DOI article:
Hartwig, Paul: Epinētron ex Eretrias
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.14646#0077
133
ΕΠΙΝΗΤΡΟΝ ΕΞ ΕΓΕΤΡΙΑΣ
134
των θεών τοΰ έρωτος και της χάριτος, προ παντός
άν δεχθώμεν δτι ό αγγειογράφος δέν έσκέφθη και
τόσον πολύ περί της ουσιώδους σχέσεως τών
παριστανομένων μορφών προς άλλήλας. Έν τού-
τοις παράδοξον μένει πάντοτε, πώς ήτο δυνατόν
να παρασταθη συνηνωμένη μετά της Αφροδίτης
και της Πειθοΰς προ πάντων ή θεά έκείνη, ήν συ-
νήθως παρά τό πλευρόν της μητρός είκονιζομένην
εύρίσκομεν και ήτις άκουσα μόνον παρεδόθη εις
τον έρωτα του Πλούτωνος. Πασα αμφιβολία θά
έξέλειπε κατ' έμέ, άν έπετρέπετο νά άποδώσωυ,εν
τό όνομα ΚΟΡΕ ούχί εις την ίσταμένην άλλ' εις
την καθημένην μορφήν."Οπως δέ και έπι της ετέ-
ρας πλευράς τοΟ έπινήτρου ημών, ώς θά ίδωμεν,
παρίστανται σκηναι παρασκευής εις γάμον, ούτω
και ένταΰθα εικονίζεται ή ΚΟΡΕ, ή προς ύπαν-
είαν ώριμος ήδη γυνή, έν τω μέσω του ιδεώδους
κόσμου τών θεών του έρωτος.Ή Πειθώ περιπτυσ-
σομένη την Κόρην προσπαθεί συμφώνως προς το
έργον αύτής νά καταπείση αυτήν παραπέμπουσα
συγχρόνως διά της κινήσεως της χειρός προς την
άρχουσαν έν τώ βασιλείω τοΟ Ερωτος και του
γάμου Άφροδίτην. Μεγίστην άναλογίαν θά εΓχον
τότε τά ένταΰθα εικονιζόμενα προς την εξοχον έκεί-
νη ν άρχαίαν άναπαραστασιν γαμήλιου σκηνής τον
καλούμενον ' Αλδοβρανδινόν γάμον1, ένθα εικονί-
ζεται καθ' ό'μοιον τρόπον ή Πειθώ ή ή Αφροδίτη
έναγκαλιζομένη τήν νύμφην.
Νομίζω ό'τι θάμοι συγχωρήση ό άναγνώστης,
άν αφήσω εις αύτάν τήν έκλογήν μεταξύ τών δύο
τούτων δυνατών έξηγήσεων. Τό αίσθημα δδηγεϊ
ήμας νά δεχθώμεν μάλλον τήν δευτέραν έξήγησιν,
και τότε πρέπει νά ύποθέσωμεν ό'τι ό αγγειογρά-
φος άπλώς παρήλλαξε τήν θέσιν τών ονομάτων
Ρ ΕΙ Ο Ο και ΚΟΡΕ. Εις τον αύστηρώς ό'μως έπΙ
τών δεδομένων στηριζόμενον, μένει πάντοτε ή δυσ-
χέρεια νά έρμηνεύση τήν παρουσίαν της Περσε-
φόνης έν μέσω τών θεών τοΰ έρωτος, διότι θνητόν
κοράσιον δέν εΐνε δυνατόν νά εινε ή κόρη αύτη ή
τόσον οίκείως και μετ' έπιμονής προσομιλοΰσα τη
Πειθοϊ.
*Ας ίδωμεν νυν τήν δευτέραν έπιμήκη πλευράν γ.
"Εξ γυναικεΐαι μορφαϊ εινε ένταυθα συνηνωμέναι
έν δωματίω, ού τήν όροφήν άνέχουσι κίονες. Άρι-
1 "Ιδε ΒαυωβίδΙβΓ, ΌβηΙίΠιέίΙβΓ II σ. 872.
στερά άσνολοΰνται δύο τούτων, προς ας βλέπει
τρίτη τις, εις τό νά διακοσμήσωσι διά κλάδων,
μύρτου προφανώς, τά προσεπεικονισμένα αγγεία,
ών τό εν σαφώς δηλοΰται ώς νυμφική λουτροφό-
ρος. Στέφανοι μύρτου και όλίγω πορρωτέρω κά-
τοπτρον κοσμοΰσι τούς τοίχους τοΰ δωματίου1.
Ακολουθεί προς δεξιά σύμπλεγμα δύο γυναικών,
ών ή μία έχει έπι της ράχεως της άριστερας χει-
ρός μικρόν πτηνόν, ένώ ή δεξιά αύτής ύψοΰται ώς
ύποδεικνύουσά τι" δύναται τις νά ΰποθέση ό'τι δι-
δάσκει τό πτηνόν νά αδη ασμά τι, ϊ'σως τάν Ύμέ-
ναιον2. Πεπλοφοροΰσα και διά πολυτίμου περιδε-
ραίου και στικτών ύποδημάτων κεκοσμημένη προσ-
ερείδεται τέλος κατά τά δεξιόν άκρον γυνή τις έπι
κλίνης κεκοσμημένης διά ζωοφόρου ζώνης και κε-
καλυμμένης ύπό προσκεφαλαίων, παρά τούς πό-
δας της οποίας εύρίσκεται θρήνυς. Ή γυνή αύτη
εΐνε άναμφιβόλως ή νύμφη, ή δέ κλίνη υπενθυμί-
ζει τήν νυμφική ν παστάδα. Εις το βάθος φαίνεται
ήμιανεωγμένη θύρα, έφ' ής δι' άραιοτέρας άποχρώ-
σεως τοΰ γανώματος είσι δεδηλωμένοι οί ποικίλοι
χρωματισμοί τοΰ ξύλου. Και ένταΰθα έπεζήτησεν
ό ζωγράφος νά καθορίση είδικώτερον τήν παράστα-
σιν επιγραφών τά ονόματα τών είκονιζομένων μορ-
φών. Κατά πρώτον άναγινώσκομεν άρχόμενοι έξ
αριστερών ΘΕΩ, όνομα, καθ' ό'σον γινώσκω, μή
μεμαρτυρημένον άλλοθεν άκολουθοΰσι μετά ταΰτα
λείψανα έπιγραφής, άτινα συμπληρωτέα πάντως
ούτως ώστε νά άποτελεσθή τό όνομα -)-ΑΡΙί (έν
τω Δελτίω ενθ. άνωτ. άναγινώσκεται ΕνΡΟΠΕ),
μετά ταΰτα ΘΕΑΝΩ, γυναικεϊον όνομα πολλάκις
απαντών έν Αθήναις ή ΕΡΑΝΩ άντι τοΰΈραννώ,
ακολούθως ΑΝΤΕΡΟ ΡΕ και I Ρ Ρ Ο 1-νΤ Ε, δύο
ηρωικών άναμνήσεων ονόματα, και τέλος, παρά
τήν ώς νύμφην χαρακτηρισθεϊσαν μορφήν, ΑΛΚΕ-
? ΓΙ?. Άφορμήν λαμβάνοντες έκ τοΰ τελευταίου
ονόματος ας έξετάσωμεν, άν ό ζωγράφος ηθέλησε
' Έν τω πρωτοτυπώ τα φύλλα τών στεφάνων χαί κλάδων παρί-
στανται διά τοΰ φυσικού χρώματος τοΰ πηλοΰ άφεθέντος εκάστοτε
κενού έν τω γανώματι τοΰ διά τό περίγραμμα αυτών χώρου, μόνον
δ' οί άνευ φύλλων μίσχοι, οί!ς τοποθετεί εις τό στρογγύλον άγγεϊον ή
πρός άριστερά γυνή έζωγραφήθησαν διά λευκοΰ επιθέματος.
2 Παρόμοια παράστασις πρός τήν τοΰ άνε'χοντος τήν κομψήν λου-
τροφόρον κορασίου είίρηται ΙπΊ μιας αναγεγλυμμένης μαρμάρινης λου-
τροφόρου τοΰ Άθην. Μουσείου. Α11ΐ6Π. ΜίΙΙΙι. 1887 πίν. 9 και σ.
283. Οοηζβ, 0γ3,Ι)Γβ1ϊβΓ5 Νγ. 904, πίν. 178, όμοία είκών επίσης
έν άρ. 873, πίν. 160.
ΕΠΙΝΗΤΡΟΝ ΕΞ ΕΓΕΤΡΙΑΣ
134
των θεών τοΰ έρωτος και της χάριτος, προ παντός
άν δεχθώμεν δτι ό αγγειογράφος δέν έσκέφθη και
τόσον πολύ περί της ουσιώδους σχέσεως τών
παριστανομένων μορφών προς άλλήλας. Έν τού-
τοις παράδοξον μένει πάντοτε, πώς ήτο δυνατόν
να παρασταθη συνηνωμένη μετά της Αφροδίτης
και της Πειθοΰς προ πάντων ή θεά έκείνη, ήν συ-
νήθως παρά τό πλευρόν της μητρός είκονιζομένην
εύρίσκομεν και ήτις άκουσα μόνον παρεδόθη εις
τον έρωτα του Πλούτωνος. Πασα αμφιβολία θά
έξέλειπε κατ' έμέ, άν έπετρέπετο νά άποδώσωυ,εν
τό όνομα ΚΟΡΕ ούχί εις την ίσταμένην άλλ' εις
την καθημένην μορφήν."Οπως δέ και έπι της ετέ-
ρας πλευράς τοΟ έπινήτρου ημών, ώς θά ίδωμεν,
παρίστανται σκηναι παρασκευής εις γάμον, ούτω
και ένταΰθα εικονίζεται ή ΚΟΡΕ, ή προς ύπαν-
είαν ώριμος ήδη γυνή, έν τω μέσω του ιδεώδους
κόσμου τών θεών του έρωτος.Ή Πειθώ περιπτυσ-
σομένη την Κόρην προσπαθεί συμφώνως προς το
έργον αύτής νά καταπείση αυτήν παραπέμπουσα
συγχρόνως διά της κινήσεως της χειρός προς την
άρχουσαν έν τώ βασιλείω τοΟ Ερωτος και του
γάμου Άφροδίτην. Μεγίστην άναλογίαν θά εΓχον
τότε τά ένταΰθα εικονιζόμενα προς την εξοχον έκεί-
νη ν άρχαίαν άναπαραστασιν γαμήλιου σκηνής τον
καλούμενον ' Αλδοβρανδινόν γάμον1, ένθα εικονί-
ζεται καθ' ό'μοιον τρόπον ή Πειθώ ή ή Αφροδίτη
έναγκαλιζομένη τήν νύμφην.
Νομίζω ό'τι θάμοι συγχωρήση ό άναγνώστης,
άν αφήσω εις αύτάν τήν έκλογήν μεταξύ τών δύο
τούτων δυνατών έξηγήσεων. Τό αίσθημα δδηγεϊ
ήμας νά δεχθώμεν μάλλον τήν δευτέραν έξήγησιν,
και τότε πρέπει νά ύποθέσωμεν ό'τι ό αγγειογρά-
φος άπλώς παρήλλαξε τήν θέσιν τών ονομάτων
Ρ ΕΙ Ο Ο και ΚΟΡΕ. Εις τον αύστηρώς ό'μως έπΙ
τών δεδομένων στηριζόμενον, μένει πάντοτε ή δυσ-
χέρεια νά έρμηνεύση τήν παρουσίαν της Περσε-
φόνης έν μέσω τών θεών τοΰ έρωτος, διότι θνητόν
κοράσιον δέν εΐνε δυνατόν νά εινε ή κόρη αύτη ή
τόσον οίκείως και μετ' έπιμονής προσομιλοΰσα τη
Πειθοϊ.
*Ας ίδωμεν νυν τήν δευτέραν έπιμήκη πλευράν γ.
"Εξ γυναικεΐαι μορφαϊ εινε ένταυθα συνηνωμέναι
έν δωματίω, ού τήν όροφήν άνέχουσι κίονες. Άρι-
1 "Ιδε ΒαυωβίδΙβΓ, ΌβηΙίΠιέίΙβΓ II σ. 872.
στερά άσνολοΰνται δύο τούτων, προς ας βλέπει
τρίτη τις, εις τό νά διακοσμήσωσι διά κλάδων,
μύρτου προφανώς, τά προσεπεικονισμένα αγγεία,
ών τό εν σαφώς δηλοΰται ώς νυμφική λουτροφό-
ρος. Στέφανοι μύρτου και όλίγω πορρωτέρω κά-
τοπτρον κοσμοΰσι τούς τοίχους τοΰ δωματίου1.
Ακολουθεί προς δεξιά σύμπλεγμα δύο γυναικών,
ών ή μία έχει έπι της ράχεως της άριστερας χει-
ρός μικρόν πτηνόν, ένώ ή δεξιά αύτής ύψοΰται ώς
ύποδεικνύουσά τι" δύναται τις νά ΰποθέση ό'τι δι-
δάσκει τό πτηνόν νά αδη ασμά τι, ϊ'σως τάν Ύμέ-
ναιον2. Πεπλοφοροΰσα και διά πολυτίμου περιδε-
ραίου και στικτών ύποδημάτων κεκοσμημένη προσ-
ερείδεται τέλος κατά τά δεξιόν άκρον γυνή τις έπι
κλίνης κεκοσμημένης διά ζωοφόρου ζώνης και κε-
καλυμμένης ύπό προσκεφαλαίων, παρά τούς πό-
δας της οποίας εύρίσκεται θρήνυς. Ή γυνή αύτη
εΐνε άναμφιβόλως ή νύμφη, ή δέ κλίνη υπενθυμί-
ζει τήν νυμφική ν παστάδα. Εις το βάθος φαίνεται
ήμιανεωγμένη θύρα, έφ' ής δι' άραιοτέρας άποχρώ-
σεως τοΰ γανώματος είσι δεδηλωμένοι οί ποικίλοι
χρωματισμοί τοΰ ξύλου. Και ένταΰθα έπεζήτησεν
ό ζωγράφος νά καθορίση είδικώτερον τήν παράστα-
σιν επιγραφών τά ονόματα τών είκονιζομένων μορ-
φών. Κατά πρώτον άναγινώσκομεν άρχόμενοι έξ
αριστερών ΘΕΩ, όνομα, καθ' ό'σον γινώσκω, μή
μεμαρτυρημένον άλλοθεν άκολουθοΰσι μετά ταΰτα
λείψανα έπιγραφής, άτινα συμπληρωτέα πάντως
ούτως ώστε νά άποτελεσθή τό όνομα -)-ΑΡΙί (έν
τω Δελτίω ενθ. άνωτ. άναγινώσκεται ΕνΡΟΠΕ),
μετά ταΰτα ΘΕΑΝΩ, γυναικεϊον όνομα πολλάκις
απαντών έν Αθήναις ή ΕΡΑΝΩ άντι τοΰΈραννώ,
ακολούθως ΑΝΤΕΡΟ ΡΕ και I Ρ Ρ Ο 1-νΤ Ε, δύο
ηρωικών άναμνήσεων ονόματα, και τέλος, παρά
τήν ώς νύμφην χαρακτηρισθεϊσαν μορφήν, ΑΛΚΕ-
? ΓΙ?. Άφορμήν λαμβάνοντες έκ τοΰ τελευταίου
ονόματος ας έξετάσωμεν, άν ό ζωγράφος ηθέλησε
' Έν τω πρωτοτυπώ τα φύλλα τών στεφάνων χαί κλάδων παρί-
στανται διά τοΰ φυσικού χρώματος τοΰ πηλοΰ άφεθέντος εκάστοτε
κενού έν τω γανώματι τοΰ διά τό περίγραμμα αυτών χώρου, μόνον
δ' οί άνευ φύλλων μίσχοι, οί!ς τοποθετεί εις τό στρογγύλον άγγεϊον ή
πρός άριστερά γυνή έζωγραφήθησαν διά λευκοΰ επιθέματος.
2 Παρόμοια παράστασις πρός τήν τοΰ άνε'χοντος τήν κομψήν λου-
τροφόρον κορασίου είίρηται ΙπΊ μιας αναγεγλυμμένης μαρμάρινης λου-
τροφόρου τοΰ Άθην. Μουσείου. Α11ΐ6Π. ΜίΙΙΙι. 1887 πίν. 9 και σ.
283. Οοηζβ, 0γ3,Ι)Γβ1ϊβΓ5 Νγ. 904, πίν. 178, όμοία είκών επίσης
έν άρ. 873, πίν. 160.