DOI Artikel:
Żurowska, Klementyna: Romański kościół opactwa benedyktynów w Tyńcu
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20358#0070
16. Tyniec, opactwo. Tzw. babiniec, gotycka nadbudowa romańskiej pd. lawy międzynawowej
wykonana z wtórnie użytych kostek romańskich (fot. W. Gumuła)
prezbiterium. Za nią to niknie romański pd. funda-
ment międzynawowy, aby z kolei pojawić się w dal-
szym swym biegu na terenie pomieszczenia z klatką
schodową. Stanowi on tu fundamentową część muru
pn. wspomnianego pomieszczenia i odsłonięty został
na całej swej długości między dwoma występami fun-
damentowymi (tabl. VIII, 7). Są one organicznie
związane z ławą międzynawową, analogicznie do wy-
stępów znanych już z nawy pn. i położone syme-
trycznie na osi pierwszego i drugiego występu tejże
nawy (tabl. VIII, 8). Pierwszy wsch. występ nawy
pd. przy fundamencie międzynawowym widoczny
jest jedynie w swej partii zach. Dalsza jego część
wtopiona jest w trzecią przyporę gotycką. Drugi wy-
stęp widoczny jest natomiast w swej partii wsch.
Zach. tkwi w czwartej z kolei przyporze gotyckiego
prezbiterium, stanowiącej zach. zamknięcie muru
pomieszczenia z klatką schodową. Dalszy odcinek
romańskiej ławy międzynawowej pd. mieści się pod
posadzką pn. części dzisiejszej kaplicy Najświętszego
Sakrementu. Teren kaplicy nie był badany. Istnie-
nie jej w tym miejscu zostało stwierdzone od strony
prezbiterium (tabl. VII, 2)27. Zakończenie biegu
tejże ławy uchwycono w pd. komorze pierwszej
krypty pod nawą główną. Pn. mur tej komory, prze-
pruty wejściem, jest XVII-wiecznym fundamentem
pod pd. szereg filarów międzynawowych kościoła
barokowego (tabl. VIII, 1, 2 i 3; ryc. 17). Mur ten,
szeroki na 2,30 m, w swej pd. części pokrywa się
całkowicie z pierwotnym biegiem pd. fundamentu
międzynawowego romańskiego, a stopa jego posa-
dowiona jest na tym samym poziomie, co stopa mu-
rów romańskich. Ceglane ściany komory pd. pierw-
szej krypty: wsch. i zach. oraz sklepienie pochodzą
z czasów nowożytnych. Po rozebraniu cegieł w na-
rożniku pn.-wsch. ukazał się za nimi żółty less calca.
W nim wykonana została sonda w kierunku wsch.
wzdłuż muru pn. krypty. Okazało się, że ceglana
ściana wsch. komory stanowiła granicę, do której pn.
mur krypty był barokowy. Na wschód od ceglanej
ścianki biegł już mur romański (tabl. VIII, 6). Zo-
stał on ujawniony dokładnie w miejscu, w którym
budowniczowie kościoła barokowego rozebrali dal-
szy bieg fundamentu starego kościoła romańskiego
i dowiązawszy się do niego w pozostałym wkopie
fundamentowym ułożyli własny fundament. Ostatni
27 W fundamencie pd. muru prezbiterium, w jego licu pn.
3 m na wschód od tęczy tkwił trzon romańskiej kolumienki,
użyty wtórnie i położony w poprzek muru. Po wydobyciu tego
62
elementu wewnątrz powstałego otworu, głębokiego na 80 cm,
ukazało się lico pn. ławy międzynawowej pd.
wykonana z wtórnie użytych kostek romańskich (fot. W. Gumuła)
prezbiterium. Za nią to niknie romański pd. funda-
ment międzynawowy, aby z kolei pojawić się w dal-
szym swym biegu na terenie pomieszczenia z klatką
schodową. Stanowi on tu fundamentową część muru
pn. wspomnianego pomieszczenia i odsłonięty został
na całej swej długości między dwoma występami fun-
damentowymi (tabl. VIII, 7). Są one organicznie
związane z ławą międzynawową, analogicznie do wy-
stępów znanych już z nawy pn. i położone syme-
trycznie na osi pierwszego i drugiego występu tejże
nawy (tabl. VIII, 8). Pierwszy wsch. występ nawy
pd. przy fundamencie międzynawowym widoczny
jest jedynie w swej partii zach. Dalsza jego część
wtopiona jest w trzecią przyporę gotycką. Drugi wy-
stęp widoczny jest natomiast w swej partii wsch.
Zach. tkwi w czwartej z kolei przyporze gotyckiego
prezbiterium, stanowiącej zach. zamknięcie muru
pomieszczenia z klatką schodową. Dalszy odcinek
romańskiej ławy międzynawowej pd. mieści się pod
posadzką pn. części dzisiejszej kaplicy Najświętszego
Sakrementu. Teren kaplicy nie był badany. Istnie-
nie jej w tym miejscu zostało stwierdzone od strony
prezbiterium (tabl. VII, 2)27. Zakończenie biegu
tejże ławy uchwycono w pd. komorze pierwszej
krypty pod nawą główną. Pn. mur tej komory, prze-
pruty wejściem, jest XVII-wiecznym fundamentem
pod pd. szereg filarów międzynawowych kościoła
barokowego (tabl. VIII, 1, 2 i 3; ryc. 17). Mur ten,
szeroki na 2,30 m, w swej pd. części pokrywa się
całkowicie z pierwotnym biegiem pd. fundamentu
międzynawowego romańskiego, a stopa jego posa-
dowiona jest na tym samym poziomie, co stopa mu-
rów romańskich. Ceglane ściany komory pd. pierw-
szej krypty: wsch. i zach. oraz sklepienie pochodzą
z czasów nowożytnych. Po rozebraniu cegieł w na-
rożniku pn.-wsch. ukazał się za nimi żółty less calca.
W nim wykonana została sonda w kierunku wsch.
wzdłuż muru pn. krypty. Okazało się, że ceglana
ściana wsch. komory stanowiła granicę, do której pn.
mur krypty był barokowy. Na wschód od ceglanej
ścianki biegł już mur romański (tabl. VIII, 6). Zo-
stał on ujawniony dokładnie w miejscu, w którym
budowniczowie kościoła barokowego rozebrali dal-
szy bieg fundamentu starego kościoła romańskiego
i dowiązawszy się do niego w pozostałym wkopie
fundamentowym ułożyli własny fundament. Ostatni
27 W fundamencie pd. muru prezbiterium, w jego licu pn.
3 m na wschód od tęczy tkwił trzon romańskiej kolumienki,
użyty wtórnie i położony w poprzek muru. Po wydobyciu tego
62
elementu wewnątrz powstałego otworu, głębokiego na 80 cm,
ukazało się lico pn. ławy międzynawowej pd.