DOI Artikel:
Xanthudidēs, Stephanos A.: Ai mētrai tou Palaikastrou Sēteias
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14653#0106
189
ΑΙ ΜΗΤΡΑΙ ΤΟΥ ΠΑΛΑΙΚΑΣΤΡΟΥ ΣΗΤΕΙΑΣ
ΐ9α
νά παρακολουθήσωμεν τά θρησκευτικά έθιμα καΐ
τους λατρευτικούς τύπους των προϊστορικών της
Κρήτης λαών έκεϊνος δε ό όποιος θά γράψη την
ίστορίαν της θρησκείας έν έκείνη τη έποχή θά
βασισθή κατά τά έννέα δέκατα τουλάχιστον έπ'ι
τοΟ έκ Κρήτης ύλικου.
Καί είναι μεν αληθές ότι μέγα μέρος τοΟ ύλι-
κου τούτου εύρεθέν κατά τάς τελευταίας άνασκαφάς
(π. χ. τά έκ πορσελάνης λαμπρά είδωλα της
ΚνωσοΟ και ή γραπτή λάρνας" της Αγίας Τριά-
δος) δεν έδημοσιεύθη ακόμη, ώστε νά γίνη κοινόν
κτήμα, άλλ' οί έπισκεφθέντες το Μουσεϊον του
Ηρακλείου κατά τούς τελευταίους μήνας εχουσιν
ήδη ύπ' δψει πάντα τά στοιχεία, εξ άλλου δε καϊ
ή δηυ,οσίευσις και τών τελευταίων ευρημάτων
πάντως δεν θά βραδύνη.
Μετά τήν άπόκτησιν ούτως πλουσίου και διδα-
κτικού ύλικοΟ σχετιζομένου προς τήν θρησκείαν
τών Μυκηναίων λαών έν Κρήτη έθεώρησα έμαυ-
τον ύποχρεωμένον νά έπανέλθω έπί τών μητρών
τοΟ Παλαικάστρου και νά προβώ εις νέαν έρμη-
νείαν τών έπ' αυτών θρησκευτικών παραστάσεων
σύμφωνον πρΌς τά νεωστί άνακαλυφθέντα θρη-
σκευτικά μνημεία.
Εις τήν λυσιν τοΟ θρησκευτικοί) ζητήματος τών
λαών της προϊστορικής έποχής, καθώς και εις το
ζήτημα τής γραφής, φρονώ δτι προέδραμε πάν-
των ό όξύνους Άγγλος αρχαιολόγος κ. Α. Εναηδ.
"Οπως έκ τών σφραγιδολίθων και άλλων τινών
μικρών μνημείων, τά όποια έπί έτη έπιμελώς συν-
έλεξεν ιδίως έν Κρήτη, έξήγαγε τήν ύπαρξιν του
ΜυκηναϊκοΟ άλφαβήτου καί έσχημάτισε τήν περί
γραφής θεωρίαν του ', τήν οποίαν κατόπιν τόσον
λαμπρώς απέδειξε διά τών έν Κνωσώ ανασκαφών
καί τής εύρέσεως τών ένεπιγράφων πινακίδων του
άνακτόρου, έπεβεβαίωσαν δέ καί αί εις άλλα μέρη
τής Κρήτης άνασκαφαί, ούτως και εις τό ζήτημα
τής θρησκείας έξ όμοιων μνημείων ορμηθείς έμόρ-
φωσεν ιδέας καί διετύπωσε θεωρίας2, α'ίτινες έκ
τών αετά ταΰτα γενομένων ανακαλύψεων άπεδεί-
χθησαν κατά το πλείστον άληθεϊς καί πραγματι-
καί. Μόνον εις εν πράγμα νομίζω οτι ό κ. Εναηδ
1 Α. Εναηχ, ΟβΙαπ ΡίοΙο^ιαρΙΐϋ, Εοηάοη 1895.
2 'Εν τϊ) πραγματεία τ?, έ-ιγραφομέν7] Μνοβηββ&η Τΐ'ββ £111(1 Ρίΐ-
Ιλγ ΟαΙΙ 1901.
δεν έπέτυχε του άκριβοΟς έλλείψει επαρκών στοι-
χείων, δεν έτόνισε δηλ. τήν σπουδαιότητα τής κυ-
ρίας Μυκηναίας θηλείας θεότητος, ένώ τουναν-
τίον ύπερέχουσαν έδωκε θέσιν εις τον άρρενα θεόν
τον φέροντα τήν δίκυκλον άσπίδα καί τον δίστομον
πέλεκυν, 6ν ύποθέτει ως τό κύριον δπλον τοΟ θεου-
τούτου, καί τοΰτο ίνα διευκολυνθή ή έκ τοΰ δι-
πλού πελέκεως (λάβρυς) έτυμολογία τοΟ Λαβυρίν-
θου καί ή άφιέρωσις τρόπον τινά τοΟ Κνωσίου άνα-
κτόρου εις τάν θεόν τούτον τον Δία Λαβρανδέα, τον-
θεόν του διπλού πελέκεως.
Αί παραστάσεις τών μητρών τοΟ Παλαικάστρου
άνεγνωρίσθησαν μέν καί τότε, οτι ήσαν θρησκευ-
τικού περιεχομένου, καί δτι έν αύταΐς έ/ομεν θεό-
τητας καί ίερά σύμβολα, άλλ' έλλείψει άλλων
ομοίων μνημείων προσέπιπτον μεμονωμένκι καί.
ξενότροποι, καί διά τούτο έζητήθη ή έρμηνεία αυ-
τών άλλαχου έν τη Φοινίκη καί τη Άσσυροβαβυ-
λωνιακή θρησκεία. Ηδη ομολογώ άδιστάκτως δτι
μετά τάς νέας άνακαλύψεις ή έρμηνεία έκείνη έξ-
ηλέγ/Οη πεπλανημένη, καί οτι αί μέν πινακίδες
είναι άναμφιβόλως προϊόντα Κρητικής τέχνης, τά
οέ εικονιζόμενα είναι αντικείμενα τής λατρείας τοΟ
έγ/ωρίου λαου. Αί παρατηρηθεΐσαι δε τότε όμοιό-
τητες προς θεότητας 'Ασιατικάς δυνατόν νά έ'χωσι
τήν αρχήν καί τάς ρίζας εις σχέσεις καί συγγε-
νείας χρόνων άπομεμακρυσμένων, αίτινες τότε μό-
νον θά φωτισθώσιν, δταν διαλευκανθή καί τδ έθνο-
λογικόν ζήτημα τών προϊστορικών λαών τής Ελ-
λάδος καί τής Κρήτης.
Προ τής ερμηνείας τών παραστάσεων οφείλω νά
παρατηρήσω καί πάλιν δτι αί πινακίδες αύται
ήσαν μήτραι τεχνίτου καί ουδέν άλλο. Ό κ. Μί-
Ιαηί δστις τδ όεύτερον έδημοσίευσε τάς πινακίδας
ταύτας 1 ύποστηρίζει διά μακρών δτι δεν ήσαν μή-
τραι, ώς φαίνονται, άλλά πίνακες ιδεογραφικοί,
εικόνες τινές δηλ. Ορησκευτικαί τής προελληνικής
θρησκείας, καί δτι διά τοΟτο έχουσι σημασίαν
έκατοντάκις μείζονα τής ύπ' έμου άποδοθείσης εις
αϋτάς ώς μήτρας, κατά τούτο δε λέγει όμοιάζουσι
προς τούς χρυσοΟς δακτυλίους τών Μυκηνών τούς
έχοντας τάς έντύπους παραστάσεις, οί όποιοι, λέ-
{ 8ΐΗ(1ί β Μαΐβι-ίαΙϊ (1ί ΑΐϋΙιβοΙο^ία β ΝυιηίδΠΊΗΐίοα. τομ. Ιν
σελ. 175- 186.
ΑΙ ΜΗΤΡΑΙ ΤΟΥ ΠΑΛΑΙΚΑΣΤΡΟΥ ΣΗΤΕΙΑΣ
ΐ9α
νά παρακολουθήσωμεν τά θρησκευτικά έθιμα καΐ
τους λατρευτικούς τύπους των προϊστορικών της
Κρήτης λαών έκεϊνος δε ό όποιος θά γράψη την
ίστορίαν της θρησκείας έν έκείνη τη έποχή θά
βασισθή κατά τά έννέα δέκατα τουλάχιστον έπ'ι
τοΟ έκ Κρήτης ύλικου.
Καί είναι μεν αληθές ότι μέγα μέρος τοΟ ύλι-
κου τούτου εύρεθέν κατά τάς τελευταίας άνασκαφάς
(π. χ. τά έκ πορσελάνης λαμπρά είδωλα της
ΚνωσοΟ και ή γραπτή λάρνας" της Αγίας Τριά-
δος) δεν έδημοσιεύθη ακόμη, ώστε νά γίνη κοινόν
κτήμα, άλλ' οί έπισκεφθέντες το Μουσεϊον του
Ηρακλείου κατά τούς τελευταίους μήνας εχουσιν
ήδη ύπ' δψει πάντα τά στοιχεία, εξ άλλου δε καϊ
ή δηυ,οσίευσις και τών τελευταίων ευρημάτων
πάντως δεν θά βραδύνη.
Μετά τήν άπόκτησιν ούτως πλουσίου και διδα-
κτικού ύλικοΟ σχετιζομένου προς τήν θρησκείαν
τών Μυκηναίων λαών έν Κρήτη έθεώρησα έμαυ-
τον ύποχρεωμένον νά έπανέλθω έπί τών μητρών
τοΟ Παλαικάστρου και νά προβώ εις νέαν έρμη-
νείαν τών έπ' αυτών θρησκευτικών παραστάσεων
σύμφωνον πρΌς τά νεωστί άνακαλυφθέντα θρη-
σκευτικά μνημεία.
Εις τήν λυσιν τοΟ θρησκευτικοί) ζητήματος τών
λαών της προϊστορικής έποχής, καθώς και εις το
ζήτημα τής γραφής, φρονώ δτι προέδραμε πάν-
των ό όξύνους Άγγλος αρχαιολόγος κ. Α. Εναηδ.
"Οπως έκ τών σφραγιδολίθων και άλλων τινών
μικρών μνημείων, τά όποια έπί έτη έπιμελώς συν-
έλεξεν ιδίως έν Κρήτη, έξήγαγε τήν ύπαρξιν του
ΜυκηναϊκοΟ άλφαβήτου καί έσχημάτισε τήν περί
γραφής θεωρίαν του ', τήν οποίαν κατόπιν τόσον
λαμπρώς απέδειξε διά τών έν Κνωσώ ανασκαφών
καί τής εύρέσεως τών ένεπιγράφων πινακίδων του
άνακτόρου, έπεβεβαίωσαν δέ καί αί εις άλλα μέρη
τής Κρήτης άνασκαφαί, ούτως και εις τό ζήτημα
τής θρησκείας έξ όμοιων μνημείων ορμηθείς έμόρ-
φωσεν ιδέας καί διετύπωσε θεωρίας2, α'ίτινες έκ
τών αετά ταΰτα γενομένων ανακαλύψεων άπεδεί-
χθησαν κατά το πλείστον άληθεϊς καί πραγματι-
καί. Μόνον εις εν πράγμα νομίζω οτι ό κ. Εναηδ
1 Α. Εναηχ, ΟβΙαπ ΡίοΙο^ιαρΙΐϋ, Εοηάοη 1895.
2 'Εν τϊ) πραγματεία τ?, έ-ιγραφομέν7] Μνοβηββ&η Τΐ'ββ £111(1 Ρίΐ-
Ιλγ ΟαΙΙ 1901.
δεν έπέτυχε του άκριβοΟς έλλείψει επαρκών στοι-
χείων, δεν έτόνισε δηλ. τήν σπουδαιότητα τής κυ-
ρίας Μυκηναίας θηλείας θεότητος, ένώ τουναν-
τίον ύπερέχουσαν έδωκε θέσιν εις τον άρρενα θεόν
τον φέροντα τήν δίκυκλον άσπίδα καί τον δίστομον
πέλεκυν, 6ν ύποθέτει ως τό κύριον δπλον τοΟ θεου-
τούτου, καί τοΰτο ίνα διευκολυνθή ή έκ τοΰ δι-
πλού πελέκεως (λάβρυς) έτυμολογία τοΟ Λαβυρίν-
θου καί ή άφιέρωσις τρόπον τινά τοΟ Κνωσίου άνα-
κτόρου εις τάν θεόν τούτον τον Δία Λαβρανδέα, τον-
θεόν του διπλού πελέκεως.
Αί παραστάσεις τών μητρών τοΟ Παλαικάστρου
άνεγνωρίσθησαν μέν καί τότε, οτι ήσαν θρησκευ-
τικού περιεχομένου, καί δτι έν αύταΐς έ/ομεν θεό-
τητας καί ίερά σύμβολα, άλλ' έλλείψει άλλων
ομοίων μνημείων προσέπιπτον μεμονωμένκι καί.
ξενότροποι, καί διά τούτο έζητήθη ή έρμηνεία αυ-
τών άλλαχου έν τη Φοινίκη καί τη Άσσυροβαβυ-
λωνιακή θρησκεία. Ηδη ομολογώ άδιστάκτως δτι
μετά τάς νέας άνακαλύψεις ή έρμηνεία έκείνη έξ-
ηλέγ/Οη πεπλανημένη, καί οτι αί μέν πινακίδες
είναι άναμφιβόλως προϊόντα Κρητικής τέχνης, τά
οέ εικονιζόμενα είναι αντικείμενα τής λατρείας τοΟ
έγ/ωρίου λαου. Αί παρατηρηθεΐσαι δε τότε όμοιό-
τητες προς θεότητας 'Ασιατικάς δυνατόν νά έ'χωσι
τήν αρχήν καί τάς ρίζας εις σχέσεις καί συγγε-
νείας χρόνων άπομεμακρυσμένων, αίτινες τότε μό-
νον θά φωτισθώσιν, δταν διαλευκανθή καί τδ έθνο-
λογικόν ζήτημα τών προϊστορικών λαών τής Ελ-
λάδος καί τής Κρήτης.
Προ τής ερμηνείας τών παραστάσεων οφείλω νά
παρατηρήσω καί πάλιν δτι αί πινακίδες αύται
ήσαν μήτραι τεχνίτου καί ουδέν άλλο. Ό κ. Μί-
Ιαηί δστις τδ όεύτερον έδημοσίευσε τάς πινακίδας
ταύτας 1 ύποστηρίζει διά μακρών δτι δεν ήσαν μή-
τραι, ώς φαίνονται, άλλά πίνακες ιδεογραφικοί,
εικόνες τινές δηλ. Ορησκευτικαί τής προελληνικής
θρησκείας, καί δτι διά τοΟτο έχουσι σημασίαν
έκατοντάκις μείζονα τής ύπ' έμου άποδοθείσης εις
αϋτάς ώς μήτρας, κατά τούτο δε λέγει όμοιάζουσι
προς τούς χρυσοΟς δακτυλίους τών Μυκηνών τούς
έχοντας τάς έντύπους παραστάσεις, οί όποιοι, λέ-
{ 8ΐΗ(1ί β Μαΐβι-ίαΙϊ (1ί ΑΐϋΙιβοΙο^ία β ΝυιηίδΠΊΗΐίοα. τομ. Ιν
σελ. 175- 186.