DOI Artikel:
Żurowska, Klementyna: Romański kościół opactwa benedyktynów w Tyńcu
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20358#0066
10. Tyniec, opactwo. Prezbiterium kościoła, dobudowany wy-
stęp pod łuk poprzeczny w romańskiej nawie głównej (fot.
W. Gumuła)
w swej pierwotnej wysokości. Jeden z nich ciągnie
się między gotycką tęczą a trzecim występem funda-
mentowym. Drugi znajduje się w rejonie drugiego
występu. Między tzecim a drugim występem funda-
21 Ta część lawy międzynawowej nadbudowana została
klinkierem w r. 1965. W ten sposób powstał mur oporowy dla
pd. boku tzw. świadka, pozostawionego w nawie pn. kościoła
romańskiego (Woźniak i Zoll-Adamikowa, o. c., s. 17).
22 Zejście do tego grobowca było pierwotnie przykryte płytą
z czarnego marmuru, umieszczoną w posadzce prezbiterium.
Grobowiec został rozebrany w r. 1964. Śladem po nim jest po-
zostawiona warstwa cegieł zach. ścianki oraz przylegająca do
niej ceglana posadzka. Grób nie znajdował się w krypcie, lecz
pod jej posadzką. Odnaleziono tam szkielet w trumnie bez wy-
posażenia, który oznaczono nrcm 46.
23 Górne partie zach. części muru romańskiego chóru
w miejscu, gdzie sąsiadował on z ceglanym grobowcem, zo-
ment zrąbany został przez groby (ryc. 9). W miejscu
tym w licu pn. zachowały się tylko dwie szychty ka-
mieni, a od strony pd. zniszczona została górna war-
stwa, którą następnie wtórnie odbudowano przy
wznoszeniu kamiennego nagrobka, przylegającego
do pn. ławy międzynawowej od południa. Na od-
cinku między drugim a pierwszym występem ława
fundamentowa osłonięta została jedynie w pd. po-
łowie swej szerokości (tabl. VI). Na drugiej — pn. —
zalegają warstwy tzw. świadka (tabl. V, 7). W odsło-
niętej części zachowana jest jedynie najniższa war-
stwa kamieni21 oraz parę większych głazów w partii
przy występie pd. i przy występie pierwszym. Ten
ostatni stoi zachowany w całej swej wysokości, prze-
murowany jedynie trochę od strony północnej
w związku z budową ceglanego, sklepionego gro-
bowca barokowego (tabl. V, 3, tabl. VI, 2). Ciągnął
się on od pierwszego występu do muru romańskiego
chóru, wcinając się weń częściowo. Grobowiec ten
spowodował całkowite wyburzenie na tym odcinku
ławy międzynawowej romańskiej22.
Ława międzynawowa pn. w kierunku wsch. znaj-
duje swe przedłużenie w fundamencie pn. muru
chóru (tabl. VI, la). Biegnie on krótkim odcinkiem
prostym23, po czym przechodzi w duży łuk apsydy
głównej, który z kolei swym pd. krańcem wtapia się
w mur pd. gotyckiego prezbiterium. Fundament
chóru i apsydy głównej daje jedynie całkiem ogólny
zarys mającej na nich stanąć budowli. Pominięty zo-
stał uskok wewnętrzny pn. chóru z apsydą główną,
a zewnętrzny został ledwie zaznaczony. Podobnie
złagodzony został kąt między fundamentem chóru
i apsydy pn. (tabl. II). Wydatny natomiast 40 cm
uskok w pd. licu fundamentu chóru wyznacza jego
granicę z węższą pn. ławą międzynawową24. Ogólne
zarysy części wsch. wyznaczone przez fundamenty
zostały skorygowane i dokładnie sprecyzowane przez
stały przemurowane podczas przebudowy gotyckiej. Nastąpiło
to, być może, w związku z układaniem stopni do wyższej części
prezbiterium. Fragment jednego z tych stopni, wykonany
ze sztucznego kamienia, odnaleziony został na koronie pn. od-
cinka muru apsydy pn.
24 Z owego uskoku zachował się jedynie ostatni, najniższy
kamień, który znajdował się pod pd.-wsch. narożnikiem cegla-
nego grobowca. Od strony zach. przylegały do wspomnianego
kamienia nienaruszone warstwy kulturowe. Ich istnienie w tym
miejscu pozwoliło stwierdzić, że tu właśnie kończył się szerszy
fundament chóru dźwigający mur naziemny i zaczynała się
węższa ława międzynawowa, na której ustawione były pod-
pory.
58
stęp pod łuk poprzeczny w romańskiej nawie głównej (fot.
W. Gumuła)
w swej pierwotnej wysokości. Jeden z nich ciągnie
się między gotycką tęczą a trzecim występem funda-
mentowym. Drugi znajduje się w rejonie drugiego
występu. Między tzecim a drugim występem funda-
21 Ta część lawy międzynawowej nadbudowana została
klinkierem w r. 1965. W ten sposób powstał mur oporowy dla
pd. boku tzw. świadka, pozostawionego w nawie pn. kościoła
romańskiego (Woźniak i Zoll-Adamikowa, o. c., s. 17).
22 Zejście do tego grobowca było pierwotnie przykryte płytą
z czarnego marmuru, umieszczoną w posadzce prezbiterium.
Grobowiec został rozebrany w r. 1964. Śladem po nim jest po-
zostawiona warstwa cegieł zach. ścianki oraz przylegająca do
niej ceglana posadzka. Grób nie znajdował się w krypcie, lecz
pod jej posadzką. Odnaleziono tam szkielet w trumnie bez wy-
posażenia, który oznaczono nrcm 46.
23 Górne partie zach. części muru romańskiego chóru
w miejscu, gdzie sąsiadował on z ceglanym grobowcem, zo-
ment zrąbany został przez groby (ryc. 9). W miejscu
tym w licu pn. zachowały się tylko dwie szychty ka-
mieni, a od strony pd. zniszczona została górna war-
stwa, którą następnie wtórnie odbudowano przy
wznoszeniu kamiennego nagrobka, przylegającego
do pn. ławy międzynawowej od południa. Na od-
cinku między drugim a pierwszym występem ława
fundamentowa osłonięta została jedynie w pd. po-
łowie swej szerokości (tabl. VI). Na drugiej — pn. —
zalegają warstwy tzw. świadka (tabl. V, 7). W odsło-
niętej części zachowana jest jedynie najniższa war-
stwa kamieni21 oraz parę większych głazów w partii
przy występie pd. i przy występie pierwszym. Ten
ostatni stoi zachowany w całej swej wysokości, prze-
murowany jedynie trochę od strony północnej
w związku z budową ceglanego, sklepionego gro-
bowca barokowego (tabl. V, 3, tabl. VI, 2). Ciągnął
się on od pierwszego występu do muru romańskiego
chóru, wcinając się weń częściowo. Grobowiec ten
spowodował całkowite wyburzenie na tym odcinku
ławy międzynawowej romańskiej22.
Ława międzynawowa pn. w kierunku wsch. znaj-
duje swe przedłużenie w fundamencie pn. muru
chóru (tabl. VI, la). Biegnie on krótkim odcinkiem
prostym23, po czym przechodzi w duży łuk apsydy
głównej, który z kolei swym pd. krańcem wtapia się
w mur pd. gotyckiego prezbiterium. Fundament
chóru i apsydy głównej daje jedynie całkiem ogólny
zarys mającej na nich stanąć budowli. Pominięty zo-
stał uskok wewnętrzny pn. chóru z apsydą główną,
a zewnętrzny został ledwie zaznaczony. Podobnie
złagodzony został kąt między fundamentem chóru
i apsydy pn. (tabl. II). Wydatny natomiast 40 cm
uskok w pd. licu fundamentu chóru wyznacza jego
granicę z węższą pn. ławą międzynawową24. Ogólne
zarysy części wsch. wyznaczone przez fundamenty
zostały skorygowane i dokładnie sprecyzowane przez
stały przemurowane podczas przebudowy gotyckiej. Nastąpiło
to, być może, w związku z układaniem stopni do wyższej części
prezbiterium. Fragment jednego z tych stopni, wykonany
ze sztucznego kamienia, odnaleziony został na koronie pn. od-
cinka muru apsydy pn.
24 Z owego uskoku zachował się jedynie ostatni, najniższy
kamień, który znajdował się pod pd.-wsch. narożnikiem cegla-
nego grobowca. Od strony zach. przylegały do wspomnianego
kamienia nienaruszone warstwy kulturowe. Ich istnienie w tym
miejscu pozwoliło stwierdzić, że tu właśnie kończył się szerszy
fundament chóru dźwigający mur naziemny i zaczynała się
węższa ława międzynawowa, na której ustawione były pod-
pory.
58