DOI Artikel:
Maltezos, Kōnstantinos: To archaion Attikon ēmerologion kai ē epharmogē tēs ennekaidekaetēridos en Athēnais, [3]
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14658#0158
285
ΤΟ ΑΡΧΛΙΟΝ ΑΤΤΙΚΟΝ ΗΜΕΡΟΛΟΠΟΝ
286
Μετά τά έτη ταΰτα, έκ τοΰ χωρίου τοΰ Πτο-
λεμαίου «την δε τρίτην (έκλειψιν "Ιππαρχος) φησί
γεγονέναι άρχοντος Άθήνησιν Ευάνδρου , μηνός
Ποσιδεώνος του προτέρου » συνάγεται δτι το έτος
του Ευάνδρου 382/1 π. Χ. ήτο έμβόλιμον.
Έτερον ετος γνωστόν έκ ψηφίσματος έν Σάμω
«'Επί Πεισίλεω άρχοντος έν Σάμω, Άθήνησι δέ
έπι Άρχίου άρχοντος. . .», είνε το τοΰ άρχοντος
Άρχίου 346/5 π. Χ. κοινόν.
Ευτυχώς άπο του 334 π. Χ. άπαντώμεν σειράν
ετών γνωστών ασφαλώς, άτινα θέτομεν κατά σει-
ράν κατωτέρω έν γενικώ πίνακι. ΠρΌ τούτου όμως
Οά διερευνήσωμεν ολίγας τινάς έπιγραφάς, ή κα-
κώς άποδιδομένας εις τά ετη εις ά έχει γίνη ύπο
πολλών δεκτόν νά άποδίδωνται, ή άναφερομένας
εις έτη καΟ' ά έπηλΟον πολιτικαϊ ανωμαλία-, τρο-
ποποιήσασαι δια τά ετη εκείνα και το ήμερολόγιον.
Πρώτη κατά χρονολογικήν σειράν τοιαύτη επι-
γραφή είνε ή έν τω Άρχαιολογικώ Δελτίω (1892)
ύπο τοΟ Λόλλιγκ συμπληρωθείσα, έχουσα δέ ούτως:
«Έπι Άρχίππου άρχοντος έπι της Άκ[αμαντίδος
τετάρτ]ης πρυτανείας» . . . «Μαιμακτηριώνος
ενει και νέα πέν]πτει και τριακοστεΐ της πρυτα-
νείας».
Το έτος τοΰ Άρχίππου τούτου είνε το 318/7 π.
Χ., είνε δέ κατά την άνω έπιγραφήν και την συμ-
πλήρωσιν του Λόλλιγκ έμβόλιμον, έν ώ, ώς ούτος
παρατηρεί, εκ τών πέντε πρώτων πέντε μηνών οί
τέσσαρες συνέκειντο έκ 30 ήμερών και ο εις εξ 29
ήρ,ερών, αί δέ τρεις πρώται πρυτανεΐαι είχον άνά
38 ημέρας. Άλλ' ώς οί περί τά χρονολογικά άσχο-
λούμενοι παρετήρησαν το έτος τούτο άπίθανον νά
ήτο έμβόλιμον.Έκτος δέ τούτου έδει ό Λόλλιγκ νά
παρατηρήση ό'τι ούτε ύπο τήν οκταετηρίδα' ού'τε
ύπο τήν δεκαενεαετηρίδα ήδύναντο τέσσαρες έκ 5
συνεχών μηνών νά είχον άνά 30 ημέρας. Ένεκα
τούτων το συμπέρασμα τοΟ Λόλλιγκ περί του έμ-
βολίμου τοΟ έτους 318/7 π. Χ. δέν Οεωοώ άσφα-
λές, μολην τήν βεβαιότητα αυτού (αύτ. σελ. 63).
Ή ανωμαλία αύτη δυνατόν νά προέρχηται έξ
ένός τών έξης δύο λόγων : 1) είνε δυνατόν νά ήτο
χατα το τέλος του έτους «[Έλληνοτα]ρ.ίας και παρέδρους . . . φΟί-
νον]τος Σχιροφοριώνος εις Θοριχο'ν (?)», ώς οέ ό Ξενοφών γράφει έπ'
άρχοντος ΆΟηνησιν Εύζτηρ,ονος (τώ 408 τ. Χ.), πιθανώς χατα τό
θέρος του 408, οί Αθηναίοι έτείχισαν τό Θορικόν.
έν τώ γώοω τών ελλειπόντων γραμμάτων έσοαλ-
ι Λ, ι ι I Γ ΓΙ ι
μένη ή πεπυκνωμένη αναγραφή υής ημέρας, δτε
ή συμπλήρωσις δέν είνε ορθή, τοιαΰται δέ άνακρί-
βειαι ή πυκνώσεις έκ μέρους τοΟ χαράκτου έν τώ
προκειμένω ψηφίσματι άπαντώσι πολλαί, ώς λ. χ.
άντι «γραμματέα» (9 γράμματα) έχαράχΟη «γρά-
μνατε» (8 γράμματα) και άντϊ «τών κατά» νά
κατέχωσι τήν θέσιν 7 γραμμάτων, κατέχουσι τήν
Οέσιν 6. — 2) Ο έτερος τών δυνατών λόγων είνε
ό έξης· Κατά το προηγηθέν έτος τοΟ άρχοντος
Απολλοδώρου (319/8 π. Χ.), και δή κατά τάς
άρχάς του έτους 318 π. Χ. έγένετο μεταρρύθμισίς
τις της πολιτείας ύπο τοΰ δήμου τών Αθηναίων
έναντίον τών προϋπαρχουσών άρχών. Κατά τον
Διόδωρον (XVIII, 65) «Ό δέ δήμος εις έκκλησίαν
συνελθών τάς μέν υπάρχουσας άρχάς κατέλυσεν,
έκ δέ τών δημοτικωτάτων τά άρχεΐα καταστήσας
τούς έπ! της ολιγαρχίας γεγονότας άρχοντας κατε-
οίκασε τούς μέν θανάτω, τούς δέ φυγή και δημεύ-
σει της ουσίας». Τότε δέ, ώς συνεπέρανεν ό -4ό2·
λιγκ (αυτόθι σελ. 64) έκ της επομένης ύπ' αύτοΰ
συμπληρωθείσης έπιγραφής: «[Έπϊ Άπολλ]οδώ-
ρου άρχοντος δεύτε[ρον ...].. έπι της Πανδιο[νίδος
πέμπτ. I
έκτης πρ]υτανείας Μουνιχιών[ος εΐκάδι έβδόμ. > ει
δεκάτ. )
της πρυτανείας », διενεμήθησαν έκ νέου αί πρυτα-
νεΐαι και ή πρώτη αύτών ήρξατο άπο της τρίτης
δεκάδος του Γαμηλιώνος ή άπο τών πρώτων ήμε-
ρών τοΰ Άνθεστηριώνος. Άλλ' άπο της 20^ τοΰ
Μουνιχ/,ώνος του έτους έκείνου μέχρι τέλους ύπο-
λείπονται 68 ήμέραι, εις άς διενεμήθησαν αί ύπο-
λειπόμεναι τέσσαρες πρυτανεΐαι και μέρος της έκτης.
Άν θέσωμεν ώς αρχήν του νέου πολιτικού" πρόσ-
καιρου έτους (τοϋ' Απολλοδώρου το δεύτερον, ό'σ-
τις διετηρήθη ή εξελέγη έκ νέου έπώνυμος άρχων)
τήν 25ιν Γαμηλιώνος, ώς έκ τοΰ πίνακος Α', δν
βραδύτερον έν τη παρούση μελέτη δημοσιεύω, δύ-
ναται νά έξαχθη, ύπολείπονται μέχρι τέλους τοΰ
έτους ήμέραι 153. Έλαβον λοιπόν οί Αθηναίοι έκ
τοΰ επομένου έτους επτά ημέρας και ούτως εκάστη
τών 10 φυλών έπρυτάνευσεν άνά 16 ημέρας. Η
ύπόθεσίς μου αύτη συμφωνεί μετά της προηγουμέ-
νης επιγραφής,ένθα ώς συμπλήρωσιν λαμβάνω πέμ
πτει της πρυτανείας, διότι ούτω μένουσιν άφ ένός
I
ΤΟ ΑΡΧΛΙΟΝ ΑΤΤΙΚΟΝ ΗΜΕΡΟΛΟΠΟΝ
286
Μετά τά έτη ταΰτα, έκ τοΰ χωρίου τοΰ Πτο-
λεμαίου «την δε τρίτην (έκλειψιν "Ιππαρχος) φησί
γεγονέναι άρχοντος Άθήνησιν Ευάνδρου , μηνός
Ποσιδεώνος του προτέρου » συνάγεται δτι το έτος
του Ευάνδρου 382/1 π. Χ. ήτο έμβόλιμον.
Έτερον ετος γνωστόν έκ ψηφίσματος έν Σάμω
«'Επί Πεισίλεω άρχοντος έν Σάμω, Άθήνησι δέ
έπι Άρχίου άρχοντος. . .», είνε το τοΰ άρχοντος
Άρχίου 346/5 π. Χ. κοινόν.
Ευτυχώς άπο του 334 π. Χ. άπαντώμεν σειράν
ετών γνωστών ασφαλώς, άτινα θέτομεν κατά σει-
ράν κατωτέρω έν γενικώ πίνακι. ΠρΌ τούτου όμως
Οά διερευνήσωμεν ολίγας τινάς έπιγραφάς, ή κα-
κώς άποδιδομένας εις τά ετη εις ά έχει γίνη ύπο
πολλών δεκτόν νά άποδίδωνται, ή άναφερομένας
εις έτη καΟ' ά έπηλΟον πολιτικαϊ ανωμαλία-, τρο-
ποποιήσασαι δια τά ετη εκείνα και το ήμερολόγιον.
Πρώτη κατά χρονολογικήν σειράν τοιαύτη επι-
γραφή είνε ή έν τω Άρχαιολογικώ Δελτίω (1892)
ύπο τοΟ Λόλλιγκ συμπληρωθείσα, έχουσα δέ ούτως:
«Έπι Άρχίππου άρχοντος έπι της Άκ[αμαντίδος
τετάρτ]ης πρυτανείας» . . . «Μαιμακτηριώνος
ενει και νέα πέν]πτει και τριακοστεΐ της πρυτα-
νείας».
Το έτος τοΰ Άρχίππου τούτου είνε το 318/7 π.
Χ., είνε δέ κατά την άνω έπιγραφήν και την συμ-
πλήρωσιν του Λόλλιγκ έμβόλιμον, έν ώ, ώς ούτος
παρατηρεί, εκ τών πέντε πρώτων πέντε μηνών οί
τέσσαρες συνέκειντο έκ 30 ήμερών και ο εις εξ 29
ήρ,ερών, αί δέ τρεις πρώται πρυτανεΐαι είχον άνά
38 ημέρας. Άλλ' ώς οί περί τά χρονολογικά άσχο-
λούμενοι παρετήρησαν το έτος τούτο άπίθανον νά
ήτο έμβόλιμον.Έκτος δέ τούτου έδει ό Λόλλιγκ νά
παρατηρήση ό'τι ούτε ύπο τήν οκταετηρίδα' ού'τε
ύπο τήν δεκαενεαετηρίδα ήδύναντο τέσσαρες έκ 5
συνεχών μηνών νά είχον άνά 30 ημέρας. Ένεκα
τούτων το συμπέρασμα τοΟ Λόλλιγκ περί του έμ-
βολίμου τοΟ έτους 318/7 π. Χ. δέν Οεωοώ άσφα-
λές, μολην τήν βεβαιότητα αυτού (αύτ. σελ. 63).
Ή ανωμαλία αύτη δυνατόν νά προέρχηται έξ
ένός τών έξης δύο λόγων : 1) είνε δυνατόν νά ήτο
χατα το τέλος του έτους «[Έλληνοτα]ρ.ίας και παρέδρους . . . φΟί-
νον]τος Σχιροφοριώνος εις Θοριχο'ν (?)», ώς οέ ό Ξενοφών γράφει έπ'
άρχοντος ΆΟηνησιν Εύζτηρ,ονος (τώ 408 τ. Χ.), πιθανώς χατα τό
θέρος του 408, οί Αθηναίοι έτείχισαν τό Θορικόν.
έν τώ γώοω τών ελλειπόντων γραμμάτων έσοαλ-
ι Λ, ι ι I Γ ΓΙ ι
μένη ή πεπυκνωμένη αναγραφή υής ημέρας, δτε
ή συμπλήρωσις δέν είνε ορθή, τοιαΰται δέ άνακρί-
βειαι ή πυκνώσεις έκ μέρους τοΟ χαράκτου έν τώ
προκειμένω ψηφίσματι άπαντώσι πολλαί, ώς λ. χ.
άντι «γραμματέα» (9 γράμματα) έχαράχΟη «γρά-
μνατε» (8 γράμματα) και άντϊ «τών κατά» νά
κατέχωσι τήν θέσιν 7 γραμμάτων, κατέχουσι τήν
Οέσιν 6. — 2) Ο έτερος τών δυνατών λόγων είνε
ό έξης· Κατά το προηγηθέν έτος τοΟ άρχοντος
Απολλοδώρου (319/8 π. Χ.), και δή κατά τάς
άρχάς του έτους 318 π. Χ. έγένετο μεταρρύθμισίς
τις της πολιτείας ύπο τοΰ δήμου τών Αθηναίων
έναντίον τών προϋπαρχουσών άρχών. Κατά τον
Διόδωρον (XVIII, 65) «Ό δέ δήμος εις έκκλησίαν
συνελθών τάς μέν υπάρχουσας άρχάς κατέλυσεν,
έκ δέ τών δημοτικωτάτων τά άρχεΐα καταστήσας
τούς έπ! της ολιγαρχίας γεγονότας άρχοντας κατε-
οίκασε τούς μέν θανάτω, τούς δέ φυγή και δημεύ-
σει της ουσίας». Τότε δέ, ώς συνεπέρανεν ό -4ό2·
λιγκ (αυτόθι σελ. 64) έκ της επομένης ύπ' αύτοΰ
συμπληρωθείσης έπιγραφής: «[Έπϊ Άπολλ]οδώ-
ρου άρχοντος δεύτε[ρον ...].. έπι της Πανδιο[νίδος
πέμπτ. I
έκτης πρ]υτανείας Μουνιχιών[ος εΐκάδι έβδόμ. > ει
δεκάτ. )
της πρυτανείας », διενεμήθησαν έκ νέου αί πρυτα-
νεΐαι και ή πρώτη αύτών ήρξατο άπο της τρίτης
δεκάδος του Γαμηλιώνος ή άπο τών πρώτων ήμε-
ρών τοΰ Άνθεστηριώνος. Άλλ' άπο της 20^ τοΰ
Μουνιχ/,ώνος του έτους έκείνου μέχρι τέλους ύπο-
λείπονται 68 ήμέραι, εις άς διενεμήθησαν αί ύπο-
λειπόμεναι τέσσαρες πρυτανεΐαι και μέρος της έκτης.
Άν θέσωμεν ώς αρχήν του νέου πολιτικού" πρόσ-
καιρου έτους (τοϋ' Απολλοδώρου το δεύτερον, ό'σ-
τις διετηρήθη ή εξελέγη έκ νέου έπώνυμος άρχων)
τήν 25ιν Γαμηλιώνος, ώς έκ τοΰ πίνακος Α', δν
βραδύτερον έν τη παρούση μελέτη δημοσιεύω, δύ-
ναται νά έξαχθη, ύπολείπονται μέχρι τέλους τοΰ
έτους ήμέραι 153. Έλαβον λοιπόν οί Αθηναίοι έκ
τοΰ επομένου έτους επτά ημέρας και ούτως εκάστη
τών 10 φυλών έπρυτάνευσεν άνά 16 ημέρας. Η
ύπόθεσίς μου αύτη συμφωνεί μετά της προηγουμέ-
νης επιγραφής,ένθα ώς συμπλήρωσιν λαμβάνω πέμ
πτει της πρυτανείας, διότι ούτω μένουσιν άφ ένός
I