DOI Artikel:
Żurowska, Klementyna: Romański kościół opactwa benedyktynów w Tyńcu
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20358#0073
21. Tyniec, opactwo, Tzw. babiniec, fundament i elewacja naziemna pd. muru kościoła romańskiego
(fot. W. Gumuła)
Pociągnęło ono za sobą konieczność z jednej strony
podsypania terenu nawy pd.28, z drugiej uzgodnienie
poziomu kościoła z poziomem klasztoru, który nie-
wątpliwie od początku planowany był od strony pd.
Ten ostatni problem rozwiązano przez obniżenie
odsadzki muru pd. kościoła, wyznaczając w ten spo-
sób poziom zewnętrzny o 30 cm niżej od poziomu
kościoła. W części naziemnej ściana pn. zachowała
się najlepiej na terenie tzw. babińca. Widnieje tu
jeszcze siedem warstw ciosów piaskowcowych
(ryc. 21)29. W pomieszczeniu z klatką schodową
oryginalnego lica ściany romańskiej niewiele da się
już odczytać. Tu jednak właśnie przetrwały jedyne
zachowane na pierwotnym miejscu detale architekto-
niczne : dwie półkolumny przyścienne oraz skromny
portal (tabl. IX, 14 i 21). Półkolumny widoczne
w pd.-wsch. i pd.-zach. narożniku pomieszczenia,
usytuowane w odległościach 4,15 m od siebie, usta-
wione są na fundamencie, stanowiącym występ or-
ganicznie związany z fundamentem muru pd. Te wy-
stępy pod półkolumnami są identyczne z opisywa-
nymi w prezbiterium i z przeciwległymi w tym sa-
mym pomieszczeniu przy fundamencie międzynawo-
28 Woźniak i Zoll-Adamikowa, o. c. s. 30.
29 Powyżej zostały one zniszczone przez trzy kolejne
wym. Wszystkie one są położone na tej samej osi.
Występ pierwszy, wschodni jest zniszczony czę-
ściowo w swej partii zach. Najniższy jednak kamień
leży jeszcze na pierwotnym miejscu. Zach. część
drugiego występu jest niewidoczna, niknie bowiem
w murze, zapewne barokowym. Na obu występach
na poziomie odsadzki leży cios wapienny wysoki na
30 cm, który wyrównuje różnicę poziomów, po-
wstałą w wyniku obniżenia odsadzki muru pd. Na
tym dopiero ciosie spoczywa baza. Obie zachowane
bazy półkolumn tynieckich zbliżają się w swym ty-
pie do baz attyckich. O wysokości 28 cm i średnicy
podstawy 48 cm, składają się z niskiej plinty, na
której umieszczone są, jeden na drugim, dwa wałki:
dolny szeroki i gruby, górny węższy i niższy. Partia
wklęsłości między nimi nie jest jednak prawidłowo
rozwinięta, nie stanowi osobnego, równoważnego
elementu i powstała raczej przez zestawienie dwu
wałków. W tym wąskim, zbliżonym raczej do szero-
kiego żłobka, wklęśnięciu wprowadzono nadto mo-
tyw sznura (ryc. 22 i 23). W bazie zachodniej, mimo
zniszczeń, wyraźnie widoczne są jeszcze dwa sznury,
jeden nad drugim. We wsch. widnieje ślad jednego.
otwory. Ściana z romańskich ciosów w tzw. babińcu wydobyta
została spod warstwy tynków w r. 1962.
5 — Folia Historiae Artium, t. VI/VII
65
(fot. W. Gumuła)
Pociągnęło ono za sobą konieczność z jednej strony
podsypania terenu nawy pd.28, z drugiej uzgodnienie
poziomu kościoła z poziomem klasztoru, który nie-
wątpliwie od początku planowany był od strony pd.
Ten ostatni problem rozwiązano przez obniżenie
odsadzki muru pd. kościoła, wyznaczając w ten spo-
sób poziom zewnętrzny o 30 cm niżej od poziomu
kościoła. W części naziemnej ściana pn. zachowała
się najlepiej na terenie tzw. babińca. Widnieje tu
jeszcze siedem warstw ciosów piaskowcowych
(ryc. 21)29. W pomieszczeniu z klatką schodową
oryginalnego lica ściany romańskiej niewiele da się
już odczytać. Tu jednak właśnie przetrwały jedyne
zachowane na pierwotnym miejscu detale architekto-
niczne : dwie półkolumny przyścienne oraz skromny
portal (tabl. IX, 14 i 21). Półkolumny widoczne
w pd.-wsch. i pd.-zach. narożniku pomieszczenia,
usytuowane w odległościach 4,15 m od siebie, usta-
wione są na fundamencie, stanowiącym występ or-
ganicznie związany z fundamentem muru pd. Te wy-
stępy pod półkolumnami są identyczne z opisywa-
nymi w prezbiterium i z przeciwległymi w tym sa-
mym pomieszczeniu przy fundamencie międzynawo-
28 Woźniak i Zoll-Adamikowa, o. c. s. 30.
29 Powyżej zostały one zniszczone przez trzy kolejne
wym. Wszystkie one są położone na tej samej osi.
Występ pierwszy, wschodni jest zniszczony czę-
ściowo w swej partii zach. Najniższy jednak kamień
leży jeszcze na pierwotnym miejscu. Zach. część
drugiego występu jest niewidoczna, niknie bowiem
w murze, zapewne barokowym. Na obu występach
na poziomie odsadzki leży cios wapienny wysoki na
30 cm, który wyrównuje różnicę poziomów, po-
wstałą w wyniku obniżenia odsadzki muru pd. Na
tym dopiero ciosie spoczywa baza. Obie zachowane
bazy półkolumn tynieckich zbliżają się w swym ty-
pie do baz attyckich. O wysokości 28 cm i średnicy
podstawy 48 cm, składają się z niskiej plinty, na
której umieszczone są, jeden na drugim, dwa wałki:
dolny szeroki i gruby, górny węższy i niższy. Partia
wklęsłości między nimi nie jest jednak prawidłowo
rozwinięta, nie stanowi osobnego, równoważnego
elementu i powstała raczej przez zestawienie dwu
wałków. W tym wąskim, zbliżonym raczej do szero-
kiego żłobka, wklęśnięciu wprowadzono nadto mo-
tyw sznura (ryc. 22 i 23). W bazie zachodniej, mimo
zniszczeń, wyraźnie widoczne są jeszcze dwa sznury,
jeden nad drugim. We wsch. widnieje ślad jednego.
otwory. Ściana z romańskich ciosów w tzw. babińcu wydobyta
została spod warstwy tynków w r. 1962.
5 — Folia Historiae Artium, t. VI/VII
65