ ΕΡΕΤΡ1ΑΣ
132
ά, ήτις παραβλάπτει ολίγον τι το άρχικάν
κάλλος του σκεύους.
'Εξετάσωμεν νΟν έν πρώτοις τάς διαφόρους ζώ-
νας των εικόνων.
Ύπάρχουσιν έν τφ ήμετέρω. έπινήτρω τρεις τοι-
αΰται, ένώ συνήθως ταΰτα εχουσι μόνον δύο κατά
τάς μακράς πλευράς, άλλ' ό ζωγράφος ένταΰθα
έθεσε και παρά το πρόσθιον κλειστόν μέρος τοΟ
καμαρωτού σκεύους έτέραν ζωνην ίνα καταστήση
το έργον του έκτάκτως πλούσιον.
Εικονίζεται δ1 έπι ταύτης της ζώνης (πίν.9,1) 6
έρωτικός άγων του Πηλέως και της Θέτιδος, θέμα,
δπερ άπειράκις άπαντα έν τη ελληνική αγγειογραφία
τοΰ 6ου και 5ου αιώνος.Όφιοειδές τέρας έ'χον κεφα-
λήν θα7\ασσίου ίππου ύποδηλοϊ την ικανότητα, ήν
έκέκτητο ή θαλάσσια θεά θέτις νά έκφεύγη της
βίας του έρώντος αυτής ήρωος μεταμορφουμένη εις
διάφορα ζώα. Νηρεύς, ό πατήρ αυτής, ίσταται έγ-
γύς παρά τή θυγατρί' ώς φαίνεται δε διαμαρτύρε-
ται κατά τής αρπαγής διά θεατρικής τίνος κινή-
σεως τής δεξιάς χειρός. Εκατέρωθεν των έν τω κέν-
τρω προσώπων πέντε Νηρηίδες φέρουσαι κυματί-
ζοντα ένδύματα εικονίζονται αί μεν προς αύτό τούτο
το κέντρον σπεύδουσαι, αί δέ φεύγουσαι άπ' αύτοΟ,
άλλ' έκεϊσε τό βλέμμα και έν μέρει και τό σώμα
έστραμμένον εχουσαι. Τούτων τά ονόματα, όπως
και τά τών προμνημονευθεισών μορφών προσεπέ-
γραψεν έπι τής εικόνος ό ζωγράφος. Εγγύτατα τώ
κεντρικώ συμπλέγματι, προς άριστεράν, άναγινώ-
σκομεν ΕΥΛΙΜΕΝΕ και ΜΕΛΙΤΕ, δύο και άλ-
λοθεν μεμαρτυρημένα ονόματα Νηρηίδων. Ακο-
λουθεί μετά ταύτα ΑΛΤΙί, όνομα άγνωστον μέ-
χρι τοΰδε, δπερ μοι φαίνεται, ότι πρέπει νά άνα-
γνωσθή Άλτις ώς παρηγμένον έκ τής ρίζης άλ
τοΰ ρήματος άλλομαι1 . Οπως δέ και άλλα ονό-
ματα Νηρηίδων (Άλία, θόη, Κυμαθόη) σχετίζε-
ται και τοΰτο προς τά άλματα τών κυμάτων. Οπι-
σθεν του Νηρέως άναγινώσκομεν Α Υ Ρ, λ συμπλη-
ρωθέν ήδη ύπό τοΰ κ. Στάη (έ. άν.) εις Αύρα.
Καίτοι δ' άληθώς αί Αδραι ήσαν θυγατέρες τοΟ
Βορρά, έν τούτοις φρονώ ότι λίαν πιθανόν εινε νά
ϋπέπεσεν ό άγγειογράφος εις εύεξήγητον πλάνην.
Προς τή δεξιά άκρα τής εικόνος υπάρχει τέλος
ΝΑΩ, όνομα άποδιδόμενον εις Νηρηίδα καϊ έφ
1 Ανάλογοι προς τοΰτο θά ησαν πρό πάντων λέξεις, οίαι άλτήρ.
έτέρου ΆττικοΟ άγγείου (ννίβηβΓ νοί'ΐβ^βΐϊΐ. 1890/
91πίν.9) , όπερ 5 ΚΓβΙβοΙιπιβΓ (Οτίβοΐι. ν&δβηίηδοΐιι·.
σ. 202) σχετίζει προς τό νάειν = ρέειν.
'Εξετάσωμεν νΰν και τάς έπι τών δύο μακρών
πλευρών εικόνας.
Έπι τής πλευράς 6'(πίν. 10,1) εινε συνηνωμέναι έν
πλήρει χάριτος συνθέσει επτά μορφαί, δηλοΰται δέ
και ένταΰθα σαφώς δι' έπιγραφών τίνα διενοήθη ό
ζωγράφος ύφ' έκάστην τούτων νά παραστήση. Αρι-
στερά κάθηται εγγύς κίονος ή ΑφΡΟΔΙΤΕ, εις
ήν ό ΕΡΩ£ προσφέρει άπό πυξίδος άντικείμενόν
τι, πιθανώς κόσμημα, όπερ αύτη μετά προσοχής
παρατηρεί. Ώς πάρισον τής εικόνος ταύτης εικο-
νίζεται έπι τοΰ δεξιοΰ άκρου τής όλης παραστά-
σεως ή ΗΒΕ ίσταμένη πρό τοΰ καθήμενου Ίμε-
ρου (ΙΜΕΡΟΙ) και τήν κόμην διακοσμοΰσα, ένώ
ό νεαρός θεός προσφέρει αύτη ληκύθιον πλήρες
εύώδους έλαίου. Ή κεντρική τέλος παράστασις
άποτελεΐται έκ τριών μορφών. Αριστερά ίσταται
ή ΑΡΜΟΝΙΑ έγκατοπτριζομένη, τό δέ μέσον κα-
ταλαμβάνει έπι δίφρου καθημένη ετέρα γυναικεία
μορφή, ταύτη δέ τρίτη γυναικεία μορφή όπισθεν
ίσταμένη και διά μεν τής άριστερας άπό τοΰ βρα-
χίονος αυτήν λαμβάνουσα διά δέ τής δεξιάς δει-
κνύουσα προς τό μέρος ενθα ή 1 Αφροδίτη και ό
Ερως προσεπιλέγει τι.
Υπεράνω τής κεφαλής τής έπι τοΰ δίφρου μορ-
φής άναγινώσκεται ΕΙ Ο Ο, ήτοι Πειθώ και δεξιό-
θεν τής ίσταμένης ΚΟΡΕ. Ό πρώτος γράψας περί
τοΰ έπινήτρου (Δελτ. ενθ. άνωτ.) ουδόλως διστάζει
νά άπονείμη εις τάς μορφάς τά ονόματα όπως κατά
τήν έπι τής εικόνος θέσιν τών έπιγραφών φαίνε-
ται ορθόν, ήτοι ΚΟΡΕ διά τήν ίσταμένην και
ΠΕΙ Θ Ο διά τήν καθημένην μορφήν. Εντούτοις
έγώ διστάζω νά δεχθώ ανεπιφυλάκτως τήν γνώ-
μην ταύτην. Και πρώτον έγείρεται τό έρώτημα
ή ύπό τό όνομα ΚΟΡΕ μορφή εινε ή θυγάτηρ τής
Δήμητρος, ή Ελευσίνια θεά, ή μήπως διά τοΰ ονό-
ματος Κόρη δηλοΰται μία οποιαδήποτε θνητή παρ-
θένος; 1 Εινε άληθές ότι θά ήδύνατό τις νά δικαιο-
λογήση τήν παρουσίαν τής νεαρας θεας μεταξύ
I Ενθυμούμαι οτι ειδον έν ιδιωτική τινι συλλογή 1ν Αθήναις έρυ-
θρο'μορφον λήκυθον έπι της όποιας παρίστατο τρίχον κοράσιον, παρ' ώ
ήτο γεγραμμένον ΚΟΡΕ. Επειδή ή μορφή ούδεν ϊχει χαρακτηρι-
στικών άντικείμενόν, ουδέν αναγκάζει ημάς νά άναγνωρίσωμεν έν αυτί)
τήν Περσεφόνην.
ΕΠΙΝΗΤΡΟΝ ΕΞ ΕΡΕΤΡ1ΑΣ
132
ά, ήτις παραβλάπτει ολίγον τι το άρχικάν
κάλλος του σκεύους.
'Εξετάσωμεν νΟν έν πρώτοις τάς διαφόρους ζώ-
νας των εικόνων.
Ύπάρχουσιν έν τφ ήμετέρω. έπινήτρω τρεις τοι-
αΰται, ένώ συνήθως ταΰτα εχουσι μόνον δύο κατά
τάς μακράς πλευράς, άλλ' ό ζωγράφος ένταΰθα
έθεσε και παρά το πρόσθιον κλειστόν μέρος τοΟ
καμαρωτού σκεύους έτέραν ζωνην ίνα καταστήση
το έργον του έκτάκτως πλούσιον.
Εικονίζεται δ1 έπι ταύτης της ζώνης (πίν.9,1) 6
έρωτικός άγων του Πηλέως και της Θέτιδος, θέμα,
δπερ άπειράκις άπαντα έν τη ελληνική αγγειογραφία
τοΰ 6ου και 5ου αιώνος.Όφιοειδές τέρας έ'χον κεφα-
λήν θα7\ασσίου ίππου ύποδηλοϊ την ικανότητα, ήν
έκέκτητο ή θαλάσσια θεά θέτις νά έκφεύγη της
βίας του έρώντος αυτής ήρωος μεταμορφουμένη εις
διάφορα ζώα. Νηρεύς, ό πατήρ αυτής, ίσταται έγ-
γύς παρά τή θυγατρί' ώς φαίνεται δε διαμαρτύρε-
ται κατά τής αρπαγής διά θεατρικής τίνος κινή-
σεως τής δεξιάς χειρός. Εκατέρωθεν των έν τω κέν-
τρω προσώπων πέντε Νηρηίδες φέρουσαι κυματί-
ζοντα ένδύματα εικονίζονται αί μεν προς αύτό τούτο
το κέντρον σπεύδουσαι, αί δέ φεύγουσαι άπ' αύτοΟ,
άλλ' έκεϊσε τό βλέμμα και έν μέρει και τό σώμα
έστραμμένον εχουσαι. Τούτων τά ονόματα, όπως
και τά τών προμνημονευθεισών μορφών προσεπέ-
γραψεν έπι τής εικόνος ό ζωγράφος. Εγγύτατα τώ
κεντρικώ συμπλέγματι, προς άριστεράν, άναγινώ-
σκομεν ΕΥΛΙΜΕΝΕ και ΜΕΛΙΤΕ, δύο και άλ-
λοθεν μεμαρτυρημένα ονόματα Νηρηίδων. Ακο-
λουθεί μετά ταύτα ΑΛΤΙί, όνομα άγνωστον μέ-
χρι τοΰδε, δπερ μοι φαίνεται, ότι πρέπει νά άνα-
γνωσθή Άλτις ώς παρηγμένον έκ τής ρίζης άλ
τοΰ ρήματος άλλομαι1 . Οπως δέ και άλλα ονό-
ματα Νηρηίδων (Άλία, θόη, Κυμαθόη) σχετίζε-
ται και τοΰτο προς τά άλματα τών κυμάτων. Οπι-
σθεν του Νηρέως άναγινώσκομεν Α Υ Ρ, λ συμπλη-
ρωθέν ήδη ύπό τοΰ κ. Στάη (έ. άν.) εις Αύρα.
Καίτοι δ' άληθώς αί Αδραι ήσαν θυγατέρες τοΟ
Βορρά, έν τούτοις φρονώ ότι λίαν πιθανόν εινε νά
ϋπέπεσεν ό άγγειογράφος εις εύεξήγητον πλάνην.
Προς τή δεξιά άκρα τής εικόνος υπάρχει τέλος
ΝΑΩ, όνομα άποδιδόμενον εις Νηρηίδα καϊ έφ
1 Ανάλογοι προς τοΰτο θά ησαν πρό πάντων λέξεις, οίαι άλτήρ.
έτέρου ΆττικοΟ άγγείου (ννίβηβΓ νοί'ΐβ^βΐϊΐ. 1890/
91πίν.9) , όπερ 5 ΚΓβΙβοΙιπιβΓ (Οτίβοΐι. ν&δβηίηδοΐιι·.
σ. 202) σχετίζει προς τό νάειν = ρέειν.
'Εξετάσωμεν νΰν και τάς έπι τών δύο μακρών
πλευρών εικόνας.
Έπι τής πλευράς 6'(πίν. 10,1) εινε συνηνωμέναι έν
πλήρει χάριτος συνθέσει επτά μορφαί, δηλοΰται δέ
και ένταΰθα σαφώς δι' έπιγραφών τίνα διενοήθη ό
ζωγράφος ύφ' έκάστην τούτων νά παραστήση. Αρι-
στερά κάθηται εγγύς κίονος ή ΑφΡΟΔΙΤΕ, εις
ήν ό ΕΡΩ£ προσφέρει άπό πυξίδος άντικείμενόν
τι, πιθανώς κόσμημα, όπερ αύτη μετά προσοχής
παρατηρεί. Ώς πάρισον τής εικόνος ταύτης εικο-
νίζεται έπι τοΰ δεξιοΰ άκρου τής όλης παραστά-
σεως ή ΗΒΕ ίσταμένη πρό τοΰ καθήμενου Ίμε-
ρου (ΙΜΕΡΟΙ) και τήν κόμην διακοσμοΰσα, ένώ
ό νεαρός θεός προσφέρει αύτη ληκύθιον πλήρες
εύώδους έλαίου. Ή κεντρική τέλος παράστασις
άποτελεΐται έκ τριών μορφών. Αριστερά ίσταται
ή ΑΡΜΟΝΙΑ έγκατοπτριζομένη, τό δέ μέσον κα-
ταλαμβάνει έπι δίφρου καθημένη ετέρα γυναικεία
μορφή, ταύτη δέ τρίτη γυναικεία μορφή όπισθεν
ίσταμένη και διά μεν τής άριστερας άπό τοΰ βρα-
χίονος αυτήν λαμβάνουσα διά δέ τής δεξιάς δει-
κνύουσα προς τό μέρος ενθα ή 1 Αφροδίτη και ό
Ερως προσεπιλέγει τι.
Υπεράνω τής κεφαλής τής έπι τοΰ δίφρου μορ-
φής άναγινώσκεται ΕΙ Ο Ο, ήτοι Πειθώ και δεξιό-
θεν τής ίσταμένης ΚΟΡΕ. Ό πρώτος γράψας περί
τοΰ έπινήτρου (Δελτ. ενθ. άνωτ.) ουδόλως διστάζει
νά άπονείμη εις τάς μορφάς τά ονόματα όπως κατά
τήν έπι τής εικόνος θέσιν τών έπιγραφών φαίνε-
ται ορθόν, ήτοι ΚΟΡΕ διά τήν ίσταμένην και
ΠΕΙ Θ Ο διά τήν καθημένην μορφήν. Εντούτοις
έγώ διστάζω νά δεχθώ ανεπιφυλάκτως τήν γνώ-
μην ταύτην. Και πρώτον έγείρεται τό έρώτημα
ή ύπό τό όνομα ΚΟΡΕ μορφή εινε ή θυγάτηρ τής
Δήμητρος, ή Ελευσίνια θεά, ή μήπως διά τοΰ ονό-
ματος Κόρη δηλοΰται μία οποιαδήποτε θνητή παρ-
θένος; 1 Εινε άληθές ότι θά ήδύνατό τις νά δικαιο-
λογήση τήν παρουσίαν τής νεαρας θεας μεταξύ
I Ενθυμούμαι οτι ειδον έν ιδιωτική τινι συλλογή 1ν Αθήναις έρυ-
θρο'μορφον λήκυθον έπι της όποιας παρίστατο τρίχον κοράσιον, παρ' ώ
ήτο γεγραμμένον ΚΟΡΕ. Επειδή ή μορφή ούδεν ϊχει χαρακτηρι-
στικών άντικείμενόν, ουδέν αναγκάζει ημάς νά άναγνωρίσωμεν έν αυτί)
τήν Περσεφόνην.